Morgunblaðið - 30.07.2009, Blaðsíða 14

14 FréttirINNLENT
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 30. JÚLÍ 2009
Eftir Svanbjörgu H. Einarsdóttur
svanbjorg@mbl.is
„SUMARÚTSÖLUR og lækkun á hús-
næðiskostnaði um 2,6% eru kannski
stærstu áhrifavaldar þess að neyslu-
verðsvísitalan hækkar minna en spár
gáfu til kynna,“ segir Guðrún Jóns-
dóttir, deildarstjóri vísitöludeildar
Hagstofunnar.
Matarverð hækkar lítið
Meðalvörukarfa heimilis hækkar um
0,17%. Vörukarfan er stútfull af eig-
inlegum og óeiginlegum varningi, s.s.
matvöru, fatnaði, síma, hita, rafmagni,
bíómiðum, líkamsrækt, húsnæði, fjár-
málaþjónustu og svo mætti endalaust
telja upp allar vörur og þjónustu sem
heimilin kaupa.
Rafmagn og hiti hækkaði um 1,5% í
júlí, þar af rafmagn um 2,2% en hiti um
0,4%. Þetta hafði 0,04% áhrif á vísitöl-
una. Bensíngjaldshækkun kom til
framkvæmda núna í júlí. Nýir bílar
hækka í verði um 3,4%, húsgögn og
heimilisbúnaður um 4,7%.
Lítil hreyfing var í matarverði og
voru áhrif þess eingöngu um 0,02%.
„Það skýrist að hluta af því að ákveðnar
matvörur s.s. grænmeti eru á lægra
verði yfir sumarmánuðina,“ útskýrir
Guðrún. Hún segir ætíð erfitt að mæla
matarverð því sveiflur á verði séu
miklar og tilboð breytist dag frá degi.
Verð á skóm og fatnaði hefur hrap-
að á sumarútsölunum og hefur áhrif til
lækkunar vísitölunnar um 0,43%.
Sumarútsölur hafa einnig áhrif á að
verð á innflutningsvörum sem hefur
eingöngu hækkað um 0,7% á milli júní
og júlí. Undanfarna 12 mánuði hefur
hækkunin verið um 22%.
Vísitala neysluverðs í júlí er 345,1
stig og hækkaði því um 0,17% frá fyrra
mánuði. Ef húsnæði er undanskilið þá
er vísitalan 323,9 stig og hefur hækkað
um 0,56 stig milli mánaða.
Verðbólgan mælist nú 11,3% og hef-
ur lækkað milli mánaða um 1,1%.
Guðrún segir að þó innflutningur
hafi dregist saman og ákveðnar mat-
vörur og fleira sem nú sé of dýrt í inn-
kaupum hafi horfið af markaði hafi það
engin áhrif á mælingar. „Við höfum
vissulega tekið eftir að úrval er minna
bæði í matvöruverslunum og annars
staðar. En ef ákveðnar vörur hverfa af
markaði þá skiptum við inn nýjum
sambærilegum. Þetta hefur því engin
áhrif til verðhjöðnunar né verðbólgu.
Ekki frekar en að þó hvert heimili eyði
minna og kaupi fyrir átta þúsund en
ekki tíu þúsund hverju sinni. Það er
ekki hægt að mæla á milli nautalundar
og kjötfars.“
Verðhjöðnun ólíkleg
Spár í byrjun árs hnigu í þá átt að
Íslendingar ættu eftir að upplifa verð-
hjöðnun. Forsenda þeirrar spár var að
gengislækkun íslensku krónunnar
væri tímabundin og að gengið myndi
styrkjast fljótt sem ekki hefur gengið
eftir. „Ísland er mjög háð innflutningi
sem er nátengdur genginu. Ef gengi
krónu styrkist ekki þá eru líkur á
verðhjöðnun hverfandi,“ segir Guðrún.
Hækkun neysluverðsvísitölu hefur
áhrif víða, t.d. á verðtryggingu lána.
Þannig er neysluverðsvísitala júlí-
mánaðar sú vísitala sem hefur áhrif á
verðtryggingu lána í september. Guð-
rún segir skattahækkanir af óbeinum
sköttum fara inn í vísitöluna. Þannig
hafði vörugjald á bensín áhrif til
hækkunar og fyrirhuguð hækkun á
virðisaukaskatti fer beint inn í neyslu-
verðsvísitöluna.
Sumarútsölur áhrifavaldur
 Neysluverðsvísitalan hækkaði minna en spár höfðu gefið til kynna  Húsnæðiskostnaður lækkar
 Opinberar álögur fara inn í vísitöluna sem notuð er til útreikninga á verðtryggingu lána

 


 !"
#$
%"&''(")*"!"

822=!
>89?@13
822?%,
>298:13
822@5!
97!! 9   >29A213

+,-.$/
#$
01'


2*
#$
3'0"


453.67/
8/ /
#$
",9$.

8A4B! )7 >2=9213

453$*$.
8-/9/:/315.7!"

#,:

 
8:27  )$&7
>=9A613
8:A
&7
9  9
)7) 
>89@C13

4-/:3

8?2  ! 

>29C=13

2-"7/"
#$
,:! ./.$"

8C22#
>=9?813
8C44#  #
>:98@13
8C=4  
 $>89=:13

40 -:
#$
)-/ /.$3 7/"
;
224D >89A213
$
;  *


 
   
 

,"<
(5.=
/:
(5:=
> > E49?C1
F=9861
E49C=1
F49:@1
>

> E29?@1
>; E=9221
>
>;
? ? E=9=?1
EA9C=1
EA9@=1
E296A1
EC9481
Í HNOTSKURN
»Neysluverðsvísitala ermælikvarði á verðlags-
breytingar.
»Prósentubreyting hennarer mælikvarði á verðbólgu.
»Innfluttar vörur hafahækkað um 22% sl.12 mán-
uði. Gengisbreytingar hafa
verið hærri og því ekki að fullu
skilað sér inn í verðlag.
„ÁLÖGUR stjórnvalda leiða til hækkunar á
neysluverðsvísitölu sem leiðir til hækkunar á verð-
tryggingu lána sem síðan hækkar höfuðstól,“ seg-
ir Jóhannes Gunnarsson, formaður Neytenda-
samtakanna. „Krafa okkar, sem því miður hefur
ekki verið hlustað á, er að verðhækkanir sem
verða til vegna hækkunar á opinberum gjöldum
séu teknar út þegar verið er að reikna hækkanir á
lánum.“ Jóhannes segir eðlilegt að hækkanirnar
séu reiknaðar inn í framfærsluvísitöluna sem gefi
til kynna verðbólgu. „Það er hins vegar óeðlilegt að þegar stjórnvöld
ákveða að auka tekjur sínar með óbeinum sköttum fái bankar einnig aukið
fé. Þannig koma skattarnir með tvöföldum þunga á heimili sem eru með
verðtryggð lán og þau eru ófá. Beinar skattahækkanir eru þá skömminni
skárri. En ef að stjórnvöld kjósa að auka tekjur sínar frekar með óbeinum
sköttum þá verður að finna leið til að lánin hækki ekki. Það ætti að fela
Hagstofunni að taka út hækkanir sem verða vegna óbeinna skatta þegar
kemur að því að reikna út hvað lánin eiga að hækka.“
Óbeinir skattar hækka lánin
„ÞAÐ er út í hött að húsnæðisverð vegi allt að 20% í
útreikningi á neysluverðsvísitölu,“ segir Ingibjörg
Þórðardóttir, formaður Félags fasteignasala. „Það
má segja að þetta sé ágætt á meðan verðið er á nið-
urleið. En staðreynd málsins er sú að eigið húsnæði
er ekki neysla heldur fjárfesting. Viðhald og fleira
má skilgreina sem neyslu en ekki sjálft verðið á
fjárfestingunni. Þetta er alvarleg hugsanavilla sem
margir hagfræðingar hafa bent á.“
„Þegar verð hækkar aftur þá mun það vega hátt
í vísitölunni með tilheyrandi hækkun lána. Aðalatriðið er þó tvímælalaust
það að þjóðin verður að fara að losna undan áþján vísitölutengingar og verð-
tryggingar í langtímafjárfestingu. Staðan er þannig nú að 20 milljóna króna
fasteign er komin niður í 17,4 milljónir. Gera má ráð fyrir að eigandi hafi
tekið 18 milljóna króna lán. Fasteignin hefur lækkað um 1,6 milljónir og lán-
ið er komið í tuttugu milljónir. Rýrnun nálgast fimm milljónir. Þetta þýðir
rýrnun á veðum og er hvati til að gefast upp. Þetta þýðir mikið samfélagslegt
tap.“
Húsnæðisverð er ekki neysla
IINN á vef Umferðarstofu má sjá að nýskráningar
bíla hafa aukist töluvert í júní. Nýskráningar eru
þannig 1.135 í júní samanborið við 585 í maí. Ný-
skráningar voru fæstar í mars á þessu ári, eða 220
bílar. Þetta kemur nokkuð á óvart, því í júlí hækk-
uðu nýir bílar um 3,4% í verði.
„Aukin sala skýrist aðallega af því að tvö bíla-
umboð hafa verið með útsölu á svokölluðum eftir-
ársbílum á lager frá því í byrjun júní,“ segir Özur
Lárusson, framkvæmdastjóri Bílgreinasambands-
ins. „Þetta eru einu bílaumboðin sem hafa lækkað verðið, hjá öðrum hefur
verðið hækkað. Það er líklega ástæðan fyrir því að útsalan nær ekki inn í
neysluverðsvísitöluna.“ Özur segir þessi tilboð vera að fjara út og þeim
muni væntanlega ljúka í næsta mánuði. Hann segir bílasölu hafa hrunið og
verið sé að selja bíla með miklu tapi. Svigrúm til verðlækkana sé því ekkert
þó að lækkað verð sé ef til vill eina leiðin til að selja bíla nú um stundir.
Hann segist vita til að eitthvað hafi selst hjá öðrum umboðum inn á bíla-
leigur, en sala á bílum sé þó hverfandi lítil.
Bílar hækka en sala eykst
Eftir Sigrúnu Ernu Geirsdóttur
sigrunerna@mbl.is
ALGENGT er að laun bæjarstjóra
skiptist í föst mánaðarlaun og
fasta yfirvinnu.
Bæjarstjóri Seltjarnarnesbæjar,
Ásgerður Halldórsdóttir, er hæst
launaði bæjarstjóri landsins sam-
kvæmt úttekt Morgunblaðsins sem
nær til helstu sveitarfélaga lands-
ins. Laun hennar eru tvíþætt.
Annars vegar fær hún 1.180.070
kr. sem bæjarstjóri og svo fær
hún 137.904 kr. fyrir setu í bæj-
arstjórn en Ásgerður er kjörinn
bæjarfulltrúi Sjálfstæðisflokks.
Afnot af bíl
Líkt og margir aðrir bæj-
arstjórar fær Ásgerður afnot af bíl
og greiðir hlunnindaskatt af hon-
um. Í öðru sæti er bæjarstjóri
Garðabæjar sem hlýtur 759.043 í
föst mánaðarlaun en að auki fær
hann 50 klukkustundir borgaðar
sem fasta yfirvinnu, eða 265.256
kr. Samtals gerir þetta 1.204.572
kr. Bæjarstjóri Mosfellsbæjar er í
þriðja sæti með 1.194.350, þá kem-
ur Akureyri með 1.064.642, Hafn-
arfjörður með 1.086.649, Kópavog-
ur með 1.085.187, Reykjanesbær
með 1.044.626 og Fjarðabyggð
með 1.004.472 kr.
Reykjavík í níunda sæti
Athygli vekur að borgarstjórinn
í Reykjavík, Hanna Birna Krist-
jánsdóttir, er í níunda sæti listans
með 935.000 í föst mánaðarlaun og
eru setur í borgarstjórn innifaldar
í þeirri tölu. Að auki fær hún
greiddan fastan, mánaðarlegan,
starfstengdan kostnað upp á
66.400 kr. sem gerir samtals
1.001.400 kr. Bæjarstjórarnir á
Dalvík, í Stykkishólmi, á Ísafirði,
Akranesi, í Árborg og Snæfellsbæ
eru allir með undir milljón á mán-
uði.
Lækkanir á árinu
Laun nokkurra bæjarstjóra
lækkuðu á árinu í samræmi við
sparnaðaraðgerðir sveitarfé-
lagsins. Má þarna nefna Akureyri,
Reykjavík, Árborg og Ísafjörð.
Nokkrir bæjarstjórar sitja í nefnd-
um sem tilheyra stofnunum bæj-
arfélagsins, svo sem stjórn
slökkviliðs eða hafnar. Greiða
þessar stofnanir iðulega fyrir
stjórnarsetuna og eru þær upp-
hæðir gjarnan á bilinu fimmtán til
tuttugu og fimm þúsund fyrir
hvern fund en þeir eru nokkrum
sinnum á ári. Þess má geta að for-
sætisráðherra landsins, Jóhanna
Sigurðardóttir, hefur alls 935.000
kr. á mánuði, sömu laun og borg-
arstjóri Reykjavíkur hefur fyrir
utan greiðslu vegna kostnaðar. Þá
hefur hún afnot af bíl, til takmark-
aðra einkanota, og bílstjóra. Voru
laun forsætisráðherra lækkuð í
vetur.
Bæjarstjóri Seltjarnarness hæstur
 Níu bæjarstjórar eru með yfir milljón á mánuði  Borgarstjórinn í Reykjavík er í níunda sæti
 Laun forsætisráðherra Íslands eru 935.000  Margir bæjarstjórar hafa lækkað í launum á árinu
Hæstlaunaði bæjarstjóri á land-
inu er á Seltjarnarnesi en þar
hefur bæjarstjórinn rúm þrettán
hundruð þúsund í mánaðarlaun.



  5


D
&

G  &

!


 



0(

B!&


& B!#!
%
&

5!!)$



)


5 &

/#!
* 


!



 ;
 




  ; ;
; ;

 7!