Morgunblaðið - 07.12.2008, Blaðsíða 25

háu verði, svo víðtæk vélvæðing til
lands og sjávar, togarar og traktorar
og allt sem þeim fylgdi, aðdrættir
áburðar og fóðurbætis í landbúnaði,
orka og aðfengin hráefni til vaxandi
iðnaðar og annarra atvinnuvega.
Yfirleitt hefur svonefndi hagvöxt-
urinn sífellt orðið heldur hraðari. En
það koma fyrir nokkur tímabil þegar
hann stöðvast eða verður neikvæð-
ur. Og viti menn: einmitt á sömu ár-
um er oftast kalt í veðri.
Fyrst er það fyrir 1920, svo um
1950, síðan á hafís- og kalárunum
1965 til 1970, þar á eftir á árunum
1979-1983 sem sum voru með hinum
köldustu á 20. öldinni. Áhrif þess-
arar kólnunar má telja að hafi verið
veruleg þar sem mikill hagvöxtur
sem er árin á undan og eftir þessum
tímabilum verður að engu. En svo
kemur afturförin í framleiðslu 1987-
1995 sem hér verður nánar vikið að.
Misheppnuð fiskveiðistjórn
Um 1985 hafði kuldi hafísáranna
1965-1970 skert viðkomu þorsk-
stofnsins með því að þörungarnir og
ætið fyrir ungviðið minnkaði í sjón-
um, ekki síður en grasið á túnunum,
og loftslagið náði ekki að hlýna aftur
að ráði. En menn tóku ekki nóg tillit
til þess, og ofveiði var mikil um og
upp úr 1985, þar sem er dálítill topp-
ur í framleiðslunni. Af því leiddi að
allt of lítið af þorski náði 10 ára aldri,
þegar hann er farinn að gefa af sér
stór og lífvænleg hrogn, og enn er
þetta vanrækt viðfangsefni fisk-
veiðistefnunnar. Hrygningarstofn
og þar með nýliðun hrundu þess
vegna.
Þorskaflinn var samt mikill í
fyrstu meðan verið var að veiða úr
stórum árgangi frá 1983, en minnk-
aði síðan um meira en helming fram
undir 1995 og hefur ekki náð sér á
strik síðan, nema síður sé hin síðustu
ár.
Kemur ekki á óvart
Þó að einhverjir verði hissa á
tengslum hagvaxtar við lofthitann,
vekja þau ekki undrun mína. Fyrir
meira en fjórum áratugum byrjaði
ég að kanna áhrif loftslags á hag Ís-
lendinga, einkum í landbúnaði og
sjávarútvegi.
Í stuttu máli reyndist til dæmis að
einkum á fyrri tímum ylli einnar
gráðu hlýnun frá meðallagi aukn-
ingu grassprettu um 15% og ylli
einnig minnkandi fóðurgjöf búpen-
ings um 15% vegna mildari vetra, en
samtals ætti þetta að valda um 30%
framleiðsluaukningu í landbúnaði.
Í fiskveiðum hefur mér sýnst að
áhrifin hafi verið síst minni, jafnvel
30-40% aukning afla vegna einnar
gráðu hlýnunar frá meðallagi þegar
til lengdar lætur. Nú hefur loftslagið
hlýnað svo að hæfilegur þorskafli
ætti að vera kominn í 350-400 þús-
und tonn á ári, orðinn þrefalt meiri
en núverandi kvóta svarar, ef virk-
um hrygningarstofni hefði verið
haldið í eðlilegri stærð.
Því virðist svo sem misheppnuð
stjórn fiskveiða hafi á síðustu ára-
tugum valdið langvinnri og áberandi
kreppu í hagsögu Íslendinga. Af
þessu má ef til vill nokkuð marka
hvað sjávarútvegurinn hefur mikil
áhrif á hag þjóðarinnar, enn sem
fyrr. Þess vegna þarf að fylgjast vel
með áhrifum loftslags og nýtingar á
hann, rétt eins og aðrar dýrmætar
auðlindir þjóðarinnar.
Morgunblaðið/RAX
fölsuð skilti. Þar er bær sem heitir í
raun og veru Obama og hefur heitið
frá því löngu, löngu áður en Barack
litli leit dagsins ljós. Obama ku
merkja „Litla strönd“ á japönsku og
þar búa rúmlega 30 þúsund manns.
Bæjarstjórinn, Toshio Murakami,
lýsti yfir stuðningi við bandaríska for-
setaframbjóðandann og bæjarbúar
klæddust bolum með myndum af
Obama. Frambjóðandanum Obama,
auðvitað.
Bæjarstjórinn sendi bréf til fram-
bjóðandans og með því hljómdisk
með tónlist heimamanna og fallega
matprjóna.
Og frambjóðandinn launaði með
hjartnæmu bréfi, þar sem hann lýsti
innilegu þakklæti fyrir stuðninginn.
„Við deilum ekki aðeins nafni,“ ritaði
Obama í Bandaríkjunum til Obama í
Japan, „heldur deilum við sömu jörð
og berum sömu ábyrgð,“ skrifaði
hann og er greinilega þegar farinn að
temja sér forsetalegt tungutak.
Margir litlir Obamar
Þeir eru fleiri, Obamarnir, og á enn
eftir að fjölga. Í Bandaríkjunum bú-
ast menn við flóðbylgju lítilla Obama
á næstunni. „Þetta verður vinsælasta
strákanafnið,“ er haft eftir konu sem
rekur barnanafnavefsíðu, sem á að
auðvelda foreldrum valið.
En ekki eru allir svo lánsamir að fá
nafnið í vöggugjöf. Claudio Henrique
dos Anjos var ósáttur við nafn sitt og
fannst það ekki hæfa stjórnmála-
manni í fátæku úthverfi Rio de Jan-
iero. Svo hann skipti einfaldlega og
kjósendur voru hinir sælustu að geta
krossað við nafnið Barack Obama.
Olema Þetta litla þorp komst í
heimsfréttirnar fyrir skömmu.
Obama Framtak gistihúsaeigandans
vakti bæði athygli og deilur.
Maður eins og ég 25
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 7. DESEMBER 2008
1. Hvaða þjóðlegu gildi eru þér mikilvæg-
ust?
Tunga og menning.
2. Af hverju ertu stoltust á starfsferl-
inum?
Að hafa staðið ekki bara með sjálfri mér
heldur einnig vinnufélögum.
3. Ættirðu þess kost að gefa ráðamönnum
þjóðarinnar eitt ráð, hvað myndir þú
ráðleggja þeim?
Farið í jólafrí, verið góð við fjölskyldur
ykkar og ekki koma aftur.
4. Hver á að leiða þjóðina út úr yf-
irstandandi hremmingum?
Þau sem þjóðin ákveður að geri það.
5. Á að halda borgarafundi með
reglulegu millibili, líka í góðæri?
Vel til fundið spurningamaður.
6. Nefndu tvo helstu galla þína og
tvo helstu kosti.
Gallar: Þrjóska og óþolinmæði. Kost-
ir: Sterk réttlætiskennd og góð lund.
7. Hvenær komst þú mest í hann
krappan?
Á rjúpu fyrir mörgum árum í Dimmu-
borgum fyrir friðun. Aðeins of margar
sprungur að detta í.
8. Hver og hvar ertu í þínum villtustu
draumum?
Jarðbundin mjög, er alltaf ég sjálf en ber
fyrir mig bankaleynd hvað villtustu
draumana varðar.
9. Hvaða manneskju lífs eða liðinni dáistu
mest að?
Móður minni. Gott skap hennar gegnum
þykkt og þunnt er aðdáunarvert.
10. Hafa fjölmiðlar staðið undir væntingum
í umfjöllun um efnahagskreppuna?
Nei, þeir voru of linir og drottningaviðtöl
við glæpamennina með öllu óviðunandi.
11. Hver er neyðarlegasta uppákoma sem
þú hefur lent í?
Get ekki munað neitt svona detta-á-
rassinn-dæmi en þetta viðtal með þessari
yfirskrift gæti verið svarið.
12. Hvaða tvo hluti myndirðu taka með þér
á eyðieyju?
Salt og pipar ef ég skyldi veiða eitthvað.
13. Hvað ertu að sýsla þessa dagana?
Ala upp frábær börn og gefa frá mér orku.
 Margrét Pétursdóttir
fæddist 3. nóvember 1966
í Reykjavík og ólst þar
upp.
 Hún er dóttir
hjónanna Sigríðar
Sveinsdóttur og Péturs
Sigurðssonar.
 Margrét er
ómenntuð en hefur
starfað lengst sem
aðstoðarkona tann-
læknis.
 Hún er í sambúð
með Sigurði Magn-
ússyni matreiðslu-
manni og á með hon-
um börnin Sigurð
Andrés, 14 ára, Diljá
Rögn, sex ára, og
Margréti Finnu, fjög-
urra mánaða.
 Margrét hefur ver-
ið virk í andófinu gegn
stjórnvöldum í kjölfar
bankahrunsins og flutti
m.a. ræðu á borg-
arafundinum í Háskólabíói
fyrir skemmstu.
LÍFSHLAUP
MARGRÉTAR
Margrét Pétursdóttir verkakona
Þetta viðtal neyðar-
legasta uppákoman
M
or
gu
nb
la
ði
ð/
V
al
dí
s
T
ho
r
Dagatal Eimskips fyrir árið 2009 er komið út. Dagatal Eimskips hefur í áraraðir
skipað ákveðinn sess í hugum landsmanna, og er þetta í 80. skiptið sem félagið
gefur út sitt eigið dagatal. Ljósmyndirnar í ár tók Ragnar Axelsson (RAX)
ljósmyndari.
Við hjá Eimskip erum stolt af dagatalinu okkar. Fyrir útgáfu dagatalsins fyrir árið
2009 var ákveðið að myndirnar yrðu af fossum landsins, en félagið hefur frá
stofnun þess árið 1914 nefnt skip sín eftir þeim.
Dagatal Eimskips fyrir árið 2009 fæst nú afhent frítt á skrifstofum félagsins.
DAGATAL 2009
P
IP
A
R
•
S
ÍA
•
8
2
3
1
0