Árdegisblað listamanna - 13.01.1925, Blaðsíða 2
áhuga fyrir hámarki þjóöarandans og skilja
betur en áöur, — að þaö er hún, sem verö-
ur að trúa áræöismanninum sem stýrir
verkum------aS þaö er hþn, sem menta-
maðurinn okkar kemur frá og þroskar sig
til þess aö halda skildi fyrir hana út á viö
-----og að það er hann, — sem kallar til
þjóöar sinnar af tindum háborgarinnar um
aö gleyma sér ekki, þó verkin séu oröin
fjarskyld — og þó aö leiti beri á milli.
Framvegis veröur skrifaö um háborgina
í anda blaösins og um stílmenning Reykja-
víkur.
Loftur Guðmunðsson.
„Filman“ í Nýja húsi Bjarna Jónssonar!
Islendingar hafa gott af að sjá sjálfa sig
á mynd, — — ef til vill er ekkert eins
mentandi i nýtískulífi okkar, þegar um
skólalærdóm er aö ræöa, eins og aö sjá
sjálfan sig og verk sín — í litveldi kvik-
myndanna.
I
Loftur Guömundsson hefir færst mikið i
fang meö filmu sinni, og flytur blaö þetta
honum þakkir fyrir, um leiö og þaö dæm-
ir filmu þessa eftir þjóðfræðislegum lög-
um listarinnar. En það hefir borið viÖ á
mörgum sviðum í þjóðlífi okkar, að oflof
hefir skaðað góöan vísir — og annaö það,
að skilningsleysi og tómlæti liefir kyrkt
eðlilegan þroska.
Um áhrifin sem myndirnar gefa þegar
filma þessi er á enda, mætti segja, aö alt
of mikiÖ ber á veiðimannseöliðinu x ís-
lenskri þjóð.------Lítill stundarfriöur er
varla nokkurs staöar fyrir veiðiskap og
sölu afuröanna. Hamfaraleg og miskunnar-
laus veiði og umsetning aflans. — En aí-
urðirnar sjást ekki að sama skapi á hintx
andlega sviði filmunnar. Það vantar alger-
lega, svo aö veiðignægð þessi sé réttmæt á
■siðaðra manna vísu.------Þó skal það tek-
ið fram, að öll sú fyrirhöfn sem sýnd er
• þarna fyrir okkar kæra þorski, — vekur
þá kend, að dýr hljóti hann að verða eftir
alt saman, en kend sú er tvíbend, eftir því
hvaða þjóðir sjá hana.--------Og vel átti
það við, að leiðendur útgerðarinnar í landi
hefðu sýnt sig — komið þarna fram á
vinnustofum sínum — hin gáfulegu andlit
þeirra þurftu að koma þarna fi'am við
starfið í sambandinu við umheiminn sem
aflanum tekur á móti.
Einnig þyrfti að sýna framfarirnar í
ræktun landsins einmitt i sambandi viö
auðsuppsprettur hafsins; einnig helstu
menn verslunarstéttai'innar áttu aö vera
þar.
Svo þyrfti að sýna mentamenn Ýið áhuga-
borð sín, — en einmitt þeir halda hugsun
þjóðarinnar við — á bak við allan veiði-
skapinn — tengja saman starfssviöin og
lífga stritið til hærra réttlætis.
Ef þetta kæmi fram á filmunni, mundi
sjóhetjan okkar og bjargræðismaðurinn
standa skýrara en áður — en sterkari og
göfugri fyrir augliti áhorfendans — því
þjóð er ekki bara ein einasta starfslína —
heldur ótal xnismundandi leiðir og sviö sem
unnið er á, hvert öðru til ágætis,---finn-
ist þetta ekki hér á landi — getum við tæp-
lega kallast annað en kynflokkur — og þvi
síður sjálfstætt ríki.
Allur þessi handagangur í öskju náttúr-
unnar, sem filman sýnir, verður að hálf-
gerðu villimannsæði, sem hvergi sér stað
í ræktun jaröar eða umhyggju mannlegs
anda á öðrum sviðum filmunnar — að vísu
sést höfuðborgin, Reykjavík, eins og rnerki-
leg stærð í íslensku þjóðlífi — og má kalla
það andlegar afuröir hafsins — og við tök-
um þeirri gjöf með þökk og lítum til him-
ins, og sjá að hátt er yfir. — Mönnunum
er skapað nóg rúm til borgarsmíðis unx
fagrar bungur nágrennisins, og alheims-
augað er tilbúið að sjá fagran stíl og göf-
uga hallargerð — og listafögur torg. Og
dagsljósið, sem gerir bæinn okkar bjart-
an, eins og hann nú er — mundi ekki lýsa
minna, þó borgarhliðin væri rneiri og heim-
kynnin fegurri.
Svo er enn nokkuð sem höfundur film-
unnar sérstaklega þarf að athuga í fram-
tíðinni, ef hann heldur áfram myndagerð
sinni, sem vonandi verður, — sem sé það
— að alt korni eðlilega fyrir sem sýnt er.
Til dæmis má Itenda á, að þegar maðurinn
sígur í bjargið, — þá stansar hann hvergi
— til þess að athöfnin nái tilgangi þeirn
sem um i-æðir, — hið stórfengilega og sú
lipurð sem fylgir athöfninni, verður til-