Útvarpstíðindi - 11.10.1948, Blaðsíða 8
36S •
ÚTVARPSTÍÐINDI
Um Látra - Björgu
ÚTVARPSERINDI SIGRIÐAR EINARS. FRÁ MUNAÐARNESI
Þótt tvær aldir séu liðnar frá því
Látra-Björg var uppi, lifa enn
margar af vísum hennar á vörum
þjóðarinnar, einkum meðal eldri
kynslóðarinnar, en samt er því lík-
ast, sem yfir nafn þessarar mikil-
hæfu og sérstæðu skáldkonu sé nú
farið að fenna og furðulegt er hve
sjaldgæft er að sjá vísur eftir Látra-
Björgu í úrvalssöfnum vísna og
ljóða hinna seinni tíma.
Sumar af vísum þeim, sem eign-
aðar hafa verið Látra-Björgu, hafa
einnig verið eignaðar öðrum höf-
undum, eins og oft vill verða, þegar
vísur fljúga landshorna milli, og
erfitt, þegar aldir líða, að komast
fyrir hið sanna. Þó virðist svo sem
hennar sérstæðu höfundareinkenni
skeri ótvírætt úr um mörg af ljóð-
urn hennar og vísum, svo að varla
verði um deilt.
En nú virðist svo sem þeim fækki
óðum, e ljóð hennar kunna og
muna eða bera nokkur veruleg
kennsl á þessa stórbrotnu og gáfuðu
skáldkonu, sem engan hefur átt sinn
líka, og vafasamt hvort nokkur ís-
lenzk kona hefur ort betur en hún,
þar sem henni bezt tekst. Vísur
hennar eru heilsteyptar og þar er
hvorki prjónað aftan eða framan
við, og ekkert af vanefnum gert.
Ljóð hennar eru náttúrleg og hisp-
urslaus, og gædd þeim lífsanda, sem
gefur þeim varanlegt gildi, og mörg
eru þau bráðskemmtileg. Hún strýk-
ur þau töfrasprota sínum, en hrynj-
andi þróttmikils og fagurs máls,
sem hún kann á góð tök, er sem
undiralda í ljóðum hennar, og þau
bera vott um ágæta smekkvísi og
siðfágun, sem varla bregst, og næma
kímnigáfu, en gamansemi og létt-
leiki einkenna einkum ljóð hennar
frá yngri árum, enda þótt ekki sé
vitað með vissu, hvenær flest ljóða
hennar hafa ort verið, má af ýmsu
ráða frá hvaða tímum sumar vísur
hennar og kvæði eru. Kvartanir og
kveinstafir heyrast vart af hennar
munni, enda þótt ólíklegt sé, að
ævikjör hennar hafi verið slík, að
aldrei hafi angur að henni sótt, þar
eð hún varð að lifa á vergangi mörg
hin síðustu æviár, og hefur að sjálf-
sögðu dáið í mestu eymd eins og
aðrir, sem féllu úr hor í móðuharð-
indunum. Aðeins í vísu þeirri, er
hún kveður við Stefán amtmann á
Möðruvöllum, líklega 1783, eða árið
áður en hún lézt, kennir nokkurs
sársauka, en þó öllu fremur stolts,
enda er svo að sjá sem henni hafi
þar stórlega brugðist vonir. En sagt
var, að eitt sinn, þegar Björg var á
vergangi að finna vini sína, þá er
greiddu fyrir henni, hafi hún komið
að Möðruvöllum í Hörgárdal og var
þar þá Stefán amtmaður Þórarins-
son. Gatzt honum allilla að vergangi
og betli. Spurði hann konui Bjargar