Útvarpstíðindi - 31.05.1948, Blaðsíða 10

226
ÚTVARPSTlÐINDI
ákvarðanir, sem teknar eru á stríðs-
árum, eru ekki ávallt til heilla,
þegar friður kemst á.
Löndin fyrir botni Miðja'rðarhafs-
ins urðu að vígvelli, og Palestína þar
með. Tyrkir, sem réðu ríkjum suður
að Egyptalandi, gengu í stríðið með
þjóðverjum. Bretar réðu hins vega’r
fyrir Egyptalandi og hófu þeir mikl-
ar sóknir þaðan inn í lönd Tyrkja.
Þessi hernaður var allur hinn ævin-
tý’ralegasti og gekk oft á tíðum
seint og erfiðlega, enda landið illt
yfirferðar og gistingar fyrir þá, sem
aldir eru upp í kaldari löndum.
Bretar tóku um síðir Jerúsalems-
borg í desembermánuði 1917.
Nú víkur sögunni til Lundúna-
borgar, þar sem brezka ráðuneytið,
er hafði alla stjórn styrjaldarinnar
á hendi fyrir Breta, sat og fjallaði
um me'rkari stjórnmál. Gyðingar
höfðu veitt Bretum vel í styrjöld-
inni, ekki aðeins enskir Gyðingar,
heldur margir fleiri, og meðal ann-
ars sýnt mikinn áhuga á að endur-
heimta Palestínu úr höndum Tyrkja.
Þótti nú rétt að veita Gyðingum
einhverja umbun fyrir velvild þeirra
og varð þetta orsök hinnar frægu
Balfour yfirlýsingar, sem gefin var
út í London fimm vikum áður en
hersveitir Allenbys gengu inn í
Jerúsalem.
Yfirlýsing Balfou'rs lávarðar var
á þá leið, að komið yrði á fót þjóð-
arheimili fyrir Gyðinga og skyldi
það vera í Palestínu. Þetta átti þó
að gerast ,með því skilyrði, að ekki
væri gengið á rétt annara þjóða
í landinu, hvemig sem það gat
orðið.
Þetta loforð Balfou'rs lávarðar
fyrir ensku stjórnina, þessi fræga
Balfour yfirlýsing, er hornsteinninn
að Palestínudeilunni. Gyðingar fögn-
uðu þessu ákaft og byrjuðu þegar
að undirbúa mannflutninga til Pale-
stínu. Þegar yfirlýsingin var gefin,
var aðeins 20% íbúanna í Palestínu
Gyðinga'r, en 80% Arabar. Þess er
þó að gæta, að Arabar voru að meira
eða minna leyti sigruð þjóð og illa
leikin eftir styrjöldina, og þeir átt-
uðu sig ekki strax á því, hvað þeir
áttu í vændum, enda hefðu þeir lítið
getað gert til að hindra það.
Þegar málum landanna við botn
Miðjarðarhafs var skipað efti’r styrj-
öldina, fengu Frakkar Sýrland og
Libanon, en þessi lönd hafa síðar
hlotið fullt sjálfstæði. Transjórdanía
hlaut sérstaka stjórn og síðar fullt
frelsi, en Bretum var falin um-
boðsstjórn í Palestínu. Það er þetta
umboð til að stjó’rna landinu, sem
þeir lögðu niður 15. maí s.l., og
hófst þá stríðið, sem nú geysar.
Gamla þjóðabandalagið staðfesti
þessa skipan, og á árinu 1920 var
sett upp borgaraleg stjórn í Pale-
stínu undir forustu brezka lands-
stjórans Sir Herberts Samuel.
Nú tóku Gyðingar til óspilltra
málanna og fluttust í stórum hópum
til Palestínu. Nutu þeir höfðinglegs
stuðnings frá hinum auðugu kyn-
bræðrum sínum, sérstaklega í
Bandaríkjunum og Bretlandi. Flestir
innflytjendanna komu frá Mið-Evr-
ópu, þar sem Gyðingahatrið hafði
verið mest og þeim hafði tekizt
verst að samlagast íbúunum. Vo'ru
þetta ötulir bændur og dugnaðar-
menn, og reistu þeir fyrirmyndarbú,
hófu nýjan iðnað og byggðu nýjar
borgir. Gyðingar settust fyrst og
fremst að á strönd landsins helga,