Ísland - 18.10.1929, Síða 2

2
ISLAND
. . . að hann og jafnaðar-
menn yfirleitt væru þeirrar
skoðunar, að þegar jafnaðar-
stefnan er orðin rúðandi i heim-
inum, þá myndi sameiginlegur
(eða gagnlcvæmur) rikisborg-
araréttur eðlilegur............
Ih’l vcrður jörðin öll sameigin-
legt ættland allra þeirra, sem
búa á henni og réttur þeirra
allra jafn. Þessi er hin fagra
hugsjón jafnaðarstefnunnar. Og
um allan heim vinna jafnaðar-
menn að því að gera hana að
veruleika“. (Leturbr. hér )
Haraldur segir, að jafnaðar-
menn vinni að því að gera
ríkisborgararéttinn sameiginleg-
an eða gagnkvæman, svo að öll
jörðin verði sameiginlegt ætt-
land allra þeirra, er búa á
henni.
En ef ríkisbcrgararétturinn
verður sameiginlegur, og öll
jörðin sameign þeirra, er búa á
henni, þá hlýtur þjóðernið að
glatast. — Ef innflutningur út-
lendinga er ótakmarkaður — og
hann er ótakmarkaður, ef allir
eru jafn réttháir, þá hlyti svo
að fara, að íslendingar yrðu
minnihlutaþjóð i sínu eigin
landi. Og þá væri þjóðerninu
bráður bani vís. Tungan mundi
spillast og týnast smám saman.
Og ríkið hlyti að hætta að vera
til.
Þora jafnaðarmenn ekki að
hugsa sínar eigin hugsanir til
enda? Og hvers vegna glápa
þeir eins og naut á nývirki, þeg-
ar, minst er á Hottentotta og
Búsknegra? Eru þcir ekki menn
eins og aðrir? Og inundu þeir
ekki hafa eins mikinn rétt og
aðrir útlendingar til þess að
flytjast hingað, ef ísland yrði
sameiginleg flatsæng allra
manna?
„Jafnaðarmaðurinn“ segir, að
„ísland“ þekki ekki jafnaðar-
stefnuna. En hvernig vill hann
skýra þessi tilfærðu orð Har-
alds? Og hvaða skýringu vill
hann gefa á þessum alkunnu
setningum, sem Jafnaðarmenn
Stjórnmálamaðurinn mikli.
Gustav Stresemann, utanrík-
ismálaráðherra Þjóðverja, and-
aðist 3. október síðast liðinn.
Dauði hans kom mönnum
ekki á óvart. — Stresemann
hafði um margra ára skeið lagt
á sig meira erfiði en nokkur
maður gat risið undir. — Erf-
iðleikar, af innlcndum cg er-
lendum rótum runnir, eyði-
lögðu heilsu hans og lögðu
hann að lyktum í gröfina, þó
ekki fyrr en takmarki hans var
náð, að gera Þýskaland frjálst
á meðal þjóðanna,
Sorg og söknuður greip
þýsku þjóðina við andlát
Stresemanns. Og stjórnmála-
menn stórveldanna lýstu yfir
því, hver á fætur öðrum, að
einn af mestu stjórnmálamönn-
um og friðarvinum Norðurálf-
unnar væri hniginn í valinn. —
Þýskaland — Evrópa og mann-
kyn alt hefði mist einn af sin-
um mestu mönnum.
íslandið hefir áður skýrt frá
eru sífelt að tönglast á: Örcigar
í öllum löndum sameinist. —
Öreigar eiga elckert föðurland.
Hvernig mundi fara um þjóð-
erni vort og tungu, ef þessir
draumórar Jafnaðarmanna
kæmust í framkvæmd?
Vill „Jafnaðarmaðurinn"
skýra það?
Þegar bent er á öfgar Jafnað-
arstefnunnar, eru svör Jafnað-
armanna jafnan hin sömu: Þeir
þekkja ekki Jafnaðarstefnuna.
En þekkja þeir hana sjálfir?
íslandið verður að efast um
það. —
Jafnaðarmönnum ber á milli
uin mörg aðalatriði stefnunnar.
Rithöfundar þeir, sem mest
hafa um hana skrifað, eru ó-
sáttir um mörg af mikilvægustu
atriðum hennar. — Yfirleitt
virðist stefna þeirra vera hálf-
gerður óskapnaður, enn sem
komið er.
Það er því dálítið broslegt,
þegar Jafnaðarmenn eru að
bregða andstæðingum sínum um
þekkingarleysi á Jafnaðarstefn-
unni.
En þekkja Jafnaða^menn
stefnur andstæðinga sinna. —
„Jafnaðarm.“ á Norðfirði þekk-
ir þjóðernisstefnuna að minsta
kosti ekki.
Ilann ruglar öllu saman:
þjóðernisstefnu, „þjóðrembings-
stefnu“, hernaðarstefnu og
„auðvaldsstefnu".
— En hvað veldur ruglingn-
um? Er það ekki þekkingar-
leysi eða blekkingalöngun?
Þjóðernissinnar smáþjóðanna
eru ekki hernaðarsinnar og geta
ekki verið hernaðarsinnar. —
Þeir hljóta að taka hverri til-
raun tveiin höndum, er miðar
að því að tryggja friðinn í
heiminum. Gjörðardóma á milli
þjóða telja þeir sjálfsagða og
heppilega. Enda er frelsi smá-
þjóðanna því að eins örugt, að
vopnin séu ekki látin skera úr
deilum þjóðanna.
Stresemann, hinn látni utan-
rikisráðherra Þjóðverja, hefir
nokkrum þáttum úr æfi Strese-
manns. Og hér verður því fljótt
yfir sögu farið.
Stresemann fæddist í Berlin ■
1878. Foreldrar hans voru fá-
tæk og áttu fyrir mörgum börn-
um að sjá, og var Gustav
Stresemann yngstur þeirra. —
Hann sóttist eftir einveru, þeg-
ar í æsku, og fór sinna eigin
ferða.
Hann óx upp á gullöld Þýslta-
lands. Hann dáðist að Bisinarck
gamla, en gerðist þó ekki fylg-
ismaður hans. — Þýskaland
var að vísu sameinað í eitt ríki,
en hann kom brátt auga á það,
að sameiningin var aðeins
hálfnað verk, sem mikið skorti
á, að væri fullkomið.
Hann gekk menntabrautina,
og að aflokknu stúdentsprófi,
gekk hann á háskóla. Og lagði
hann þar aðallega stund á
inannkynssögu, bókmentasögu
og trúfræði. —- Hann tók em-
bættispróf i hagfræði.
Þegar hann hafði lokið námi,
gerðisl hann forstjóri fyrir
vafalaust unnið meira fyrir
friðinn en nokkur annar stjórn-
málamaður síðari tíma. Og
hann tilheyrði þýska þjóð-
flokknum. En sá flekkur er
lýðveldissinnaður þjóðernis-
flokkur.
Það er vitanlega jafnmikil
bábilja, að þjóðernissinnar vilji
draga völdin úr höndum fjöld-
ans. Og það þarf meira en með-
alósvífni til að halda slíku
fram.
Vinstrimenn í Noregi eru t.d.
aðal-þjóðernissinnar Noregs.
Þjóðernissinnar smáþjóðanna
hljóta að vinna að friðsamlegri
úrlausn deilumála og góðri sain-
búð þjóða á milli. En þeir hljóta
vitanlega að berjast gegn öllum
tilraunum, er fara i þá átt, að
gera ríkisborgararétt sameigin-
legan í öllum löndum. Þéir líta
svo á, að þjóðernið og tungan
sé máttarstólpi þjóðanna og
allra einstaklinga jarðarininar.
En „Jafnaðarmaðurinn“ á
Norðfirði er á annari skoðun!
Það er ástæða til þess að halda,
að hann telji þjóðernisstefnu á
íslandi hættulega fyrir friðinn
í heiminum!!
Þessi sami „Jafnaðarmaður"
hefir sífelt stagast á því, að ís-
land væri að æsa upp Danahat-
ur. Þetta er hinn mesti mis-
skilningur hjá „Jafnaðarm.“.—
ísland hefir aldrei unnið að
Danahatri. En hitt er rétt; það
vill ekki láta Dani vaða hér
uppi og eiga ísland með íslend-
ingum. Ef til vill finst „Jafnað-
armanninum“ það goðgá. — En
ef svo er, þá er líklegt, að þær
kringlóttu, sem „Jafnaðarmað-
urinn“ fær frá þeim dönsku,
ráði allmiklu um orð blaðsins.
sambandi þýskra súkkulaði-
framleiðenda. — Tveim árum
siðar tókst honum að stofna
samband saksneskra iðnhölda.
Samband þetta varð mjög vold-
ugt undir stjórn Stresemanns.
Á æskuárum sínum fylgdi
Stresemann frjálslyndum mönn-
um að málum. En afskifti hans
af iðnaðinum leiddi til þess,
að hann gekk í floklc þjóðern-
issinnaðra frjálslyndismanna.—
Hann komst snemma inn i
flokksstjórnina og var valinn á
þing árið 1907. Hann hallaðist
allmjög til hægri á ineðan ófrið-
urinn geysaði.
Þegar Þjóðverjar biðu ósigur
í styrjöldinni, klofnaði flokkur
sá, er Stresemann hafði til-
heyrt. Annar helmingur flokks-
ins sameinaði sig um Strese-
mann. Sá flokkur kallaði sig:
Þýska þjóðflokkinn. Flokkur
þessi fékk 22 þingsæti á þinginu
í Weimar. Og meðan þingið sat
þar á rökstólum sendi Strese-
mami keisaranum fyrv. skeyti
og tjáði honum hollustu sína
og flokks síns við konungs-
veldið.
Erfiðleikar Þjóðverja ukust
daglega. Og þegar Bandamenn
tóku Rínarhéruðin og alt var
Nokkur orö til
Jónasar Þorbergssonar.
Þér hafið, herra ritstjóri,
sent mér kveðju yðar í síðasta
tölublaði Tíinans. — Og henni
er þann veg farið, að enginn
þarf að efast um l'aðernið. —
Fúlmenska, hroki, vanþekking
og ósannsögli haldast þar í
hendur og bera yður vitni eins
og oftar. — Og einmitt slíka
kveðju kýs eg helst af yðar
vörum.
Sjálfstæðismenn hafa jafnan
verið yður þyrnir í augum. Og
það leikur vart á tveim tungum,
hver ástæðan er. Þýljmdi yðar
hefir ekki mátt una því, að til
væri inenn á landi hér, sem ekki
vilja flatmaga fyrir Dönum og
skríða fyrir fótum þeirra.
Á meðan þér ráliuð „at-
vinnu“ yðar á Akureyri, létuð
þér þau orð falla um Benedikt
Sveinsson, Bjarna frá Vogi og
Sigurð Eggerz, að þeir væru
stigamenn í stjórnmálum. — Og
siðan þér komuð hingað suður
hafa orð yðar um Sjálfstæðis-
menn verið skapgerð yðar sam-
boðin.
Og greinir yðar um sjálfsæð-
ismálin hafa verið í fylsta sam-
ræmi við orðskrípi yðar um
Sjálfstæðismenn. — Þér stand-
ið nú framarlega i flokld hér-
lendra Danadindla.
Nú beinið þér skeytum yðar
að Sigurði Eggerz. — Rógi yðar
um hann tel eg best svarað
með þessari alkunnu vísu:
„Hundaþúfan hreykti kamb
hróðug mjög með þurradramb.
Skamma tók hún fremdarfjall,
„fáðu skömm, þú ljóti karl
Þingeyingur, sem þekt hefir
yður síðan þér tókuð að stálp-
ast, hefir farið þeiin orðum um
yður, að þér hafið aldrei átt
neitt, sem heitir sannfæring.
En bægslagangur yðar cg út-
að fara í kalda kol heima fyrir,
þóttist Stresemann sjá, að tak-
markinu mikla: — endurreisn
Þýskalands, yrði ekki náð með
mótmælaræðum og þvergirðingi.
— Hann gerðist fyrirliði þeirra
manna, sem vildu ná takmark-
inu með samvinnu við fjand-
menn Þjóðverja.
Árið 1923 varð Stresemann
kanslari. En ráðuneyti hans var
aðeins stutta stund við völd. —
Hann var sakaður um hringl-
andahátt og flolckssvik og varð
að fara frá völdum. — En þó
var svo komið, að enginn veg-
ur var að ganga fram hjá
Stresemann þegar stjórnin var
mynduð. — Hann varð utan-
ríkismálaráðherra í hinni nýju
stjórn og þvi starí'i gengdi hann
fram í andlátið, þrátt fyrir öll
stjórnarskiftin er orðið hafa á
því tímabili.
Andstæðingar Stresemanns
hafa oft borið honum á brýn
festuleysi í utanríkismálum. Og
sá áburður er að því leyti rétt-
mætur, að Stresemann var ekki
þræll neinnar viðurlcendrar
stjórnmálastefna. En öll stjórn-
málaafskifti hans beindust að
saina takmarki, endurreisn
í S L A N D
Árgangurinn kostar 8 kr.
Gjalddajfi 1. júlí.
Einstök blöð kosta 20 aur
P.itstjóri og ábjrgearmaOor:
GuOmðndur lienediktsson,
Talsimi: 1875.
Afgreiðslu og innheimtu
annast:
Friðrik B jörnsson.
Lokastíg 9. — Simi 1225.
— Box 871. —
burðarvæll hafi jafnan stjórn-
ast af matarhyggju og auraþrá.
Eg skal engan dóm leggja á
þessi orð þingeyska mannsins.
— En hitt er vist: Þér er'uð
ekki Framsóknarmaður.
Siðan þér komuð til Reykja-
víkur hafið þér sí og æ dinglað
skottinu framan í jafnaðarmenn
og reynt eftir bestu getu að
vinna stefnu þeirra fylgi.
Hér skulu nokkur dæmi tal-
in:
1. Framsóknarflokkurinn hef-
ir skipað Tryggva Þórhallsson
í mestu virðingarstÖðu landsins.
Og með þeirri skipun hefir
hann vafalaust viljað sýna, að
Tryggvi væri aðalforingi flokks-
ins og besti maður hans. —
Sócialistar efast uin rétttrúnað
Tryggva í stjórnmálum. Sumir
andstæðingar hans hafa talið
hann einskisverðan stjórnmála-
mann. Og' hvað hafið þér gert?
Þér hafið kostað kapps um að
auka gengi dómsmálaráðherra
á kostnað Tryggva Þórhallsson-
ar. — Þér hafið með þögninni
undirstrikað orð andstæðing--
anna um ónytjungshátt Tr. Þ.
Viðleitni yðar hefir snúist í þá
átt, að gera dómsmálaráðherra
að hálfguði, en Tryggva að lítil-
menni.
2. Þér lýstuð ánægju yðar yf-
ir því fy^rir nokkru, að kosning-
ar i einu nágrannalandinu
Þýskalands, fjárhagslega og
stjórnmálalega.
1924 hélt Streseniann ræðu i
Hannover á fundi þýska þjóð-
flokksins. Þar gerði hann grein
fyrir stefnu sinni í utanrikis-
míálum. Haun sagði, að fórn og
vinna væru bókin að" takmark-
inu.
Þessi ræða vakti miklar æs-
ingar í Þýskalandi. En æsing-
arnar höfðu engin áhrif á
Stresemann.
Fgrsta fórnin og fyrsti sigurinn.
StórVeldafundur var kallaður
sainan í Lundúnum til þess að
ræða um tillögur þær, sem
kendar hafa verið við Banda-
ríkjamanninn Dawes. — Menn
gengu ekki gruflandi að því, að
Þjóðverjar myndu aldrei geta
greitt þá fjárhæð af höndum,
sem þeim var gert að greiða
með þeim tillögum. En Strese-
mann gekk að þeim al' tveim á-
stæðum: Frakkar féllu frá rétt-
inum, að fara sínu fram án til-
lits til Bandamanna sinna, og,
cf Þjóðverjar stæðu ekki í skil-
um, urðu allir Bandamenn, og
þar á ineðal Bandaríkin, að
koma sér saman um þær ráð-
stafanir, er þeir kysu að gera
gagnvart Þjóðverjum.
Gustav Stresemann.