Morgunblaðið - 23.07.2009, Blaðsíða 8

INNLENT
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 23. JÚLÍ 2009
Eftir Baldur Arnarson
baldura@mbl.is
„LÍKLEGA getum við ekki fengið
neinn til að skýra það vegna þess að
við vitum það ekki, að því ég best
veit. Þetta gerist í djúpum svefni og
satt að segja þá
er engin ein
ástæða þekkt,“
segir Júlíus K.
Björnsson sál-
fræðingur, inntur
eftir því hvers
vegna fólk gangi
um í svefni.
Eins og rakið
er hér á síðunni
ók 13 ára gömul
stúlka í svefni að talið er frá Húsa-
felli til Keflavíkur í fyrrinótt.
„Ég get svo sem ekki neitað því að
ef raunveruleikinn hefur verið sá að
blessuð stúlkan hefur rankað við sér
í öðrum landshluta, eftir að hafa ek-
ið alla þessa leið, er svo sem ekkert
hægt að efast um það. Mér finnst
þetta ótrúlegt. Ég hef aldrei heyrt
um svona áður. Maður heyrir um að
fólk gangi um í svefni heima hjá sér
en það vaknar þá iðulega. Það þyrfti
að skoða málið nánar ef menn eiga
að geta sagt eitthvað um það. Þetta
er afskaplega óvenjulegt.“
– Stúlkan var fjórum árum frá bíl-
prófsaldri. Eru dæmi þess að fólki
geti gert hluti í dásvefni og svefn-
göngu sem það getur ekki alla
jafna?
„Nei, ekki svo ég viti til. Þetta er
ekki ósvipað og dáleiðsluástand,
segja sumir, og ég sel það raunar
ekki dýrara en ég keypti það. Það er
ekkert sem fólk getur eða gerir í
svoleiðis ástandi sem það getur ekki
vakandi. Venjulega ef fólk gerir eitt-
hvað sem það vill ekki sjálft þá vakn-
ar það.“
Skynfærin virka eðlilega
– Augun eru þá væntanlega opin?
„Þegar fólk gengur í svefni virð-
ast skynfærin og úrvinnsla þeirra
skynboða sem frá þeim berast virka
eðlilega. Það væri raunar hættulegt
ef fólk gengi í svefni með lokuð augu
og myndi að líkindum leiða til slysa.“
Engin
skýring á
svefngöngu
Akstur 13 ára stúlku í
svefni „algert einsdæmi“
Júlíus K. Björnsson
LÁTIN er í Reykjavík
Sigurveig Hjaltested
óperusöngkona, 86 ára
að aldri. Hún var fædd
árið 1923 og lands-
mönnum að góðu kunn
fyrir störf sín í þágu
tónlistargyðjunnar.
Sigurveig var meðal
brautryðjenda ís-
lenskra óperusöngv-
ara, tók m.a. þátt í óp-
eruflutningi í
Þjóðleikhúsinu á ár-
unum 1951-1966 og
söng víða sem ein-
söngvari bæði með kórum eins og
t.d. Karlakór Reykjavíkur og Fóst-
bræðrum eða í samstarfi við aðra
söngvara. Þá nutu landsmenn söngs
hennar bæði í Ríkisútvarpinu og
sjónvarpinu. Sigurveig söng nokkr-
um sinnum með Sinfóníuhljómsveit
Íslands og tók þátt í tónlistarhaldi
víða um land og hélt einsöngs-
tónleika. Þegar um hægðist í söngn-
um sneri hún sér að
tónlistarkennslu og
kórstjórn, tók m.a. þátt
í uppbyggingu Söng-
skólans í Reykjavík
undir stjórn Garðars
Cortes og æfði kóra
hjá Þjóðkirkjunni. Síð-
ustu starfsárin kenndi
hún við Tónlistarskóla
Árnessýslu og stjórn-
aði Hörpukórnum á
Selfossi. Eiginmaður
Sigurveigar var Ólafur
Beinteinsson og varð
þeim fjögurra barna
auðið. Ólafur studdi komu sína með
ráðum og dáð í tónlistinni enda tón-
listarmaður sjálfur. Sigurveig
Hjaltested naut mikillar hylli sem
óperusöngkona og hlaut margs kon-
ar viðurkenningar fyrir tónlist-
arstörf sín, m.a. Fálkaorðu íslenska
lýðveldisins árið 2007.
Útför Sigurvegar fer fram frá
Fossvogskirkju nk. miðvikudag.
Sigurveig Hjaltested
Andlát
8 Fréttir
Eftir Guðna Einarsson og
Guðrúnu Hálfdánardóttur
ÞRETTÁN ára stúlka tók jeppa
traustataki í Húsafelli í fyrrinótt og
ók honum til Keflavíkur. Svo virðist
sem stúlkan hafi verið í fastasvefni
þegar hún tók bílinn, sem er Toyota
Land Cruiser-jeppi, en hún á vanda
til að ganga í svefni.
Að sögn eiganda bílsins virðist
sem stúlkan hafi gengið dágóðan
spöl í svefni í Húsafelli, úr sum-
arbústað sem hún dvaldi í að húsi
þar sem bíllyklarnir voru geymdir.
Þar skrifaði hún kveðju til bíleigand-
ans „frá næturröltaranum“, tók bíl-
lyklana og ók af stað.
Segir hann enga ástæðu til annars
en að taka orð föður stúlkunnar trú-
anleg um næturgöngur hennar í
svefni en engin verðmæti voru tekin
og engar skemmdir unnar á heimili
bíleigandans.
Lögreglan í Borgarnesi staðfesti
við vefritið smugan.is í gær að stúlk-
an hafi ekið í gegnum Hvalfjarðar-
göng kl. 4.59 í gærmorgun og verið
ein í bílnum. Borgarneslögreglan
vildi ekki tjá sig um málið við mbl.is.
Samkvæmt heimildum mbl.is var
það athugull vegfarandi í Keflavík
sem tók eftir sérkennilegu aksturs-
lagi jeppans. Þegar betur var að gáð
reyndist barn vera undir stýri.
Ekkert sá á jeppanum eftir næt-
urævintýrið annað en að honum
hafði greinilega verið ekið ítrekað
utan í kantsteina á leiðinni frá Húsa-
felli til Keflavíkur.
Hefur verið undir miklu álagi
Náinn ættingi stúlkunnar sagði í
samtali við Morgunblaðið að mestu
máli skipti að útvega stúlkunni þá
hjálp sem hún þarfnaðist. Farið var
með stúlkuna í læknisskoðun í gær
og viðtal við lækni er bókað í dag.
Ættinginn sagði að stúlkan hefði
ekki verið í neinum vandræðum til
þessa og hún sé ekki á neinum lyfj-
um, eins og læknisskoðunin í gær
hafi staðfest. Hún hafi þó verið undir
miklu álagi undanfarið.
Stúlkan lenti í bílslysi á liðnu
hausti og fékk þá höfuðhögg og
heilahristing. Í framhaldi af því fékk
hún oft höfuðverk og bakverk sem
rakinn var til slyssins. Fyrir fáein-
um vikum munaði litlu að stúlkan
yrði fyrir bíl og fékk hún talsvert
áfall við það. Nýlega varð dauðsfall í
fjölskyldunni og missti stúlkan þar
náinn ástvin. Stúlkan var hjá föður
sínum og fjölskyldu hans í sum-
arbústaðnum í Húsafelli. Hún er
ekki vön að aka bíl, að sögn ættingj-
ans. Það er einnig algjörlega á huldu
hvers vegna stúlkan ók til Keflavík-
ur. Hún hefur aldrei átt heima þar
og hefur engin sérstök bein tengsl
við Keflavík.
Á vanda til að ganga í svefni
Stúlkan hefur átt vanda til að
ganga í svefni nokkuð lengi, að sögn
ættingja hennar. Svefngöngurnar
hafa þó ekki vakið sérstakar áhyggj-
ur til þessa. Stúlkan hefur ýmist far-
ið að fá sér vatn eða á snyrtinguna í
þessum svefngöngum. Upp á síð-
kastið hefur þó orðið breyting á.
Fyrir stuttu munaði minnstu að
stúlkan ylli eldsvoða heima hjá sér.
Þá fór hún og matreiddi eitthvað úr
furðulegum hráefnum. Svo virðist
hún hafa kveikt á kerti áður en hún
fór aftur í rúmið. Skömmu síðar
rumskaði stúlkan og var þá kviknað
í. Hún slökkti eldinn með slökkvi-
tæki og vakti móður sína. Stúlkuna
rámaði ekkert í hvað hún hafði verið
að sýsla í eldhúsinu en taldi sig hafa
dreymt að hún kveikti á kertinu.
Ættingi stúlkunnar sem rætt var
við í gær sagði atvikið í fyrrinótt
hafa verið fjölskyldunni mikið áfall
og valdið henni þungum áhyggjum.
Virðist hafa ekið sofandi
Þrettán ára stúlka, sem á vanda til svefngöngu, tók jeppa traustataki í Húsafelli í
fyrrinótt Ók honum ein síns liðs til Keflavíkur þar sem aksturslagið vakti athygli
Morgunblaðið/RAX
Löng leið Stúlkan gekk góðan spöl í Húsafelli áður en hún tók jeppann og ók honum alla leið til Keflavíkur í fyrrinótt.
Tempur – 15 ár á Íslandi
Frábær afmælistilboð í júlí
Te
m
pu
r 15 ár á Ísland
i
Te
m
pur 15 ár á
Ísl
an
d
i
RÚM 90 þúsund tonn af makríl hafa
nú veiðst í íslenskri lögsögu en þar
hafa íslensk skip verið við makríl-
veiðar í júní og júlí samkvæmt upp-
lýsingum frá LÍÚ.
Íslensk skip við veiðar á norsk-ís-
lenskri síld langt norður af Mel-
rakkasléttu hafa fundið mikið af
makríl en síðustu daga hafa borist
fregnir af miklu magni makríls við
landið.
Stutt er síðan fréttir bárust af
kraumandi sjó af makríl við Vest-
mannaeyjar og þá hafa Ólafsvíking-
ar fengið góða makrílveiði á stöng í
höfninni. Einnig hefur verið sagt frá
því að makríll hafi gengið inn í
Breiðafjörð.
Samkvæmt LÍÚ hefur mest veiði
verið út af Austfjörðum og Suðaust-
urlandi. Þá hafi Faxi RE-9 og Lund-
ey NS-14 fengið verulegt magn mak-
ríls við síldveiðar í byrjun vikunnar.
Sjávarútvegsráðherra hefur heim-
ilað veiðar á allt að 112 þúsund tonn-
um á makríl á þessu ári. Veiðar á
makríl hófust fyrir alvöru árið 2007.
Makríllinn
mokveiðist
„… flókin hegðun eins og að matreiða, borða og drekka, leika á hljóð-
færi og að aka bíl getur komið fyrir í svefngöngu.“
International Journal of Neuropsychopharmacology (2009), 12, 141-142.
Það getur komið fyrir fólk á öllum aldri að ganga í svefni, en er al-
gengast á aldrinum 8-12 ára. Flest börn vaxa upp úr svefngöngu. Þeir
sem ganga í svefni geta sýnt venjubundið atferli eins og að klæða sig,
útbúa snarl – jafnvel að aka bíl. Stundum tengist svefnganga lík-
amlegri eða andlegri heilsu, t.d. áfallastreitu, að því er fram kemur á
vef Mayo Clinic-sjúkrahússins.
www.mayoclinic.com
„Fólk getur gert ýmislegt meðan það sefur, allt frá því að setjast
upp í rúminu til flóknari athafna eins og að gera hreint eða að aka bíl.
Erfitt er að vekja einstaklinga í þessu leiðslu-ástandi og séu þeir vakt-
ir eru þeir oft ringlaðir og sér ómeðvitandi um það sem gerðist.“
Scientific American Mind, 31. janúar 2008.
Spurningin: „Er mögulegt að aka bíl þegar maður er sofandi,“ var
send breskum vef um svefnleysi í desember 2008. Í svarinu sagði m.a.
að fyrirspyrjandi virtist líða af þeirri gerð svefngöngu sem kölluð er
somnambulism. „Þetta ástand er býsna algengt og birtist á mjög mis-
munandi hátt hjá fólki, eins og allt frá því að breyta einfaldlega um
svefnstellingu til þess að stunda mjög hættulegt athæfi á borð við að
aka bíl.“
www.insomniacs.co.uk
Flókið athæfi í svefni