Morgunblaðið - 30.05.2009, Blaðsíða 6

6 FréttirINNLENT
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 30. MAÍ 2009
Eftir Helga Bjarnason
helgi@mbl.is
FRÆ repjunnar sem myndar nú
skærgular blómabreiður á akri á
Þorvaldseyri undir Eyjafjöllum
verður í haust notað til að fram-
leiða lífdísil og knýr þannig vélar.
Gerðar eru tilraunir með ræktun
repju í þessum tilgangi auk þess
sem Siglingastofnun vinnur elds-
neyti úr dönskum repjufræjum.
Siglingastofnun vinnur að at-
hugun á notkun umhverfisvænna
orkugjafa fyrir skipastól lands-
manna sem koma eiga í staðinn
fyrir jarðefnaeldsneyti eða draga
úr notkun þess. Framtíðarmark-
miðið er að Íslendingar geti orðið
sjálfum sér nægir með eldsneyti á
fiskiskipaflotann. Í þeim tilgangi
var tekið upp samstarf við Land-
búnaðarháskóla Íslands og nokkra
bændur um tilraunir til ræktunar
á repju.
Ræktun á söndum gengur illa
Repju var sáð á níu stöðum
víðsvegar um landið á sl. sumri
ásamt nepju sem er harðgerðara
og fljótsprottnara afbrigði repju.
Repja er káltegund og því er vetr-
arafbrigði sem notað er í þessum
tilraunum sáð á sumrin. Kálið
leggst síðan í dvala yfir veturinn.
Þeir sem standa að tilrauninni
biðu spenntir eftir því hvort repj-
an myndi lifa veturinn af og byrja
að blómstra í vor. „Þetta er af-
skaplega misjafnt, allt frá því að
drepast alveg og upp í það að
vera mjög gott. Fallegasti akurinn
er á Þorvaldseyri,“ segir Þór-
oddur Sveinsson, tilraunastjóri
Landbúnaðarháskóla Íslands á
Möðruvöllum í Hörgárdal. Hann
segir að akrar á Möðruvöllum og
á Vatnsnesi komi einnig vel út.
Áhugi er á því að halda áfram til-
raunum við mismunandi aðstæður
og aðferðir.
Siglingastofnun hefur lagt
áherslu á að nýta land sem ekki
hentar til matvælaframleiðslu til
ræktunar fyrir eldsneytisfram-
leiðslu. Repja sem sáð var í sanda
sunnanlands lifði ekki veturinn.
Jón Bernódusson, verkfræðingur
á rannsókna- og þróunarsviði
stofnunarinnar, er þó ekki af baki
dottinn. Segir að áfram verði unn-
ið að aðferðum til að nýta sandana
í þessum tilgangi.
Siglingstofnun hefur komið sér
upp pressu til að ná olíu úr repju-
fræjum. Í haust fást því upplýs-
ingar um það hvað hver hektari
gefur af sér mikla olíu. Jafnframt
verða gerðar tilraunir með fram-
leiðslu á lífdísil úr dönskum fræj-
um og íslenskum. Þá er tréspíra,
sóda og fleiri efnum blandað sam-
an við jurtaolíuna. Hver hektari
er talinn gefa af sér 1200 til 1500
lítra af lífdísil sem nota má beint
á dísilvélar skipa og bíla. Upp-
skera af einum hektara samsvarar
akstri meðalbifreiðar á ári.
Úr hratinu er gert möl sem er
prótínríkt skepnufóður. Einn
hektari af repju gefur af sér um
tvö tonn af mjöli. „Salan á repju-
mjölinu einu og sér getur staðið
undir öllum kostnaði við repju-
ræktunina. Allt annað er í raun
viðbótarafurð og þar er olían
verðmætust,“ segir Jón Bernód-
usson og nefnir einnig að gera
megi verðmæti úr stönglum og
öðrum afurðum sem til falla við
ræktunina.
Mikilvæg kolefnisjöfnun
Þá er kolefnisjöfnunin ótalin en
Jón segir að hún sé mikilvæg.
Þannig bindi ræktun á einum
hektara 6 tonn af koltvísýringi.
Brennsla olíunnar af þessum hekt-
ara í dísilvél losi einungis helming
þess þannig að bóndinn geti hugs-
anlega gert sér verðmæti úr kol-
efnisbindingunni í framtíðinni.
Morgunblaðið/Helgi Bjarnason
Repja Akurinn á Þorvaldseyri verður ekki lengi svona fallegur því blómin breytast í kúlu sem fóstrar olíufræ.
Rækta olíu fyrir skipin
 Ræktun á repju til framleiðslu á lífdísil gengur misjafnlega  Fallegir akrar
á Þorvaldseyri og víðar  Dísill úr dönskum fræjum unninn á Siglingastofnun
HRAFNISTA hefur tilkynnt land-
læknisembættinu lát heimilismanns
á Hrafnistu í Hafnarfirði og sam-
kvæmt vinnuferlum óskað eftir lög-
reglurannsókn, þótt ekki séu uppi
grunsemdir um að saknæmt athæfi
hafi átt sér stað.
Starfsmaður Hrafnistu heyrði há-
vaða berast frá herbergi 87 ára gam-
allar konu undir kvöld föstudaginn
22. maí s.l. Starfsmaðurinn fór um-
svifalaust á vettvang. Þá var í her-
bergi konunnar níræður karlmaður.
Konunni var mjög brugðið en eng-
ir áverkar sáust á henni og hún
kenndi sér einskis meins. Hvorugt
þeirra gat þó greint frá því sem
gerst hafði. Fylgst var vel með þeim
báðum um kvöldið og næstu nótt.
Eftir læknisskoðun daginn eftir
var ákveðið að leggja konuna inn á
hjúkrunardeild þar sem hún lést
fimmtudaginn 28. maí. Maðurinn er
undir eftirliti hjúkrunarfólks.
Andlát konu
í rannsókn
Morgunblaðið/Sverrir
TILVILJUN ein réð því að ekki
varð slys þegar þota flaug framhjá
manni á svifvæng yfir Sandskeiði
fyrir hálfum mánuði. Rannsókn-
arnefnd flugslysa (RNF) rannsakar
málið sem alvarlegt flugatvik.
Þorkell Ágústsson, rannsókn-
arstjóri RNF, segir að við rannsókn-
ina hafi skýrst að um 800 til 1.000
metrar hafi skilið þotuna og mann-
inn að í sex þúsund feta hæð. Ekki
hefði verið hægt að afstýra slysi
hefði maðurinn lent á þotunni.
Maðurinn á svifvængnum hefur
verið yfirheyrður. Hann tilkynnti
ekki að hann hygðist svífa svo hátt,
eins og vinnureglan er. Maðurinn
sagði að vegna sérstakra veðurað-
stæðna hefði hann komist hærra en
venjan sé.
Ágúst Guðmundsson, formaður
Fisfélags Reykjavíkur, segir atvikið
einstakt í sögu félagsins. Maðurinn
sem mætti þotunni sé þaulvanur en
nánar verði farið yfir atvikið með fé-
lagsmönnum. gag@mbl.is
Tilviljun að
flugvél flaug
ekki á mann„ÞAÐ er mjög spennandi að sjá þetta ger-ast og komast á þetta stig í lok maí. Nú er
allt sumarið framundan fyrir fræið að
þroskast,“ segir Ólafur Eggertsson, bóndi
á Þorvaldseyri undir Eyjafjöllum, sem náð
hefur góðum árangri í ræktun repju á
fyrsta ári. Mikil ræktunarhefð er á Þor-
valdseyri, meðal annars í kornrækt.
Ólafur hefur trú á verkefninu og hyggst
þrefalda ræktunina í haust. Hann segist þó
eiga margt ólært og vill ekki gefa miklar
yfirlýsingar um árangurinn fyrr en að
þremur árum liðnum. Reynslan sýni að
komið geti óhagstæðari vetur. Þá hugsar
Ólafur sér gott til glóðarinnar með að nota
hratið sem gróffóður fyrir skepnur og veltir fyrir sér möguleikum til
nýtingar hálmsins.
Tækin úr kornræktinni eru notuð við sáningu og þreskingu repju.
Siglingastofnun hefur áhuga á að koma upp aðstöðu á Þorvaldseyri
eða nágrenni til að pressa repjufræin og framleiða lífdísil.
Allt sumarið framundan til fræmyndunar
Ræktun Hávöxnustu plönt-
urnar ná Ólafi vel í mitti.
Eftir Rúnar Pálmason
runarp@mbl.is
ENN bætist í flóru utanvegahlaupa
á Íslandi þann 13. júní næstkom-
andi þegar blásið verður til 7 tinda
hlaupsins í Mosfellssveit. Boðið
verður upp á tvær vegalengdir,
annars vegar 17 km og hins vegar
37,45 km. Skipuleggjendur hlaups-
ins vonast eftir um 100 þátttak-
endum í jómfrúarhlaupið og að enn
muni bætast við á næsta ári. „Við
ætlum að gera þetta að alvöru
hlaupi,“ segir Elías Níelsson,
íþróttafræðingur og hlaupagikkur
sem er einn af skipuleggjendum
hlaupsins.
Hlaupið hefst við Lágafellslaug í
Mosfellsbæ. Að mestu er hlaupið
um vegleysur, fjöll, heiðar og dali
en aðeins lítill hluti leiðarinnar
er í byggð og á vegi. Töluvert
er hlaupið á stígum en að
sögn Elíasar eru um 30%
leiðarinnar utan allra
stíga, vega eða þess
háttar. Erfiðasti kafl-
inn er frá Æsustaða-
fjalli upp á Grímanns-
fell. „Það er ofboðslega
erfið leið. Tekur rosalega í,“
segir Elías sem hefur nokkr-
um sinnum hlaupið
þessa leið og oft
um þessar slóðir.
Hann telur gott
að hlaupa lengri
leiðina á um fimm
tímum. Hlaupið sé upplagt
sem síðasta langa æfing fyrir
Laugavegshlaupið 18. júlí.
Þurfa ekki að villast
Leiðin verður merkt með
flöggum og einnig verða starfs-
menn hlaupsins á nokkrum
stöðum. Ef skyggnið verður
sæmilegt og ekki of lágskýjað á
rötun ekki að vera vandamál,
að sögn Elíasar.
Keppnishlaup og ekki
síst utanvegahlaup hafa
notið sívaxandi vinsælda
undanfarin ár. Elías segir hlaupa-
leiðina sérlega skemmtilega. „Það
er saga í þessu líka, nóbelsskáldið á
hægri hönd og Egils saga á vinstri
hönd. Svo er hlaupið fram hjá eina
kúabúinu á Reykjavíkursvæðinu,“
segir hann.
Við þetta má bæta að 6. júní
verður keppt í Úlfljótsvatnshlaup-
inu en upplýsingar um það og öll
önnur keppnishlaup má sjá á
www.hlaup.is.









        



   
      







 
 









Hlaup á sjö tinda
í Mosfellsbæ
 Hlaupið um vegleysur, fjöll og dali
Skátafélagið Mosverjar er meðal
skipuleggjanda 7 tinda hlaups-
ins. Mikill kraftur er í starfsemi
félagsins og er sérstök áhersla
lögð á útivist enda er stutt á
ákjósanleg útivistarsvæði. Um
130-150 skátar eru í félaginu.
Mosverjar hafa á hverju ári
gengið um þessar slóðir, nánast
sömu leið og samsvarar lengri
hlaupaleiðinni og hafa tekið sér
um sólarhring til verksins. Í
sumar verður ekki farið til út-
landa á skátamót, heldur í viku-
útilegu á Hornströndum. Ekki er
það verra.
Öflugt skátafélag
Fjör Gaman í Mosverjum.