Morgunblaðið - 23.07.2009, Blaðsíða 22

22
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 23. JÚLÍ 2009
Óskar Magnússon.
Ólafur Þ. Stephensen.
Útgefandi:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal.
Útlitsritstjóri:
Árni Jörgensen.
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á slóðinni http://morgunbladid.blog.is/
Ástandið ílöggæslu-málum á
höfuðborgarsvæð-
inu er graf-
alvarlegt. Hlut-
verk lögreglunnar er að gæta
öryggis borgaranna. Vegna fá-
mennis og fjárskorts á hún
erfiðara og erfiðara með að
gegna því.
Í Morgunblaðinu í gær er
greint frá bréfi ónafngreinds
lögreglumanns, sem lýsir
ófremdarástandi hjá lögregl-
unni. Þar segir að dæmi séu
um að rannsóknarlögreglu-
menn hafi um hundrað mál til
rannsóknar og algengt að
menn hafi nokkra tugi til rann-
sóknar og þeim fjölgi jafnt og
þétt. Álagið er slíkt að rann-
sókn mála situr á hakanum,
snýst um að „safna upplýs-
ingum í blaðabunka sem kem-
ur í flestum tilfellum til með að
rykfalla í skjalageymslum“,
svo vitnað sé til orða bréfrit-
arans.
Fjallað var um vandamál
lögreglunnar í fréttaskýringu
eftir Halldóru Þórsdóttur
blaðamann í Morgunblaðinu 5.
júlí. Þar kom fram hvað kraft-
ar lögreglunnar eru dreifðir
og var nefnt sem dæmi að á
næturvöktum á virkum dögum
gæti fjöldi vaktmanna farið
niður í tíu manns, sem þýði að
þegar umferðardeildin sé farin
heim sjái fjórir til fimm bílar
um allt svæðið á milli Hval-
fjarðar og Voga á
Vatnsleysuströnd.
„Lögreglumenn
upplifa óöryggi
enda getur maður
hæglega lent í
þeim aðstæðum að þurfa liðs-
auka en vita að það er langt í
næsta bíl,“ segir einn viðmæl-
andi í fréttaskýringunni.
Nú þarf að spara í samfélag-
inu, en sparnaðurinn má ekki
vera út í bláinn. Flatur nið-
urskurður getur haft í för með
sér ófyrirséðar afleiðingar. Á
Íslandi má ekki skapast það
ástand að lögbrjótar hugsi sér
gott til glóðarinnar vegna
þunnskipaðrar lögregluvakt-
ar.
Í frétt Andra Karls blaða-
manns í Morgunblaðinu í gær
áréttar Stefán Eiríksson, lög-
reglustjóri höfuðborgarsvæð-
isins, að embættinu sé gert að
skera niður líkt og öðrum og
það auki auðsjáanlega álag,
Alþingi taki ákvarðanir um
framlög, lögreglunnar sé að
sinna sínu starfi eftir bestu
getu hverju sinni.
Augljóst er að áður en ráðist
er í niðurskurð þarf að skil-
greina verkefni lögreglunnar.
Hverju á lögreglan að sinna og
hvað þarf hún mikinn
mannafla þannig að hún geti
gert það? Sparnaður í lög-
gæslu á ekki að verða til þess
að grafa undan öryggi borg-
aranna. Um það getur ekki
verið ágreiningur.
Álagið eykst og
öryggi borgaranna
minnkar}
Lögregla í svelti
Auðlindumfylgir ekki
alltaf gæfa. Það
hafa mörg ríki Afr-
íku sannreynt með
afdrifaríkum
hætti. Samtökin Global Wit-
ness birtu á þriðjudag skýrslu
þar sem því er haldið fram að
vestræn fyrirtæki hafi í raun
fjármagnað stríðsreksturinn í
Austur-Kongó þar sem geisað
hafa einhver blóðugustu átök
seinni tíma.
Í Austur-Kongó er að finna
hráefni á borð við coltan og
cassiterite, sem notuð eru í
flókin rafeindatæki. Höfundar
skýrslunnar leituðu til þekktra
alþjóðlegra framleiðenda
slíkra tækja og fengu þau svör
að vitaskuld gerðu þeir harðar
kröfur um uppruna hráefnisins
í framleiðslu þeirra, en á milli
þeirra og upprunalega seljand-
ans í Afríku eru margir millilið-
ir. Mótsögnin er sú að stóru
vestrænu fyrirtækin segjast
ekki hafa bolmagn til að fylgja
kröfum um uppruna niður alla
framleiðslukeðjuna.
Viðskipti með blóðdemanta
frá Afríku hafa
verið fordæmd og
tilraun gerð til
þess að stöðva þau.
Þessi viðskipti eru
af sama toga eins
og fram kom í frétt í Morg-
unblaðinu í gær. Seljendur
hráefnisins ýta undir átök þar
sem efnin er að finna, dæla fé í
vígahópa og skapa sér svigrúm
til að græða á námuvinnslunni
án afskipta umheimsins. Vest-
rænu fyrirtækin vilji hins veg-
ar ekki vita hvar hráefnin eigi
uppruna sinn og leggi sig fram
um að komast ekki að því.
Í niðurlagi skýrslunnar segir
að í Austur-Kongó séu skæru-
liðaforingjar, sem halda muni
ótrauðir áfram ofbeldisverkum
á meðan þeir geta hagnast á að
nema hráefnin og vinna með
ólöglegum hætti. Það er hlut-
verk alþjóðasamfélagsins að
stöðva þessa viðskiptahætti.
Þar dugar ekki að lýsa yfir
áhyggjum, grípa þarf til raun-
verulegra aðgerða. Þar til það
verður gert mun blóðið halda
áfram að renna í stríðum
straumum í Austur-Kongó.
Vestræn fyrirtæki
eiga ekki að hagnast
á arðráni í Afríku}
Auðlindir og ógæfa
F
átt gleður þann er þetta ritar meira
en þegar hann verður vitni að því
að fólk skipti um skoðun. Þrosk-
aður andi skilur óhikað við fyrri
skoðanir sínar telji hann sannfær-
andi rök benda til þess að þær séu að einhverju
leyti óupplýstar eða einfaldlega rangar. Hann
neitar að gerast þræll skoðana sinna og vill að
þær þróist og breytist með honum eftir því sem
reynsla hans eykst og hugur hans leitar á nýjar
brautir. Og hann lítur sjálfan sig og skoðanir
sínar gagnrýnum augum því hann gerir sér
grein fyrir ákaflega takmarkaðri þekkingu sinni
á veruleikanum og rökleysunni sem felst í því að
telja eigin skoðanir á einhvern hátt eilífar.
Þó er það tilhneiging manna að ríghalda í eig-
in skoðanir og berjast við að renna frekari stoð-
um undir þær fremur en að leita að hnökrum
þeirra og röksemdum gegn þeim. Hin rétta og æskilega
leið að því að styrkja eigin skoðanir er sú að leitast við að
hrekja þær enda eykst gildi skoðana því betur sem þær
standast gagnrýni. Markmiðið á þó aldrei að vera að
styrkja skoðun heldur að þróa hugsun sína með sjálfs-
gagnrýni. Slíkt getur hins vegar leitt til þess að trú á
ákveðna skoðun styrkist.
Stjórnmál snúast á yfirborðinu um skoðanir en á þeim
vettvangi virðist einstaklega lítið rými til þess að fá að
skipta um skoðun. Alþingismenn sem skipta um skoðun
eru litnir hornauga, ekki síst af þeim sem kusu þá vegna
þess að þeir voru á ákveðinni skoðun. Við getum hins vegar
ekki gert þá kröfu til fólks að það megi ekki
skipta um skoðun – það hafi verið kosið til
ákveðinnar skoðunar. Við kjósum tiltekna
þingmenn vegna þess að við treystum (eða er-
um öllu heldur tilneydd til þess að treysta)
dómgreind þeirra en ekki vegna þess að þeir
hafa ákveðna og bjargfasta skoðun sem þeir
mega ekki breyta.
Skoðanir á ekki að klappa í stein, þær skulu
vera frjálsar og lifandi. Það er svo önnur saga
hvort það er eitthvað til sem heitir að skipta um
skoðun í stjórnmálum eða hvort það sé aðeins
breytt einstaklingsbundið hagsmunamat. Þeg-
ar þingmenn þurfa að verja slík sinnaskipti
grípa þeir yfirleitt til viðteknu klisjunnar um að
hafa fylgt sannfæringu sinni.
Sá er þetta ritar hefur verið svo heppinn að
hafa fengið örlitla innsýn í starf pólitískra ung-
liðahreyfinga. Það er óhætt að halda því fram að gagnrýnin
hugsun gagnvart eigin skoðunum og hugmyndum þrífst
illa í slíku umhverfi enda snýst starfið að mestu um að inn-
ræta fólki viðteknar flokkshugmyndir – hugsun hjarðdýrs-
ins – fremur en að rækta anda þess og þroska. (Þetta er
ekki síst einkennilegt þegar kemur að flokkum sem út á við
kenna sig við einstaklingshyggju.) Áhrifin leyna sér ekki.
Ungir holdgervingar Jónasar frá Hriflu, Miltons Friedman
og Che Guevara vaða uppi og þylja upp einsleitar skoðanir
sínar hvarvetna í kór; í fjölmiðlum, á Facebook og í Fjarð-
arkaupum. En það eina sem eftir situr er ómurinn frá
bergmálinu. haa@mbl.is
Halldór Armand
Ásgeirsson
Pistill
Skiptar skoðanir
Banaslys útlendinga
oft af svipuðum meiði
FRÉTTASKÝRING
Eftir Bergþóru Njálu Guðmundsdóttur
ben@mbl.is
M
argt er líkt með alvar-
legum umferðar-
slysum hér á landi þar
sem útlendingar eiga í
hlut en þeim fjölgar
jafnan í júlí og ágúst þegar ferða-
mannastraumur er mestur. Í mörgum
tilfellanna er um að ræða útafakstur og
bílveltur sem rekja má til reynsluleysis
í akstri við íslenskar aðstæður. Þá er
bílbeltaleysi áberandi í banaslysum út-
lendinga og er í þeim tilfellum iðulega
álitið að beltin hefðu bjargað lífi við-
komandi.
Andlát erlendrar konu í fyrradag
þegar bíll sem hún var farþegi í valt of-
an í fjöru í Álftafirði er annað banaslys-
ið í umferðinni á þessu ári þar sem út-
lendingar eiga í hlut en í hinu tilfellinu
var ekið á gangandi vegfaranda. Að
sögn Önundar Jónssonar, yfirlög-
regluþjóns á Vestfjörðum, er breiður,
malbikaður vegur á staðnum þar sem
bíllinn fór út af og er ekki vitað hvað olli
slysinu.
Sigurður Helgason hjá Umferðar-
stofu segir tvennt skera sig úr er varðar
banaslys útlendinga. „Það er nokkuð
ljóst að stærsta vandamálið er belta-
leysi en langflest þessara slysa eru útaf-
akstrar.“ Algengt sé að slík slys verði
þar sem malbik endar og malarvegur
tekur við, en þá athugi margir ekki að
draga þurfi úr hraðanum þegar á möl-
ina er komið.
Áhersla á upplýsingar
Sé litið á tölfræðina kemur í ljós að
frá árinu 2000 létust 20 útlendingar í 18
umferðarslysum hér á landi. Flestir
þeirra voru ferðamenn en í einhverjum
tilfellum var þó um að ræða fólk sem
var búsett hérlendis. Í tólf tilfella var
um að ræða útafakstur, sennilega af
malarvegi eða vegna lausamalar í átta
þeirra.
Ekki er til sundurliðun á beltanotkun
fyrir allan tímann en skv. skýrslu
Rannsóknanefndar umferðarslysa frá
2005 notuðu aðeins tveir af þeim sjö
útlendingum sem létust í banaslysum
hér á landi á árunum 2000–2004 bíl-
belti. Í mörgum slysanna er talið að
belti hefðu bjargað lífi viðkomandi.
Erna Hauksdóttir, framkvæmda-
stjóri Samtaka ferðaþjónustunnar,
segir mikla áherslu lagða á öryggismál
í tengslum við akstur ferðamanna hér-
lendis. „Þegar útlendingur fær bíla-
leigubíl afhentan er stórt og mikið
skilti á stýrinu með upplýsingum um
hvernig er að keyra á Íslandi. Þar er
sérstaklega varað við malarvegum
sem og sauðfé og öðru því sem þykir
hættulegt hér á vegum og útlendingar
eru ekki vanir.“ Þessum upplýsingum
sé einnig komið á framfæri við þá út-
lendinga sem hingað koma á eigin bíl-
um með Norrænu, m.a. með því að af-
henda þeim bæklinga.
Hvað varðar merkingar á vegunum
sjálfum segir G. Pétur Matthíasson,
upplýsingafulltrúi Vegagerðarinnar,
að yfirleitt séu skiltin alþjóðleg og ekki
með miklum texta. „Við höfum verið
mjög íhaldssamir með að taka upp tví-
tyngt vegamerkingakerfi.“ Undan-
tekningin sé þó merkingar þar sem
farið er inn á malarveg af bundnu slit-
lagi, en þar hafi á mörgum stöðum
verið gerð tilraun með stærri skilti á
ensku, m.a. vegna þess að umrædd
merking er séríslensk. Því þekki er-
lendir ökumenn þau ekki heiman frá
sér.
Morgunblaðið/Einar Falur
Ferðahugur Ísland heillar marga ferðamenn en getur verið varasamt.
Tuttugu útlendingar hafa látið
lífið í umferðinni hér á landi frá
árinu 2000. Í mörgum tilfellum
koma íslensku malarvegirnir við
sögu sem þó var ekki raunin í
banaslysinu í fyrradag.
NOKKUR banaslys útlendinga hér
á landi undanfarin ár urðu þar sem
framkvæmdir við vegabætur stóðu
yfir. Í einu tilfelli voru vega-
vinnuskilti á íslensku auk eins há-
markshraðamerkis.
G. Pétur Matthíasson, upplýs-
ingafulltrúi Vegagerðarinnar, tek-
ur undir að merkingum vegna
vegaframkvæmda hafi verið ábóta-
vant, en það standi til bóta. „Við er-
um nýbúnir að taka í notkun nýjar
reglur um vinnustaðamerkingar
þar sem merkin eru stærri og fleiri
auk þess sem eftirlit með þeim
verður meira en hingað til.“ M.a. er
sú nýbreytni tekin upp að nota
neongræn ljós þar sem hraðinn hef-
ur verið tekinn niður og segir Pétur
vonir standa til að það skili góðum
árangri. Þá verði þegar í útboðum
gert ráð fyrir merkingum og í
stærri verkum þurfi að setja merk-
ingar inn á verkteikningar.
BÆTT
MERKI
››