Nýtt kvennablað - 01.01.1954, Page 8

• " ** .
línoi
jínsilittir
IjósmóSir
Það er bæði rétt og skylt, að ekki sé látin falla í
gleymskunnar haf minning þeirra, sem að einhverju
leyti hafa skarað fram úr samtíð sinni. Góðar minn-
ingar hefur seinni tíminn ætíð gott af, að á lofti sé
haldið, meðal annars getur það eytt þeim misskilningi,
sem menn stundum í hugsunarleysi hafa um gamla
tímann, eins og fortíðin í daglegu tali er oftast köll-
uð, að af honum sé ekkert hægt að læra, hann sé eins
og ranglega orðuð setning, sem strika þurfi yfir, sem
vendilegast, en þeir, sem eitthvað þekkja til hinna
gömlu tíma, vita vel, hversu mikil fjarstæða þetta er.
Það er Jórunn Jónsdóttir í Rauðanesi, sem ég tel, að
eigi þessa minningu skilið, og sera ég ætla að minnast
hér í fáum orðum. Á þessu árj eru liðin 110 ár frá
fæðingu hennar. Þó ekki geti það talizt nein merkis-
tímamót, varð það þó að nokkru orsök þess, að línur
þessar eru skrifaðar.
færist yfir hana værð. Svefninn ætlar að sigra hana, en það
mé hann ekki gera, soguna verður hún að heyra. Smám sam-
an heyrir hún rödd gömlu konunnar sem úr fjarska. En nú sér
hún haðstofuna hennar. Hún er orðin að stórri, stórri höll, og
í miðri höllmni er gullstóll og í gullstólnum situr fögur drottn-
ing með gullkórónu á höfði. Og er hún gætir betur að, sér
hún, að drottningin er engin önnur en garnla konan hennar. En
allt tekur enda. Hún opnar skyndilega augun. Gamla konan
hafði ýtt við henni: „Vaknaðu, skinnið mitt,“ segir hún. „Þú
átt að iara heim.“ Við rúm gömlu konunnar stendur vinnu-
maóurinn heiman að frá litlu stúlkunni. Hann er kominn til
að sækja hana.
Nú eru lioin mörg ár. Gamla konan hefur fyrir löngu lagt
upp í sína hinztu ferð. Litli bærinn við litlu víkina er horfinn.
Litla stúlkan er orðin fullorðin kona, sem geymír í huga sér
mynd gömlu konunnar sem tákn góðleikans og kærleikans, og
hug6ar sór, er hún sigiir floyi sínu að ströndu ódauðleikans,
að hún sjái stóra höll og út úr henni komi gamla konan og
segi: „Ert þú komin rýjan mín?“ Hún svari: ,Já, komdu þless-
uð og sæl. Segðu mér söguna aftur, söguna sem í gær.“ — K.E.
r
Jórunn var fædd 20. sepl. 1843, að Asbjarnarstöð-
«m í Stafholtstungnahreppi, voru foreldrar hennar
Jón Halldórsson og Helga Jónsdóttir. Var Halldór
faðir Jóns fræðimaður á Ásbjarnarstöðum en Helga
var dóttir Jóns, er lcngi bjó í Fróðhúsum, Stafholti
og víðar, Oddssonar frá Hvitsstöðum í Álflaneshrepp
Magnússonar. Var það liraust og myndarleg bænda-
ætt. Ólst hún upp að mestu hjá Jóni, afa sínum, þar til
hann andaðist, við mikið annríki. Hefur það vissu-
lega orðið til að glæða hennar góðu eðliskosti, að líkna
og rétta hjálparhönd, sem meira var þörf fyrir á þeim
dögum en nú er, þar sem efnahag og aðbúð allri var
svo mjög áfátt.
Þá er Jórunn var 19 ára, eða 1862, fór hún til
Reykjavíkur að læra Ijósmóðurfræði lijá landlækni,
Jóni Hjaltalín, mun hún hafa orðið ein sú fyrsta, sem
hjá honum lærði, enda var þá fyrst að komast skipu-
lag á þau mál, en til þess tíma voru ljósmæður ólærð-
ar. Gekk henni námið vel og útskrifaðist með fyrstu
einkunn, taldi landlæknir, að hún byggi yfir miklum
læknishæfileikum, sem síðar varð raunin á. Að þessu
loknu var henni veitt ljósmóðurstaða í Borgarfirði,
sunnan Hvítár, en ekki er mér kunnugt, liversu stórt
það umdæmi var, enda mun skipting á ljósmóðurum-
dæmum hafa verið mjög óljós þá, mun regluleg skipt-
ing á umdæmum úti á landi ekki hafa komizt á fyrr en
nokkru síðar. Fluttist hún að Reykholti og dvaldi þar
um tíu ára skeið, en á því tímabili, eða 1867 fékk
Þórarinn prestur Kristjánsson, sem síðar var prestur í
Vatnsfirði, veitingu fyrir því hrauði. Einn sona hans
hét Helgi, þá uppkominn og hinn mannvænlegasti
maður. Felldu þau hugi saman, Jórunn og hann, er
sagt, að þá hann hóf bónorðið hafi hann gert það með
vísu, en ekki hef ég heyrt nema seinni hlutann, sem
er þannig:
Viltu ei rjóða veigalín
vera góða konan mín?
En hún svaraði með annarri vísu, sem er þannig:
Já, ég segi af hjarta hér
lilyni freyju, er prýði ber,
eg vil fegin unna þér,
að þeim .degi er þrýtur hér.
Sýnir það, að hún hefur vel getað komið saman
vísu, og mun þetta ekki vera sú eina, sem hún hefur
gert, þólt lítið hafi hún að því gert og ekki á lofti
haldið.
Þau giftust 17. dag septembermánaðar 1870. Var
/ l»au mistök liafa orðið, að prjónabekkur á bls. 9 snýr
öfugt oií oru konur boðnar volvirðinjfar á því.
NÝTT KVENNABLAÐ