Morgunblaðið - 30.12.2008, Blaðsíða 4

4 FréttirINNLENT
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 30. DESEMBER 2008
Eftir Magnús Halldórsson
magnush@mbl.is
NORÐURÁL mun greiða Orkuveitu Reykja-
víkur um 2,1 krónu á hverja selda kílóvatt-
stund af rafmagni samkvæmt arðsem-
isáætlun sem Orkuveita Reykjavíkur hefur
gert, og er forsenda samnings sem stjórn
Orkuveitu Reykjavíkur og Norðuráls hafa
gert með sér. Orkuverðið er háð heimsmark-
aðsverði á áli og gengi dollars, en sé miðað
við forsendur sem gefnar eru í arðsemisáætl-
unum er verðið um 2,1 króna á kílóvattstund
samkvæmt heimildum Morgunblaðsins. Það
þýðir um 40 milljarðar sem Norðurál þarf að
greiða Orkuveitunni á 25 árum miðað við
kaup á 100 megavöttum af rafmagni.
Vildi opinbera orkuverðið
Með samningnum hefur Orkuveitan tryggt
sölu á allri raforku fullbyggðrar Hellisheið-
arvirkjunar en ráðgert er að ljúka við síðustu
áfanga hennar á næsta ári. „Við erum að
staðfesta vilja okkar til þess að efla íslenskt
efnahagslíf,“ sagði Guðlaugur Sverrisson,
stjórnarformaður Orkuveitu Reykjavíkur,
eftir að stjórn Orkuveitu Reykjavíkur hafði
samþykkt samninginn.
Svandís Svavarsdóttir, fulltrúi Vinstri
grænna í stjórninni, lagði fram tillögu á
fundinum um að orkuverðið verði gert op-
inbert en meirihluti stjórnarmanna vísaði
henni frá. Hún vék af fundi meðan umfjöllun
um orkuverðið fór fram. Í tilkynningu segir
Svandís að almenningur ætti „lögvarða
kröfu“ á því að fá verðið uppgefið þar sem í
þeim upplýsingum lægju miklir hagsmunir
almennings. Hún íhugar nú að fá úr því skor-
ið fyrir dómstólum hvort það standist lög og
stjórnarskrá að halda verðinu leyndu með
samningsákvæðum.
100 megavött til Helguvíkur
Samningurinn byggist á fyrri samningi
sem Orkuveitan og Norðurál hafa unnið eftir
við undirbúning fyrirhugaðra virkj-
unarframkvæmda og sölu á raforku vegna
fyrirhugaðs álvers í Helguvík.
Samkvæmt samningum skuldbindur Orku-
veitan sig til þess að selja Norðuráli 100
megavött af raforku til álvers í Helguvík. Þá
mun Orkuveitan selja Norðuráli 75 megavött
til viðbótar en hugsanleg atvinnuuppbygging
í Ölfusi hefur þó forgang til þeirrar orku
fram á mitt næsta ár. Enn fremur er nú í
komin í gildi viljayfirlýsing um sölu á 75
megavöttum til viðbótar vegna hugsanlegra
síðari áfanga álversins í Helguvík.
Mikil óvissa er þó um þessi áform þar sem
Orkuveitan hefur enn ekki tryggt fjár-
mögnun erlendis fyrir virkjunarframkvæmd-
unum auk þess sem ekki hefur enn verið
gengið frá fjármögnun vegna uppbyggingar
álvers í Helguvík. Hún var áður frágengin í
samstarfi við íslensku bankanna þrjá sem nú
eru fallnir, Glitni, Kaupþing og Landsbank-
ann.
Eins og greint var frá í Morgunblaðinu í
gær hefur fjárfestingarsamningur milli iðn-
aðarráðuneytisins og Norðuráls verið kynnt-
ur í ríkisstjórn en með honum standa vonir
til þess að fjármögnun Helguvíkurverkefnis
gangi hraðar fyrir sig. Tilkynna þarf um
samninginn til Eftirlitsstofnunar EFTA
(ESA) áður en hann er lagður fyrir Alþingi
til samþykktar.
40 milljarðar kr á 25 árum
 Með samningi við Norðurál hefur OR tryggt sölu á allri raforku fullbyggðrar Hellisheiðarvirkjunar
 Mikil óvissa enn um fjármögnun framkvæmda Orkuveitunnar á Hellisheiði og Norðuráls í Helguvík
Í HNOTSKURN
»Fulltrúar Norðuráls og Íslenskra að-alverktaka undirrituðu 7. júní á
þessu ári samninga um byggingu ker-
skála fyrir álver í Helguvík. Þá var
fyrsta skóflustungan að kerskála tekin.
»Starfsleyfi fyrir Norðurál Helguvíkvar formlega gefið út af Umhverfs-
stofnun 10. september. Þar verður
heimilt að framleiða allt að 250 þúsund
tonn af áli árlega.
Eftir Sigrúnu Ásmundsdóttur
sia@mbl.is
EDDA Halldórsdóttir, meist-
aranemi í arkitektúr við háskólann í
Brighton í Bretlandi, er í þeirri
óskemmtilegu aðstöðu að geta ekki
borgað skólagjöldin. Þau áttu að
greiðast í nóvember en hún fékk að
fresta greiðslunni fram yfir áramót
vegna ástands mála hérlendis.
„Nú ríður á að sýna að stjórnvöld
geti brugðist hratt við, því síst af
öllu viljum við að nemendur okkar
flosni frá námi,“ var haft eftir Þor-
gerði Katrínu Gunnarsdóttur
menntamálaráðherra í Morg-
unblaðinu hinn 1. nóvember sl. Orð
hennar féllu þegar kynntar voru
ráðstafanir stjórnvalda gagnvart
námsmönnum, m.a. neyðarlán
Lánasjóðs íslenskra námsmanna
(LÍN). Edda sótti um neyðarlán en
var synjað og hún kveðst ekki hafa
hugmynd um hvað sé framundan.
„Ég á miða út og fer. Svo verður
hitt bara að koma í ljós,“ segir
Edda.
Lánið greitt út en ekki
hægt að millifæra
Hún lýsir aðstæðum sínum þann-
ig að LÍN hafi greitt út lánið í nóv-
ember þegar að greiðslu skólagjald-
anna kom. Hins vegar var ekki
hægt að millifæra og peningarnir
brunnu upp í gengisfalli krónunnar.
„LÍN neitaði að reikna lánið upp
aftur en benti mér á að sækja um
neyðarlánið. Núna þegar ég er búin
að fá neitunina er ljóst að ég get
ekki borgað skólagjöldin.“
Edda segir sennilegt að hún muni
þurfa að hætta námi af þeim sökum
en tekur þó fram að kennarar tali
nú máli hennar við skólayfirvöld.
„Það kemur í ljós hvernig það fer.“
Hún segir jafnframt erfitt að
framfleyta sér og eiginmanni sínum
úti. Hann er breskur, hefur lokið
námi og er í atvinnuleit. Horfur á
atvinnu fyrir hann eru þó ekki góð-
ar því ástand mála er ekki ósvipað
þar og hér. Maðurinn hennar fær
heldur ekki atvinnuleysisbætur þar
sem hann hefur svo lengi búið á Ís-
landi.
Fer út og sér svo til
Edda lauk BA-prófi í arkitektúr
fyrir rúmum tveimur árum og er
þegar byrjuð að greiða af náms-
lánum sínum eftir það nám. „Ég
þurfti þess vegna að borga af náms-
lánunum með námslánum þannig að
þetta dugir engan veginn. Tekju-
tengingin er líka fáránleg þannig að
ég fæ ekki nokkurn skapaðan hlut
frá LÍN,“ segir Edda og bætir við
að tilhliðrun vegna tekjutengingar
taki til þeirra sem hefja nám 1. jan-
úar, en ekki þeirra sem hófu nám sl.
haust. „Ég fer út og sé hvað gerist,“
segir Edda. „Ef allt fer í hönk neyð-
ist ég til að koma heim aftur með
skottið á milli lappanna.“
Synjað um neyðarlán og
getur ekki greitt gjöldin
Óvissa Edda er heima í jólafríi og
ætlar út aftur þrátt fyrir að hún viti
ekki hvað er framundan.
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Áhyggjur Námsmenn erlendis sem eru heima í fríi yfir hátíðarnar komu saman á fund í gær og ræddu við þingmenn.
VERT er að rifja upp að af 115 nemum sem sóttu um neyðarlán LÍN fengu
sjö fyrirgreiðslu. 13 umsóknir eru enn í skoðun, en 95 var hafnað.
Námsmenn þurfa að sækja sérstaklega um aukalán en þau eru ætluð
námsmönnum „í sárri neyð og verður hvert tilvik metið …“. Þá má geta
þess að greiðendur námslána sem verða fyrir 20-30% tekjufalli milli áranna
2008 og 2009 eiga kost á lækkun tekjutengdrar afborgunar haustið 2009 og
þeir sem verða fyrir tekjufalli umfram 30% geta fengið tekjutengda af-
borgun fellda niður, að því er segir á vef menntamálaráðuneytisins.
Hvert tilvik metið
LEIGUVERÐ hefur lækkað tals-
vert, eða um allt að 18,5% vegna leigu
á stærri eignum á höfuðborgarsvæð-
inu í ár. Þetta kemur fram í nýrri
könnun Neytendasamtakanna.
Að mati sérfræðinga Neytenda-
samtakanna má þó má gera ráð fyrir
að raunveruleg lækkun sé umtalsvert
meiri, enda gera flestir leigusamn-
ingar ráð fyrir því að leiguverð breyt-
ist með tilliti til neysluvísitölu, en hún
hefur hækkað um 18% á árinu 2008.
Því má reikna með því að leiga vegna
þeirra íbúða sem fóru í lang-
tímaútleigu á uppsettu verði í apríl sl.
sé allt að þriðjungi hærri en hægt er
að leigja sams konar íbúð á í dag.
Allt að 18%
lækkun á
húsaleigu
Blönduós | SÖGU þurrmjólkurgerðar
á Blönduósi lauk í gær þegar slökkt
var á síðasta þurrmjólkur-valsa-
þurrkara landsins. Kristófer Sverr-
isson, mjólkurbússtjóri á Blönduósi,
sagði að þessi þurrkari væri sá eini
sinnar tegundar hér á landi og hefði
framleiðslan að mestum hluta farið
til sælgætisgerðar.
Með því að slökkva á þurrkaranum
er verið að leggja síðustu hönd á að
loka mjólkurstöðinni á Blönduósi en
því verki á að ljúka um áramótin og
tapast þá um 9 störf á Blönduósi.
Kristófer sagði að sælgæt-
isframleiðendur á Íslandi vildu fyrst
og fremst fá valsaþurrkað mjólk-
urduft í framleiðslu sína en um 70%
af 220 tonna þurrmjólkurframleiðslu
á Blönduósi fara í sælgætisfram-
leiðslu.
Til eru mjólkurduftsbirgðir sem
eiga að duga fram yfir páska, að hans
sögn, og er stefnt að því að koma fyr-
ir sambærilegum valsaþurrkara á
Selfossi til að mæta þörfinni eftir
það. Frá og með gærdeginum hætta
Blönduósingar að sjá hvíta reykinn
liðast upp í loftið frá mjólkurstöðinni
og eiga fyrir vikið erfiðara með að
átta sig á hvaðan á þá stendur veðrið.
Hvíti
reykurinn
er horfinn
Búið Reykurinn frá Mjólkurstöðinni
hverfur frá og með deginum í dag.
MENNTAMÁLANEFND Alþingis mun koma saman til fundar til að ræða
um fyrirkomulag neyðarlána til íslenskra námsmanna erlendis. Kom þetta
fram á fundi sem stjórn Sambands íslenskra námsmanna erlendis (SÍNE)
hélt með námsfólki sem nú er heima í jólaleyfi og þingmönnum.
Á fundinn með námsmönnum mættu þrír fulltrúar úr menntamálanefnd
Alþingis, þau Sigurður Kári Kristjánsson formaður, Katrín Júlíusdóttir og
Katrín Jakobsdóttir, auk Birkis Jóns Jónssonar alþingismanns. Fulltrúi
kom ekki frá Lánasjóði íslenskra námsmanna.
Hjördís Jónsdóttir, framkvæmdastjóri SÍNE, segir að fundurinn hafi
verið haldinn til að námsmenn erlendis gætu rætt sín mál og komið áhyggj-
um sínum á framfæri vegna efnahagsástandsins sem hefði bitnað illilega á
mörgum þeirra. Sérstaklega var rætt um neyðarlánin svokölluðu hjá LÍN.
Námsmönnum finnst lítið hafa komið út úr þeim.
Hjördís sagði að fram hefði komið hjá fulltrúum í menntamálanefnd að
þeir hefðu staðið að þessum neyðarlánum í góðri trú um að þau myndu
koma að notum. Hjördís sagði að ákvæðin hefðu reynst of loðin og óljós og
þau fáu lán sem veitt hefðu verið kæmu allt of seint. Fólk væri komið í
vandræði og búið að gera sínar ráðstafanir.
Hjördís sagðist ánægð með viðbrögð þingmanna. Þeir hefðu hlustað á
fundarmenn. Menntamálanefnd mundi koma saman til fundar til að fara
yfir málið og ræða við LÍN í framhaldi af því. „Við munum fylgja þessu eft-
ir við menntamálanefnd og vonumst jafnvel til að fá að koma á fund henn-
ar,“ segir Hjördís. helgi@mbl.is
Menntamálanefnd mun fara
yfir neyðarlánin að nýju