Borgarinn - 01.03.1921, Qupperneq 1

Jiemur út
á mánaðar
fresti .'.
BORGARINN
Fjögrasíðu
blað kostar
,\'Áb aura.'.
Útgefandi, ábyrgðarmaður og ritstjóri: Hallgrímur Benediktsson. BERGSTAÐASTRÆTI 19. Rvík.
2. BLAÐ
I
REYKJAVIK — MARZ 1921.
2. BLAÐ
Skilgreining
banns og bindMis.
Eitt þeirra stór-atriða, sem óþjált
hefur reynst broddum bannlýðs-
ins hjer og erlendis, er rjett skil-
greining þess, sem nefnt, er bann
og bindindi. — Bann-andstæð-
ingar hafa margsinnis skilgreint
þetta ít laukrjettan hátt. En bann-
broddarnir hafa aldrei haft þekk-
ingu nje getuþor til þess. Bæði
þessi gagn-ólíku andstöðu-atriði
hafa jafnan staðið í kverkum
þeirra svo sem stærðar kvígu-
hnúta væri.
Eins og kunnugt er, þá er
n ú tí m a-stefnumiðið i starfsemi
stúknalýðsins svo óheilbrigt sem
orðið getur. — Það er þrung-
ið slíku bann-æði, að það slær
þá eina kraftalegustum kinnhest-
inum, sem hæst halda því á lofti,
— þ. e. templarana sjálfa og þeirra
fylgilið. —
Upphaflega var stetnumið stúkna-
lýðsins þetta, að örfa menn til
andst.öðu gegn áfengisnautn, með
stigandi festu, bindindisfræðslu,
og heilræðum gegn áfengismeð-
íerð í óhófl, — óbein tilraun til
ræktunar þeim hugsunarhætti,
sem enn er fundinn styrkastur
hvers konar nautua-óhófl til höml-
unar. —
Óneitanlega var þetta stefna,
sem fól í sjer tnikið vit — ef
jafnhliða hefðu að henni staðið
menn, sem misþyrmingarlaust
kunnu með hana að fara. — En
— Adam var skamma stund í
Paradís. — Og svo fór einnig um
bindindisstefnuna í höndum templ-
aranna — hún naut sin ekki
iengi, sem menningartákn, í ranu-
inum þeim. —
— Eitt góðviðriskvöld, upp úr
aldamótum, tók Reglan að renna
á gönuskeiði frá rjettu stefnu-
miði —, eða rjettara sagt: húu
urðaði það í hasti — og upp
úr dysinni skreið bannstöfnan —
eða hindindis-stefnumiðið aftur-
gengið. — fað er þessi draugur,
sem nú dansar meðal lands-
manna og ber bannhjúpinn —
silkimjúkan og áferðarsnotran utan
á sjer. — Það er hanu, — þessi
siðlætis-búntngur baunBleínunnar
á yfirborðinu — sem stingur
mörgu fólki með þjóðinni svefn-
þorn i b i n d i n d i s • málunum —,
en ekki draugsgrindin, sem ber
hann. — Og það er einmitt, þenn-
an draug — banndrauginn — sem
kveða þarf niður til yztu rpyrkra
fyrir fullt og allt, með öllum ráð-
um, illum sem góðum. — —
Með öðtum orðum: Pað þarf
að hælstíga í hel þann háðulega
hugsunarhátt bannlýðsins, að
hegningarvaid landsins eigi að
vera, og skuli vera, æðsti iæri-
meistari á nautnasviðum þjóðar-
innar. —
Þótt slík fjarstæða sje stál-
sleginn viiji nokkurra öfga-fullra,
siðspilltra og andsljórra bann„post-
uia“, nú um sinn, þá má það ekki
ske, aö sú óheilla-stefna festi ræt-
ur í sálarlífl landsmanna yflrleítt.
Hún má aldrei verða st.efna hins
hugsandi hluta þjóðarinnar. ,
Bannstefnan er bindindismorð-
ingi, — en slíkur bindindismorð-
ingi er aö sjálfsögðu glóandi sið-
ferðismorðingi. —
Bannreynslan hjer sannar þetta
tvímælaiaust. Dagleg dæmi slá
því á nasir allra manna — nótt
og nýtau dag. —
Bannlög, um nautnir og neyzlu-
kost, eru, vægast sagt, viðurstyggð
í siðuðu þjóðfjelagslífl. — —
— Hegningarviðurlög löggjafans
um slíka hluti er ómenningarlegt
neyðarkák, sem aldrei verður unnt
að beita svo,* að sneflll af raun-
verulegri bót sje að — í uppeldis-
málum hugsandi þjóðar. —
En bindindismálið er eitt, hið
ósviknasta uppeldismál sem fyrir-
finnst. —
Bannmálið aftur á móti er
þrælkynjað nauðungarmál — og
svo i'ólnæmt menningar-iiigresi,
að það felur í sjer frjóanga svört-
ustu siðspillingar —, ræktar út
frá sér — ijóst og í laumi —
dólgslegustu lævísi, og dylur í
rót-öngum þúsund-þætt synda-
kerfl. — —
Bann ogbindindi eru því
andstæður — jaffi-skilmerkilegar
sem himnariki og helvíti að fornu
mati. —
Bannræktunin er þjóðfjelags-
bölvun — vafin í áferðarsnotrar
flíkur sárgrætilegra líkinda-lyga
skammsýnustu öfgamanna —, ger-
ir áhangendur sina að hræsnis-
fullum ofstækis-afglöpum, og st.ýr-
ir í strand allri göfugri bindindis-
menningu.
Bindindisstefnan, — svo fram-
arlega, sem hún byggist á öfga-
lausri fræðslustarfsemi, sem templ-
urum hefur ekki gefizt ko9tur á að
gera að hræsnisfullum hrærigraut
siðleysis og misskilnings— er aftur
á móti óbiotin, augljós og undir-
stöðu-viss mennta- og menningar-
staðreynd, er flytur alla hugsandi
áhangendur heila í höín — og
skilur eítir i mannshjartanu líf-
rænar lífsreglur um skynsamlega
notkun allra skapaðra hluta. —
0g er hann þá ekki nógu
greinilegur, meginmunurinn, sem
aðskilur bann ogblndindi?
Hvar hafa menn sjeð öllu skil-
merkilegra djúp staðfest — stefnu-
miða á milli?
Og hver er sá, að hann dirflst
að neita þessum sannleika?
Hvort er triilegra?
Felix hinn fagureygði er með
spásagnar-kjaitátt i síðasta blaði
>Templarans< um það, að hann
hafi sjeð fyrir(I) Goðaíoss-strandið
og — aðvarað Eimskipafjelags*
stjórnina um það, nokkru áður
en slysið varð. — Það er alveg
óskiljaulegt, að nokkur sá maður,
sem einu sinni hefur horfzt í a u gu
við Felix þennan, láti sjer detta
í hug að trúa annarri eins rokkna
vitleysu. — Ennfremur, og aftur
á móti, segist hann hafa áorkað
því, að einn af skipstjórum
Bergenska fjelagsins hafi verið
rekinn írá skipstjórn >upp á
lífstíðt fyrir — sín orð. —
Allir þeir, sem einu sinni haia
horft í augun á Felixmunu trúa
þ e s s u, — það fer ekki hjá
því. — En i þessum umrædda
vaðli hans, gleymist honum
aiveg að geta þess, hvort hann
hafi s j e ð f y r i r öll axarsköítia
og asnastykkin, er hann ijet eftir
sig að rofstungu-háðung hans
afstaðinni — það herrans ár
1917 — í Kringlumýrinni. Og
ennfremur gleymir hann að geta
þess, hvers vegna verkstjóra-
fúskara hennar það ár var
>vikið frá upp á lífstíðc.