Árroði - 01.04.1947, Blaðsíða 15

Sölufyrirkomulag landbúnaðarvara hér á
landi er enn í því horfi, að ekki getur verið
til frambúðar. Víðast annast kaupfélög og
mjólkursamlög dreifingu og meðhöndlan vör-
unnar, og neytandinn hefur ekkert um hana
að segja nema sem einstaklingur, sem annað
hvort verður að kaupa eða ekki, og í raun-
inni hefur hann ekki það val einu sinni,
því að vöruna verður hann að fá. Sökum
þess að kaupfélög hér á landi skoða sig vegna
uppruna síns fyrst og fremst umbjóðendur
framleiðendanna, komast kröfur neytandans
um vöruvöndun mjög lítið á framfæri, og
sóðaskapur í meðferð kjöts í sláturhúsum
virðist hafa farið aftur í vöxt, síðan farið var
að selja það að mestu leyti innan lands. Með-
ferð mjólkur í mjólkurbúðum er heldur ekki
enn komin í gott lag.
Sökum þessa fyrirkomulags á sölu land-
búnaðarvörunnar ríkir sífelld tortryggni milli
framleiðandans og neytandans, báðum til
tjóns, en hvorugum til sæmdar. Þetta ætti
að vera auðvelt að laga:
Landinu sé skipt í ákveðin markaðssvæði
eftir framleiðslu- og markaðsskilyrðum. A
hverju markaðssvæði starfi tvö kaupfélög:
framleiðendafélag og neytendafélag, sem vera
skulu samningsaðiljar um landbúnaðarvör-
una. Neytendafélagið kaupi fé á fæti til
niðurlags ákveðnu staðgreiðsluverði, sömu-
leiðis mjólkina óunna við stöðvarvegg.
Við þetta vinnst fyrst og fremst tvennt:
Bændur fá vöru sína greidda ákveðnu verði
jafnóðum og vita þá að hverju er gengið, í
stað þess, að með núverandi fyrirkomulagi
fá þeir í bezta falli a. m. k. kjötið fyrst
greitt eftir árið. Hins vegar kemur það í
hlut neytendanna að sjá um vinnslu og dreif-
ingu vörunnar, en þeir leggja auðvitað af
hagkvæmnissökum kapp á að gera þann
kostnað sem minnstan. Ágóða af rekstrinum
má auðveldlega úthluta sem arði til félags-
manna og verður þá í rauninni aðeins niður-
greiðsla eða uppbót á útsöluverði, sem hefur
verið sett of hátt, en í varúðarskyni gert til
að lenda ekki í halla. Að sjálfsögðu mynduðu
framleiðendafélög með sér samband og einnig
neytendafélögin. Hin fyrri myndu örva bænd-
ur til sem mestrar framleiðslu, hin síðari til
sem beztrar.
III.
Eg hef hér á undan bent á leiðir, sem að
mínum dómi verður að fara til að skapa
landbúnaðinum öryggi: Framleiða fyrst
og fremst fyrir innlendan markað, framleiða
rétta vöru á réttum stað, taka upp breytt sölu-
fyrirkomulag varanna og beina byggð sveit-
anna með aðgerðum hins opinbera til hentug-
ustu staðanna.
Hins vegar helzt misræmið í lífsþægind-
um, meðan tæknin er ekki tekin í miklu
stærri stíl í þjónustu landbúnaðarins. Þar
eru höfuðátökin framundan.
Rúmgóð, hlý og vel lýst húsakynni með
smekklegum, hentugum húsbúnaði, hreinleg
útihús, allur heyfengur á véltæku landi, hey-
þurrkunarvélar, alls konar búvélar; stórvirkar
vélar til ræktunar í hverri sveit; rafurmagn,
sími; bíll á hverjum bæ; skóli fyrir börnin
í hverju skólahverfi. Þetta eru markmiðin,
sem stefna verður að.
Oryggið um afkomu bóndans verður hið
opinbera að skapa með honum, það verður
sömuleiðis að sjá um, að hann geti aflað sér
lífsþæginda fyrir tekjur sínar svo sem hent-
ugar byggingar og rafurmagn, en til móts
við hið opinbera eiga bændur að koma í vel
skipulögðu stéttarsambandi um hagsmuna-
mál sín og öflugum búnaðarsamtökum. Tak-
ist þessi samvinna vel, mun skemmra til
fyrrnefndra markmiða en margur 'hyggur.
Stór spor í rétta átt er vafalaust raforku-
lögin nýju, sömuleiðis lögin um landnám,
ÁRROÐI 1 5