Lesbók Morgunblaðsins - 06.12.2008, Side 3

Háskólabíó við Hagatorg • 107 Reykjavík • Sími 525 4003 • Fax 525 5255 hu@hi.is • www.haskolautgafan.hi.is
Ættartölu-
safnrit sér
Þórðar Jóns-
sonar í Hítar-
dal I-II
Stórmerk frumheimild
fyrir íslenskar ætt-
fræðirannsóknir. Ætt-
artölusafnritið er
samtíðarheimild um
ættir, afkomendur
og búsetu fjölda Ís-
lendinga á fyrri
hluta 17. aldar. Af því
spruttu yngri gerðir auknar efni um nýjar kynslóðir og
frá þessum ritum er runnin ómæld þekking
í prentuð ættfræðirit á nútíma.
Guðrún Ása Grímsdóttir annaðist útgáfuna
1012 bls.
Þroskahömlun
barna
Í bókinni er fjallað um
þroskahömlun barna,
orsakir fötlunarinnar,
eðli hennar og leiðir til
íhlutunar. Sjónum er
beint að eðlilegum
þroskaferli barna,
helstu orsökum
þroskahömlunar, al-
þjóðlegum skilgrein-
ingum og greiningu
á þroskahömlun og
hesltu erfiðleikum
sem þessi fötlun
getur haft í för með sér fyrir hinn fatlaða og fjöl-
skyldu hans. Íhlutun er gerð ítarleg skil, allt frá snemmt-
ækri íhlutun frá fyrstu árum ævinnar til skólagöngu í
grunn- og framhaldsskólum. Loks er fjallað um það á
hvernig stuðningi við fjölskyldur barna með þrosk-
ahömlun er best háttað.
Ritstjóri: Bryndís Halldórsdóttir
220 bls.
Stjórnun og
rekstur fé-
lagasamtaka
Þetta er fyrsta bók sinn-
ar tegundar á íslensku.
Henni er ætlað að
mæta brýnni þörf á
aðgengilegu efni um
stjórnun og rekstur
sjálfboðaliðasamtaka
og annarra félaga
sem rekin eru án
hagnaðarvonar.
Þrátt fyrir vaxandi
hlutdeild félaga af þessu tagi í almannaþjónustu á
Íslandi og áhuga á að bæta stjórnun og rekstur þeirra til
að mæta auknum verkefnum eru afar takmarkaðar upp-
lýsingar á íslensku um viðfangsefnið. Í bókinni er sjón-
um m.a. beint að hlutverki og umfangi félagasamtaka á
Íslandi, helstu lagareglum, stjórnskipulagi og stefnumót-
un. Einnig er fjallað um forystu og mannauðs- og fjár-
málastjórnun, almannatengsl, upplýsinga- og skjala-
stjórnun og fundarstjórn. Að lokum er starfsemi 11 ís-
lenskra félagasamtaka kynnt.
Ritstjórar: Ómar H. Kristmundsson og Steinunn
Hrafnsdóttir
398 bls.
Frá Sýrlandi til
Íslands
Tómasarguðspjall, Tóm-
asarkver og Tómas saga
postula eru rit tileinkuð
heilögum Tómasi
postula. Sá meiður
sem þau mynda í flóru
frumkristinna rita er
einstakur. Hér fæst
innsýn í sum elstu
varðveitt ummæli
Jesú frá Nasaret þar
sem upprisa Jesú frá dauðum er hvergi nefnd. Það
er ekki píslarvætti frelsarans sem er lykill að guðsríkinu
heldur þekking. Helsti þrándur í götu mannsins að
sannri þekkingu reynast vera ástríður holdsins en ekki
siðferðileg álitamál á vog syndar og aflausnar. Leiðin að
þessari guðlegu þekkingu er ekki gjöf heldur þrotlaus
barátta við öfl þessa heims, þar sem meinlæti og hófs-
emi verða tákn hinnar nýju kynslóðar Guðs. Í Tómasar-
kristni gefur að líta eina af elstu túlkunum á persónu
Jesú frá Nasaret og orðum hans. Sú túlkun átti ekki upp
á pallborðið hjá kirkjulegum yfirvöldum á fjórðu öld né
lengi síðan. En þessi rit eiga erindi til samtímans þar
sem þröngsýni fortíðar víkur fyrir nýjum viðhorfum.
Jón Ma. Ásgeirsson og Þórður Ingi Guðjónsson
390 bls.
Willard Fiske:
Vinur og
velhjörðamaður
Íslands
Fáir hafa haft aðra eins tröll-
atrú á Íslandi og Íslendingum
eins og Bandaríkjamaðurinn
Daniel Willard Fiske. Um
miðja 19. öld fékk hann, þá
ungur maður, geysilegan
áhuga á Íslandi. Hann lærði
íslensku og dvaldi á Íslandi
um hríð 1879. Hann trúði því að Ísland ætti mjög bjarta
framtíð fyrir sér, aðeins þyrfti að herða til aðgerða. Hann
kynntist fjölda manna sem margir hverjir hjálpuðu hon-
um síðar við söfnun á íslenskum ritum. Ástamál hans
voru ljúfsár, en hann kvæntist mjög auðugri stúlku sem
lést eftir skamma sambúð. Harðsóttur arfur eftir hana
gerði honum kleift að safna íslenskum bókum af ástríðu,
sem varð hið markverðasta við lífsstarf hans og myndar
stofninn að Fiske Icelandic Collection við Cornell-háskól-
ann í Bandaríkjunum. Í þessari bók er dregin upp heil-
steypt mynd af margbrotnum persónuleika manns, sem
vildi auðga líf Íslendinga og bæta hag þeirra.
Kristín Bragadóttir
192 bls.
Afbrot og
Íslendingar
Hvernig má skýra fíkni-
efnavandann? Dregur
hert refsipólitík úr
hon-um? Hvaða þættir
hafa áhrif á ólög-mæta
hegðun í íslenskum
stór-fyrir-tækjum?
Hvernig á hið op-
in-bera að bregðast
við vændi? Hvers
vegna koma sífellt
fram kröfur um
hertar refs-ingar í
baráttunni við
glæpi? Hverju skila þær? Bókin er þarft innlegg í
umræðu um íslenskt samfélag og þróun þess frá sjónar-
horni félags- og afbrotafræðinnar.
Helgi Gunnlaugsson
214 bls.
Persónuvernd í
upplýsinga-
samfélagi
Hvernig fylgjast fyrirtæki
og stofnanir með starfs-
mönnum sínum? Hvaða
áhrif hefur aukið rafrænt
eftirlit á afköst og
vinnugleði fólks? Hver
hefur aðgang að við-
kvæmum heilbrigðis-
upplýsingum? Hvern-
ig getur löggjafinn
tryggt öryggi per-
sónulegra upplýs-
inga í gagnagrunn-
um? Hér er m.a. fjallað um þessar spurningar og reynt
að draga upp mynd af möguleikum eftirlits í íslensku
samfélagi og sýna hvers konar persónuupplýsingum er
safnað.
Ritstjóri :Salvör Nordal
Kilja. 142 bls.
Nýtt folk. Þjóð-
erni og verka-
lýðsstjórnmál
1901-1944
Myndun íslensks þjóðríkis
var fyrirferðamesta við-
fangsefni stjórnmálanna á
upphafsárum verkalýðs-
hreyfingarinnar. Takmark-
aði það svigrúm hennar á
stjórnmálasviðinu, eða
jók það slagkraft hennar?
Hvernig mótaði orðræða sjálfstæðisbarátt-
unnar sjálfsmynd íslensks verkafólks? Að hvaða marki
streittist það á móti eða hafði áhrif á þróun íslenskrar
þjóðernisstefnu? Hvernig tengdist tjórnmálaorðræða
verkalýðsflokkanna, sem að stofninum til var sósíalísk,
og þjóðernisorðræðan? Hvaða hlutverki gegndu verka-
lýðsflokkarnir í myndun íslenska þjóðríkisins? Í bókinni
er leitað svara við þessum spurningum. Markmiðið
hennar er að gera grein fyrir eðli og þróun þeirrar þjóð-
ernishyggju sem greina má í stjórnmálaorðræðu ís-
lenskrar verkalýðshreyfingar og þeirra flokka sem stofn-
aðir voru í hennar nafni á árunum 1901-1944.
Ragnheiður Kristjánsdóttir
320 bls.
Almanak
Háskóla
Íslands 2009
Auk dagatals flytur alm-
anakið margvíslegar
upplýsingar, s.s. um
sjávarföll og gang him-
intungla. Lýst er helstu
fyrirbærum á himni,
sem frá Íslandi sjást. Í
Almanakinu eru
stjörnukort, kort sem
sýnir áttavitastefnur
á Íslandi og kort
sem sýnir tímabelti
heimsins, yfirlit um
hnetti himingeimsins, mælieiningar, veðurfar, stærð og
mannfjölda allra sjálfstæðra ríkja og tímann í höfuðborg-
um þeirra. Fjallað er um vetrarbrautina, björtustu fasta-
stjörnur, tímaskiptingu jarðar, reikistjörnur og margt
fleira. Þá má nefna grein um Góupáska, sem eru mjög
sjaldgæfir, og sumarpáska, en þeir eru öllu algengari.
Loks eru í Almanakinu upplýsingar um merkisdaga fjög-
ur ár fram í tímann.
Ritsjóri: Þorsteinn Sæmundsson
96 bls.
Skóli, nám,
samfélag
Hér endurspeglast djúp-
ur skilningur höfundar-
ins á menntamálum og
víðtæk reynsla hans
bæði af stefnumótandi
starfi menntastofnana
og á vettvangi skól-
ans. Hann opnar les-
endum víða sýn með
því að tengja þau
sögulegum, félags-
legum og menntap-
ólitískum þáttum,
jafnt sem þrosk-
asálfræðilegum og uppeldis- og kennslufræðilegum.
Wolfgang Edelstein
Kilja. 220 bls.
Bókabylting
18. aldar
Bókin fjallar um þá
miklu grósku sem var í
fræðastarfi og útgáfu
bóka um íslenska
menningu og náttúru á
tíma upplýsingar-
stefnunnar. Sagt er
frá þeim mönnum og
samtökum sem
gerðu íslenskar
fornbókmenntir að-
gengilegar fyrir
hinn menntaða
heim og rannsóknum á náttúru og lands-högum. Á síð-
ari hluta aldarinnar hljóp mikill vöxtur í rannsóknir á ís-
lenskum handritum og útgáfu þeirra og er sú saga rakin.
Ítarlega er sagt frá mesta sagnfræðiriti þessa tímabils,
Kirkjusögu Finns biskups Jónssonar.
Aðalgeir Kristjánsson
Kilja. 160 bls.
Af jarðarinnar
hálfu
Ritgerðir af tilefni sex-
tugsafmæli Péturs
Gunnarssonar
Pétur er einn af virt-
ustu og vinsælustu rit-
höfundum Íslendinga.
Fyrsta skáldsaga
hans, „Punktur
punktur komma
strik", kom út árið
1976 og vakti verð-
skuldaða athygli.
Þar túlkaði Pétur á
nýstárlegan hátt sýn og reynslu nýrrar kynslóðar Ís-
lend-inga sem höfðu alist upp á mölinni eftir seinni
heimstyrjöldina. Í tilefni af sextugsafmæli hans efndu
Hugvísindastofnun og Bókmenntafræðistofnun Háskóla
Íslands til Pétursþings, ráðstefnu þar sem hópur fræði-
manna og rithöfunda leit yfir höfundarverk Péturs, velti
einstökum verkum fyrir sér og ræddi inntak og stöðu
þeirra í íslenskum samtímabókmenntum.
Ritstjórar: Jón Karl Helgason & Torfi Tulinius
132 bls.
Almenningasfræðsla á Íslandi I-II
Ritið er fullt af áhugaverðum upplýsingum um menntun og skóla-
líf á Íslandi; skipulag þess og umfang, inntak, hugmyndir, stefnur
og strauma. Einnig er lýst í máli og með fjölda fágætra mynda
brotum úr skólalífi í landinu frá upphafi til þessa dags.
Ritstjóri: Loftur Guttormsson
800 bls.