Árroði - 01.04.1947, Blaðsíða 14

neina uppelclisstofnun, sem jafnaðist á við
það að vera alinn upp í sveit.
En öll úrræði hins opinbera hafa lítt stoð-
að og stundum orðið til ills eins. I þau hefur
vantað „plan“. Að minni hyggju hafa ung-
mennafélög til sveita unnið miklu merki-
legra starf til að draga úr flutningi a. m. k.
yngra fólksins úr sveitunum heldur en að-
gerðir hins opinbera, þótt ekki hafi heldur
hrokkið gegn rás tímans.
Á undanförnum stríðsárum hefur fólk
streymt hvað örast úr sveitunum, svo að aldrei
hefur verið jafnknýjandi nauðsyn til aðgerðar
og nú, ef nokkuð á að hafast að, en öllum
ætti að vera ljóst, að þvi fámennara sem verð-
ur í sveitunum, því verr unir fólk þar.
Stríðsárin mun hagur bænda hér á landi
yfirleitt hafa stórbatnað, þó hafa þeir margir
flúið á „rnölina". Það hefur verið vanrækt
að gera þeim kleift að afla sér aukinna lífs-
þæginda í sveitunum fyrir tekjur sínar.
Hið brennandi nauðsynjamál sveitanna er
rafurmagnið. Að vísu hefur löggjafarvaldið
gert myndarlegt átak þessu til framgangs, en
þó er hætt við, að raforkulögin nýju verði
alltof seinvirk í framkvæmd. Verður ekki
fólkið farið, áður en rafurmagnið kemur?
Annað nauðsynjamál sveitanna er, hvernig
hægt sé að fullnægja þar félags- og skemmt-
anaþörf unga fólksins. Þetta nauðsynjamál
dylst mörgum, en það gengur tvímælalaust
næst rafurmagnsmálinu að mikilvægi, hvað
það snertir að halda fólkinu í sveitunum.
II.
Ég hef hér á undan haldið því fram, að
hið mikla misræmi á lífsþægindum megin-
þorra sveitafólks og bæjarbúa væri höfuðor-
sök aðstreymisins í bæina úr sveitunum. Hér
vil ég bæta annarri orsök við, veigaminni en
nýrri af nálinni: óttanum við það, að bætt
afkoma bænda á stríðsárunum sé aðeins
stundarhagur. Bændur skortir öryggi um af-
komu sína.
Það sem gera þarf er þetta:
1. Framleiðsla landbúnaðarvara sé fyrst og
fremst miðuð við innlendan markað og skipu-
lögð með tilliti til framleiðsluskilyrða og
markaða.
2. Framlög hins opinbera til ræktunarfram-
kvæmda, bygginga, samgangna, rafveitna,
verkfærakaupa og símalagninga til sveita sé
fyrst og fremst beint til þeirra staða, sem
álitnir eru hafa bezt skilyrði til að geta full-
nægt kröfum fólks um afrakstur vinnu sinn-
ar, lífsþæginda, félags- og skemmtanalífs og
menntunar.
Það er nokkuð augljóst mál, að íslenzkur
landbúnaður verður ekki í náinni framtíð
samkeppnisfær á erlendum markaði. Hins
vegar .hefur í seinni tíð skapazt allrúmur
innlendur markaður, sem á að geta verið
tryggur, a. m. k. ef hófs verður gætt um
verðlag. Til þess að hagur bóndans verði
góður, er ekki hátt verðlag og tryggur mark-
aður nægilegt. Bóndinn þarf að geta fram-
leitt sem mest af sem beztri vöru með sem
minnstum tilkostnaði. Að því ætti fram-
kvæmd tillögu nr. 2 hér að framan mjög að
stuðla, Sumar sveitir eru bezt failnar til
sauðfjárræktar, aðrir til mjólkurframleiðslu
og hafa markaðsstaðinn svo að segja við bæj-
arvegginn. Samt sem áður eru bændur að
hokrast við að reka fjárbú með á slíkum
stöðum, þar sem afréttarlönd eru oft hin
lélegustu, og valda síðan vöruspjöllum á kjöt-
markaðinum með blákroppum sínum og jafn-
vel offylla markaðinn. Á hinn bóginn eru svo
bændur, í fjarlægari, ágætum sauðfjárræktar-
héruðum að kvotlast við að flytja þriggja
daga gamla súrmjólk sína á mjólkurmarkað-
inn til að bæta sér upp, hve yfirfylltur kjöt-
markaðurinn er.
1 4 ÁRROÐI