Nýtt kvennablað - 01.10.1953, Blaðsíða 7

Eldhúsreykur og skáldskapur
Fagurt roðar, fagurt roðar
fyrir morgunsól.
Birtir um bláa Imjúha,
á bœjum tekur a'ö rjúka.
Dagur fagur, dagur fagur
um dali skín og liól.
Það munu vera hér um bil 40 ár síðan að mér urðu
þessar hendingar svo hugstæðar, að ég hef aldrei
gleymt þeim. En ég man ekkert um höfund þeirra, eða
í hvaða bók ég las þær.
Það var skínandi vormorgunn. Eg liafði kveikt upp
eldinn og staglað í sokka og skó við hlóðin, hljóp, er
því var lokið, upp á loft til að færa plöggin piltum,
sem þar sváfu. Verður þá fyrir mér bók, opnaði hana
°g hitti á ofanritað stef. Þurfti ekki að leita að gler-
a«gum í þá tíð. Víst var ekki tími til að liggja í bók-
um, en hendingarnar dönsuðu í huga mínum og vöktu
hugblæ, nærri því lifsfögnuð, sem lítið var um hjá
mér um þessar mundir. Ég sá rjúka á næsta hæ og líka
hjá mér. Hvað ég minnist þess á vorfeðralagi til
Keykjavíkur, hversu glaðnaði yfir okkur, þegar við sá-
um rjúka, er við lágum í áningarstað og höfðum enga
klukku. Það minnti okkur á morgunkaffi og góðar við-
tökur. Túlka ekki hendingarnar úr einu af þunglyndis-
kvæðum Kristjáns Jónssonar tilfinninguna:
Reykjarskuggar léttir lí'óa
í logni upp frá kyrrum bœjuni,
þar sem itidœl sumarsœla
sveipar túnin grœnum blœjum.
Samt þar upp frá arni mínum
enginn reykjarskuggi liSur.
Ég á hvergi, hvergi heima,
hvildarstöð mín engin biður.
Þetta bendir á, að eldhúsreykurinn upp úr strompin-
um hefur minnt á heimilisarin.
Ekki sjáum við nú eftir reykjareldhúsunum, en samt
sem áður vakti reykurinn einhverja kennd, sem við nú
söknum, þegar hann er horfinn. Þetta var eins og svar,
er morgunreykurinn sást, upp á að allt væri í lagi, og
svo tóku næstu l)æir undir þessa „stemningu“, þar fór
Kka að rjúka. Loks rauk á öllum bæjunum.
Línurnar, sem ég las þennan morgun: „Fagurt roð-
ar, fagurt roðar fyrir morgunsól,“ þær urðu mér nokk-
urs konar spá um góða framtíð, enda hefur hún orðið
mér vonum betri. Og enn í dag lífga hug minn þessar
dÍ,lcar‘ Birtir um bláa hnjúka
á bœjum tekur aS rjúka.
Ingveldur Einarsdóttir.
Þegar snillingarnir leggja saman
Það er sjaldgæft að við fáum í útvarpinu þrjá snill-
inga, Kiljan, Kristmann og Tómas sama kvöldið. Það
kom einu sinni fyrir á stórhátíð, en svo aftur núna
ekki alls fyrir löngu, eitt laugardagskvöld. Prestarn-
ir hefðu átt að vara sig daginn eftir. Eftir að leikar-
arnir höfðu flutt sögur rithöfundanna og kvæði.
Leikarinn er orðinn fóarnið, sem milur fæðuna, svo
að hún verður meltanleg og gómsæt eins og eggjarauð-
an, sem við fáum í stað grjónanna. Meðferð leikar-
ans á efninu leysir orðin upp í veruleika. Heilagan
veruleika. Hlustendur eignast sál og sálarlíf. Þeir eru
slingir leikararnir. Ein úr þeirra hópi er Anna Guð-
mundsdóttir. Og það var hún, sem las Arma Ley kvöld-
ið góða, sem kom svona óvænt, líkt og brandajól
Anna GuSmundsdóttir, leikkona er öllum lands-
mönnum kunn og þó sérstaklega Reykvíkingum. Hún
hefur oft á leiksviðinu túlkað siðavandar, aðsóps-
miklar konur, og gert þeim góð sk.il. Margar gleði-
stundir hefur hún veitt okkur, og það er nærri skömm
að því að þiggja þetta endalaust án varanlegs endur-
gjalds til hennar, persónulega. En eins og sagan seg-
ir, að sonunum 7 hafi farist verr að annast föður sinn
einan, en honuin fórst að annast þá alla, svo fei um
leiklistarþiggjendur frú Önnu. Henni tekst betur að
færa okkur fjársjóði bókmenntanna og gleðja þúsund-
irnar, en okkur að sýna kærleiksvottinn.
„Við ætlum að skilja", hét kvikmyndin hennar GuSrúnar
Brunborg. Ósköp vitkuð'umst við lítið af því að sjá myndina.
Sjaldnast munu hjónaskilnaðir fyrir þær sakir einar, sem hún
fjallar um. ÞriSja persónan var heldur veigalítil og sálarlífs-
lýsingar naumar. Hugsum til Vronski (í Anna Karenina) Geir-
mundar (í Upp við Fossa). Þjáninga veslings Gróu! o.s.frv.
Um æfi frú Victoriu Benediktsson o.fl. og nærtækari dæmi hafa
líklega flestir til samanburðar. Þá var Bakkus hvergi nærri.
En vínnautnin hefur eyðilagt margt hjónabandið.
NYtt kvennablað
5