Árroði - 01.04.1947, Blaðsíða 17

Tómstundum sveitafólks hefur víðast hvar
fækkaS frá því sem áður var. Veldur því
fólkseklan. Þetta gerir það að verkum, að fólk
hefur minni tíma til lestrar en var, og skýrir
þetta að nokkru þá niðurlægingu, sem lestrar-
félög eru víða í nú til sveita. I öðru lagi
hefur þetta komið niður á kennslu barnanna,
þannig að nú er farskólafyrirkomulagið af
öllum talið alls ófært til að veita nokkra full-
nægjandi úrlausn, síðan fræðslu heimilanna
hrakaði.
I flestum tilfellum er svo erfiðara fyrir for-
eldra til sveita að kosta börn sín til fram-
haldsnáms heldur en foreldra a. m. k. í stærri
bæjunum, sökum fjarlægðar skólanna.
A hinn bóginn mun það reynsla kennara
við framhaldsskóla, að nemendur úr sveit séu
að öðru jöfnu betri til náms en nemendur úr
kaupstað. Athyglisgáfa þeirra er þroskaðri,
námsleiðinn enginn.
Skemmtanalíf sveitanna er mismunandi
fjölbreytt. Yfirleitt stendur það með mestum
blóma í þéttbýli og fólksfleiri sveitunum, enda
helzt fólkið betur í slíkum héruðum. Víðast
eru það ungmennafélögin, sem bera skemmt-
analífið uppi, oft við hinar erfiðustu að-
stæður, lélegt húsnæði, erfiðar samgöngur og
fámenni. Nokkuð ber þó á því, að ung-
mennafélagsskapurinn gerist sums staðar
gamlaður kvistur á þjóðarmeiðnum. Vor-
gróskan er þorrin.
Takist að stöðva flóttann frá landbúnað-
inum með öryggi um afkomu og bættum
vinnubrögðum, svo að tómstundum fjölgi og
afrakstur aukist, munu sveitirnar að mestu
leysa vandkvæði sín um blómlegt menntunar-
félags- og iskemmtanalíf sjálfar. Þó verður
hið opinbera að vera vakandi til aðstoðar og
hjálpar. Hér skal þetta nefnt:
1. Hraða þarf sem mest byggingum barna-
skóla, en forðast að gera þá jafnlanga og sálar-
drepandi eins og kaupstaðaskólana.
2. Framkvæmd sé rannsókn á ástandi lestr-
arfélaga um allt land og þeim kippt í gott
horf hið bráðasta, þar sem þau eru í vanhirðu.
3. Kirkjan hvetji presta sína til sveita til
að gerast forystumenn æskunnar um félags-
og skemmtanalíf, (svo og menntun þeirra
komi að gagni ,en sé ekki sóað til einkis
sunnudag eftir sunnudag í tómum kirkjum.
Þannig gætu prestarnir unnið þýðingarmikið
og þakkarvert starf, og áreiðanlega kristninni
meir til framdráttar en predikanirnar, jafnvel
þótt þeir bæru sér aldrei í munn orðin Jesús,
Kristur eða guð almáttugur. Og hver veit
nema kirkjan hætti þá að vera sá steingerv-
ingur í þjóðlífi voru, sem hún er nú orðin?)
4. Ungmennafélögin njóti meiri örvunar
frú hendi hins opinbera til starfsemi sinnar,
t. d. séu erindrekar sendir á milli þeirra, þeim
til leiðbeiningar og hvatningar.
5. Menntunarskilyrði æskulýðsins séu gerð
sem jöfnust um allt land.
Ýmis fleiri ráð mætti telja, en hér verður
staðar numið.
V.
Hér á undan hef ég gert að umtalsefni,
hvað gera bæri landbúnaðinum til eflingar:
Auka öryggi bóndans um afkomu sína, auka
afrakstur hans með aukinni tækni og skyn-
samlegri framleiðsluháttum, og gera honum
loks sem auðveldast að breyta bættri afkomu
sinni í aukin lífsþægindi, veraldleg og andleg.
Flestum, sem um landbúnað rita, verður
tíðræddast um bætta afkomu, en skorti ör-
yggið og lífsþægindin til jafns við aðrar stéttir
þjóðfélagsins, er svonlaust um, að fólkið uni
til lengdar við landbúnaðinn, flóttinn heldur
áfram á mölina — í þægindin.
Eg gat þess í upphafi þessarar greinar,
að íslenzka þjóðin ætti sér mörg ævintýri um
árroði 1 7