Nýtt kvennablað - 01.10.1952, Blaðsíða 10

SVAR TIL Á. TH.
Lítillega langar mig til þess að minnast á „athugasemd" Á.
Th. við grein minni „Presturinn". Höf. er mér ósammála um
margt og sumt virðist mér hún misskilja. Henni finnst aðdáun
minni og mati á Iíallgrími Péturssyni og Passiusálmunum
ábótavant, að ég muni frekar líta á umbúðirnar en kjarnann,
á listagildi þeirra fremur en innihaldið. Ekki skil ég hvernig
hún kemst að Iþpirri niðurstöðu, þar sem ég segi, að trú og
lifsspeki verði þar eigi aðgreind. Ég er óbreytt alþýðukona
og hef litiö vit á list, en trúarljóð, sem ekki byggist á trú
skil ég ekki að geti orðiö leiðarljós margra kynslóða hversu
listrænn, sem búningurinn kynni að vera. Vitanlega er skáld-
ið barn sinnar tiðar hvað trúarskoðanir snertir, en andinn
er þar svo hátt hafinn yfir formið, að það veitir aðeins lög-
boðna þjónustu. Og sannarlega veitir listin sitt fulltingi klædd
sínum fegursta skrúða, en túlkunarþörj heitrar trúar og „al-
efling andans" knýr til slíkra afreka, sem passíusálmarnir eru.
Lífsviðhorf fólksins er breiði vegurinn, skilst mér á ath. Á.
Th. Ég spyr. Hvar ættu prestarnir fromur að halda vörð en
við þann veg? Kristindómurinn er ekki tízkufyrirbrigði, það
er satt, því kjarni kristindómsins er líf og kenning Krists. En
utanum þann kjarna hafa myndazt umbúðir í höndum skamm
sýnna manna, stundum svo ógegnsæar, að menn hafa næstum
misst sjónir á kjarnanum, en eins og fyrr segir hefur kristin trú
ávallt reynzt þess megnug að sprengja af sér fjötrana og sam-
ræmast lífsanda hvers tíma. Meistarinn sjálfur fullkomnaði
og göfgaði trúarbrögð þjóðar sinnar, byggði á þeim grundvelli:
„Ég er ekki kominn til þess að niðurbrjóta lögmálið, heldur
til þess að uppfylla það.“ Þó trú Gyðinga væri háleit, einkum
á tímum þeirra mestu spámanna, og menning þeirra þrosk-
uð, er Jave harður og refsisamur guð, er heimtar auga fyrir
auga og tönn fyrir tönn,“ og er aðeins guð ísraelsþjóðarinnar,
en guð, sem Kristur boðar er kærleiksríkur faðir allra manna.
Gætum við hugsað okkur, að hann heimti fórnardauða síns
bezta sonar eins og Jave af Abraham. Nei, en mennirnir
heimtuðu hann, samkvæmt eðli sínu, því „Oftast fyrst á þess-
um þyrnikrans, þekkir fólkið tign síns bezta manns." Ég vil
ógjarnan hneyksla neinn, og ekki ætti ég, fávís kona, að gera
neina tilraun til að skýra persónu Krists, en mér er kærst að
hugsa mér hann albróðir okkar í holdinu, þannig er lotning
mín fyrir honum dýpst og þá verður, fyrir mínum sjónum, öll
þjáning hans og lífsstríð mannlegra og sjálfsfórnin meiri.
Vissulega er Kristur heilagur, en heilagleiki og helgihjúpur
er ekki það sama. Heilagur, því að Guð gaf honum andans
mátt í ríkara mæli en öðrum mönnum, og heilagur vegna líf-
ernis slns, því meiri kraftaverkum og andans tign er kærleik-
urinn, og sínum eigin þjáningum gleymdi Iiann af kærleika til
meðbræðranna. Örmagna undir krosstrénu segir Kristur við
konurnar, sem aumkuðu hann: „Grátið ekki yfir mér, heldur
yfir sjálfum yður og börnum yðar.“ 1 ljósi síns djúpa skiln-
ings á skammsýni mannanna biður hann föðurinn að fyrirgefa
þeim, sem krossfestu hann og mitt i dauðastríðinu huggar
hann píslarbróður sinn.
En Iítum nú á þá skriftlærðu, þá, sem héldu hoðorðin, orðs
-ins dýrkendur. Ifverju svara þeir Júdasi, þegar hann leitar
til þeirra I ýtrustu neyð: „Hvað kemur oss það við? sjá þú
sjálfur fyrir því.“ Ætli þetta sé ekki syndin mót heilögum anda,
sem Kristur talaði um. „Öllum hafís verri er hjartnanna ís“
segir H. H. Þessi forherðing, þessi andlegi dauði er það, sem
8
meistarinn grætur yfir, það sem fyllir hann réttlátri reiði, og
það sem oft hefur dregið skugga efans fyrir sálarsjónir hans.
Kronin segir: Ifelviti er það ástand, sem skapast, þegar öll
von er úti.“ Marga nótt hefur Kristur gist þá helju, uuz
guðstraustið, bænin og trúin á mennina, þrátt fyrir allt, veittu
honum hugarró og styrk.
Frúin spyr. Ilvað um upprisuna? Vissulega væri það hverj-
um „Tómasi" guðsblessun að eiga þá trúarvissu að andi meist-
arans hafi birzt lærisveinunum eftir dauðann, hvar svo sem
líkaminn hefur hlotið sama stað. Einmitt þangað stefnir leið-
arljós mannsandans ákafast og spyr: Lifum við eftir dauð-
ann? Enn ekki er okkur í „sjálfsvald sett“ að trúa.
Það er fjarri mér að ætla að segja prestunum fyrir verk-
um, en svo framarlega sem þeir lita á starf sitt sem þjón-
ustu og sálgæzlu, lilýtur þeim að vera nauðsyn, og Ijúft, að
fólkið segi þeim, hvar skórinn kreppir að. Hvað myndum við
segja um þann lækni, er ekki vildi hlusta á sjúkling sinn lýsa
því, hvar liann kenndi sér meins. Við eigum mannval innan
klerkastéttarinnar, skáld og rithöfunda, já, liöfuðskáld, og er
það kirkjunni mikill ávinningur, því unga kynslóðin metur
mannvit og snilli og hlustar gjarnan á þann prest, er mest
hefur til brunns að bera, og sannarlega er margt skáldverk
vænlegra til útbreiðslu guðsríkis en ræður sumra presta.
Kristur var sjálfur skáld og neytti mjög þeirrar gáfu í starfi
sínu, eins og kunnugt er, og sá neisti þarf helzt að vera til
staðar, ef túlkun eða boðskapur á vel að takast. Starf prest-
anna er svo mikilvægt, að þar þarf að vera valinn maður í
hverju rúmi.
Greinarhöf. vitnar mjög í hina helgu bók, og telur þar allt
óskeikult, að mér skilst. Orð meistarans eru óskeikul, því að
eflaust hefur postulunum tekizt að vatjðveita þau, en að þvi
undanskiidu er Biblían verk manna, sem voru mannlegum
takmörkunum háðir, jafnvel þó sumir þeirra séu meðal mestu
stðrmenna veraldarsögunnar, svo sem Móses, Davið og Póll
postuli o. fl. Samt sem áður er hún heilög bók. Hún er saga
Messíasarhugsjónarinnar, sem fæddi af sér hvert andans stór-
menni á fætur öðru, göfgaði trú þjóðarinnar og hélt henni við
líði. Og fyrst og fremst er hún saga Krists. í þessari bók er svo
mikla speki að finna og lífssannindi að trúaðir og vantrúaðir
hafa ausið og ausa enn af brunni hennar. En „heilög" máski
fyrst og fremst, vegna þess að hrjáð mannkyn hefur til hennar
sótt styrk og huggun á för sinni um dimman dal jarðlífsins.
Sammála er ég Á. Th. í því, að það er alvarlegt umhugsun-
arefni, ef foreldrar eru hættir að kenna börnum sínum „faðir
vor,“ og ættu kennararnir að bæta upp þá vanrækslu svo
fljótt, sem þeir fá börnin í hendur. Sumir kennarar kenna
fjallræðuna utanbókar og er það ekki lítil kristindómsfræðsla.
En hvað, sem trú kennaranna liður, er það alls óhæfur kenn-
ari, er ekki ber virðingu fyrir kristinni trú, eða miðar starf
sitt við siðfræði Krists og lifsskoðun. En hinsvegar vekur öll
ofmötun óbeit, og ekki held ég að það sé hyggilegt að tala
mikið um trúmál við börnin, beinlinis. Virðingu og traust, í
þeim efnum, er börnum eðlilegast að drekka inn í sál sína
frá foreldrunum og þeim öðrum, sem þau meta mest, og um-
fram allt að þau finni samræmi i orðum og breytni þeirra
fullorðnu. Einar Kvaran lætur Steina segja (Vistaskifti) „Á
þeim dögum hugsaði ég mér guðhræðsluna æfinlega með
svitalykt ..." Annað skáld segir: „Það verður á bók þess svo
varlega að skrifa, sem veikur er fæddur og skammt á að lifa.“
Á. Th. kemst að þeirri niðurstöðu, að kristin trú hafi beðið al-
varlegt tjón af straumum, sem hingað hafa borizt á síðari tímum.
NÝTT KVENNABLAÐ