Morgunblaðið - 06.12.2008, Blaðsíða 60

60 MenningFÓLK
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 6. DESEMBER 2008
N
æ
st
Þessar skemmtilegu og spennandi sögur
hins kunna höfundar Enid Blyton fjalla
um nokkur börn og vini þeirra úr dýraríkinu
sem lenda í ótrúlegustu ævintýrum.
ÆVINTÝRA
dalurinn
Enn getur fólk á öllum aldri skemmt sér yfir
nýjum útgáfum af Fimm-bókunum
og Ævintýra-bókunum.
Að þessu sinni koma út tvær nýjar sögur …
og spennandi atburðir gerast hjá börnunum
snarráðu sem ekkert víla fyrir sér.
KLASSÍSKAR BARNABÆKUR
Sími 562 2600Endurútgáfa bókaflokkanna hófst 2005.
á Smyglarahæð
Fimm
Eftir Árna Matthíasson
arnim@mbl.is
Guðmundur Rúnar Júlíussonfæddist í Keflavík 13. apríl1945 og ólst þar upp.Keflavík fékk viðurnefnið
Liverpool Íslands þegar brast á með
rokki því þaðan voru helstu hljóm-
sveitirnar líkt og var í Bretlandi þar
sem músíkin var kölluð Merseybeat.
Á Miðnesheiðinni, rétt utan við
bæjarmörkin, var herstöð Banda-
ríkjamanna og hafði eðlilega mikil
áhrif á lífið í Keflavík. Þau áhrif voru
ekki bara í verslun og viðskiptum,
nýir menningarstraumar bárust yfir
rammgerðar girðingar herstöðv-
arinnar því hægt var að ná Kananum
í Keflavík, útvarpi og sjónvarpi.
Þegar æskuvinirnir Rúnar Júl-
íusson og Gunnar Þórðarson spiluðu
saman í fjórða flokki í fótbolta var
tónlistaráhuginn orðinn það mikill að
þeir voru með transistortæki á hlið-
arlínunni og stillt á hæsta. Þeir létu
það ekki nægja því þeir horfðu líka á
rokkmúsík í Kanasjónvarpinu og sáu
bíómyndir þar sem tónlistin var í að-
alhlutverki.
Rúnar var aðallega í boltanum og
þótti bráðefnilegur en Gunnar fór að
spila á gítar. Svo kom að þeir Gunn-
ar, Einar Júlíusson og Erlingur
Björnsson ákváðu að stofna hljóm-
sveit og Gunnar leitaði til Rúnars um
að spila á bassa. Rúnar hafði aldrei
snert á hljóðfæri en sló til og Gunnar
kenndi honum á bassa. Þeir félagar
byrjuðu á að æfa upp Bítlalög í bland
við rytmablús og rokk og þegar Rún-
ar var búinn að eiga bassa í þrjár vik-
ur var hann kominn upp á svið með
Hljómum, sem urðu vinsælasta
hljómsveit landsins á mettíma.
Örlagaríkir miðnæturtónleikar
Snar þáttur í vinsældum Hljóma
var það hve iðin sveitin var við spila-
mennsku enda spiluðu þeir félagar
oft í viku frá fyrsta degi.
Rúnar var þó ekki bara í mús-
íkinni því hann var einn af mátt-
arstólpum fótboltaliðs Keflavíkur og
landsliðsmaður í þokkabót. Hann
þótti mjög efnilegur í fótboltanum og
sumarið 1964, þegar Keflvíkingar
urðu Íslandsmeistarar í fótbolta í
fyrsta sinn, var Rúnar meðal leik-
manna og það þó að hann væri að
spila með Hljómum að segja á hverj-
um degi víða um land. Það var líka
lögð mikil áhersla á að hafa hann
með og flogið með hann til að vera
með í leikjum þegar svo bar við.
Það má því segja að Rúnar hafi
náð að uppfylla alla helstu drauma
unglingspilta; hann var í vinsælustu
rokkhljómsveit landsins, var í besta
fótboltaliðinu (og landsliðinu að auki)
og svo var fegursta stúlka Íslands
kærasta hans, María Baldursdóttir.
Hljómar, Trúbrot
og Ðe Lónlí Blú Bojs
Það vakti mikla athygli og jafnvel
deilur þegar Hljómar lögðu upp
laupana 1969 og úr varð hljómsveitin
Trúbrot sem skipuð var liðsmönnum
Hljóma og hljómsveitarinnar Flo-
wers: Gunnar Þórðarson, Rúnar Júl-
íusson og Shady Owens úr Hljómum
og Karl Sighvatsson og Gunnar Jök-
ull Hákonarson úr Flowers. Trúbrot
var mjög metnaðarfull hljómsveit
tónlistarlega og fór vel af stað en
þegar uppvíst varð að meðlimir
sveitarinnar hefðu reykt maríjúana
ætlaði allt um koll að keyra, sveitin
var svo að segja bönnuð í útvarpi og
hún fékk lítið að gera næstu vikur og
mánuði á eftir.
Úr rættist þó og Trúbrot varð vin-
sælasta hljómsveit landsins eins og
hún átti kyn til.
Þegar Trúbrot hætti 1973 komu
Hljómar saman aftur með nokkuð
breyttum mannskap því auk þeirra
Gunnars og Rúnars voru þeir nú
með Engilbert Jensen og Birgir
Hrafnsson, en Björgvin Halldórsson
kom snemma í stað Birgis. Þannig
skipuð gaf sveitin út plötuna Hljóm-
ar 74. Þeir Hljómamenn fóru að for-
dæmi Trúbrots og gáfu skífuna sjálf-
ir út og héldu útgáfunni áfram þegar
Hljómar breyttu um stíl og stefnu og
urðu Ðe Lónlí Blú Bojs eða bara
Lónlí Blú Bojs.
Lónlí Blú Bojs urðu geysilega vin-
sælir á sínum stutta ferli, því sveitin
entist ekki nema tvö ár, en náði þó að
senda frá sér þrjár breiðskífur, þar
af tvær fyrsta árið. Þegar hér var
komið sögu má segja að lokið hafi um
hríð samstarfi þeirra Gunnars og
Rúnars því nú var komi að Rúnari að
stofna eigin hljómsveit, Geimstein,
og plötufyrirtæki sem gaf þá sveit út.
Í Geimsteini voru Rúnar, María,
kona hans, og Þórir Baldursson,
bróðir hennar, en á fyrstu skífu
sveitarinnar komu ýmsir erlendir
tónlistarmenn einnig við sögu. Eftir
að platan kom út smalaði Rúnar svo
saman í hljómsveit og gerði það gott
á ballmarkaðnum næstu árin.
Rúni snýr aftur
Rúnar Júlíusson var ekki síst
þekktur fyrir það að leggja gott orð
til allra en hann var líka ævinlega
tilbúinn að rétta mönnum hjálp-
arhönd. Rúnar tók þannig Gylfa Æg-
issyni vel þegar sá síðarnefndi bank-
aði upp á hjá honum á Skólaveginum
1980. Hljómplötuútgáfan Hljómar
hafði gefið út sólóplötur Gylfa en nú
var smalað saman í hljómsveit sem
fékk heitið Áhöfnin á Halastjörnunni
og gaf út plötuna Meira salt sem sló
rækilega í gegn það ár, en Hala-
stjarnan var í siglingum til 1984.
1990 fannst Bubba Morthens sem
Rúnar Júlíusson væri ekki nógu
áberandi í íslensku rokklífi og fékk
Óttar Felix Hauksson til að koma sér
í samband við Rúnar og fékk hann í
framhaldinu til að syngja með sér á
Borginni á Þorláksmessu það ár. Í
kringum þá uppákomu kviknaði sú
hugmynd að Bubbi kæmi að sóló-
skífu Rúnars, semdi með honum lög
á þá plötu og stýrði upptökum. Þeg-
ar á leið þróaðist verkefnið í þá átt að
þeir settu saman hljómsveit sem Ótt-
ar Felix, sem var einskonar hug-
myndafræðingur verkefnisins, gaf
nafnið GCD, og gáfu út skífu undir
því nafni vorið 1991.
GCD sló rækilega í gegn með sinni
fyrstu skífu og skyndilega var Rúnar
kominn á toppinn aftur, frískari en
nokkru sinni, enda var GCD ein vin-
sælasta hljómsveit landsins þau fjög-
ur ár sem hún starfaði.
Upptökuheimilið Geimsteinn
Samstarfið við Bubba varð til þess
að ný kynslóð uppgötvaði Rúnar og
næstu árin var hann iðinn við spila-
mennsku með hljómsveit sinni sem
hét einfaldlega Hljómsveit Rúnars
Júlíussonar en síðan Rokksveit Rún-
ars Júlíussonar, aukinheldur sem
hann var iðinn við að gefa út sólóskíf-
ur. Það þurfti líka að sinna plötuút-
gáfunni Geimsteini sem er elsta
starfandi hljómplötuútgáfa landsins
og hefur gefið út mikið af tónlist með
ungum hljómsveitum á síðustu ár-
um.
Frá 1982 starfræktu þau Rúnar og
María líka hljóðver á heimili sínu,
Upptökuheimilið Geimsteinn, sem
hefur verið mikið notað í gegnum ár-
in en segja má að upptökuver Geim-
steins á Skólavegi hafi orðið eins-
konar tónlistarleg félagsmiðstöð
Keflavíkur því þar fengu margir
ungir tónlistarmenn afdrep og sóttu
sér hvatningu og fróðleik.
Það þykir merkilegt í þeim sveiflu-
kennda bransa sem plötuútgáfa er
að Geimsteinn hefur alltaf verið rek-
inn á sömu kennitölunni og þó að
Rúnar hafi stundum tapað á útgáf-
unni og stundum tapað stórt spilaði
hann bara meira til að borga tapið
eins og hann lýsti því eitt sinn í við-
tali: „Mér finnst þó gaman að taka
áhættu í útgáfunni og finnst líka
nauðsynlegt að brydda upp á ein-
hverju nýju og koma á framfæri ein-
hverju sem mér finnst merkilegt.“
Rúnar sendi líka frá sér sólóskífur
og var ófeiminn við að fá ýmsa til
samstarfs, hvort sem það var við
hljóðfæraleik, upptökustjórn eða
lagasmíðar. Iðulega komu synir
hans, þeir Baldur og Júlíus, við sögu
en oft voru það líka einhverjir þeirra
ungu tónlistarmanna sem vöndu
komur síðan í hljóðverið, eins og til
að mynda Fálkar frá Keflavík. Við
vinnslu á einu lagi á sólóskífu Rúnars
„Það þarf fólk eins og þig“, sem kom
út 2002, kviknaði hugmyndin að
reggísveitinni Hjálmum sem flestir
þekkja. Á Skólaveginum tók Megas
líka upp sína bestu plötu, Baggalútur
varð til og svo má lengi telja.
Með reisn til hinstu stundar
Það var alltaf sérstaklega gaman
að fá Rúnar Júlíusson í heimsókn og
spjalla við hann og sem betur fer
urðu þau tækifæri mörg; á hverju
hausti síðustu ár hafði hann sam-
band til að kynna útgáfuna, hvort
sem það voru sólóskífur hans eða
plötur sem hann var að gefa út með
öðrum. Það var alltaf stutt í brosið
og í síðasta spjallinu sem ég átti við
hann og birtist í Morgunblaðinu sl.
laugardag vorum við að ræða safn-
disk með yfirliti yfir allan hans feril
þegar hann sagðist alls ekki vera að
kveðja og hló við: „Á meðan það eru
frjókorn að einhverju nýju í kollinum
þá heldur maður áfram,“ sagði hann.
Eins og fram hefur komið var
Rúnar á tónleikum þegar hann féll
frá, var á leið á sviðið og að teygja sig
í bassann þegar hann kenndi þess
meins sem varð honum að aldurtila. Í
viðtali sem ég átti við hann fyrir
margt löngu sagði hann einmitt að
hann gæti vel hugsað sér að fást við
tónlist fram á hinstu stund að því
gefnu að hann væri að fást við eitt-
hvað sem kraftur væri í: „Þegar ég
lít til baka þá eru með mestu vellíð-
unarstundum lífs míns þegar ég hef
staðið á sviðinu með þéttri hljóm-
sveit og allt hefur gengið upp.“
Rokkarinn kvaddi með reisn
Einn merkasti tón-
listarmaður þjóð-
arinnar, G. Rúnar
Júlíusson, lést í gær.
Hér er tæpt á helstu
atriðum í ferli hans.
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Töffari Rúnar Júlíusson hlaut heiðursverðlaun Íslensku tónlistarverðlaunanna í mars síðastliðnum.