Morgunblaðið - 14.08.2009, Page 20

20
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 14. ÁGÚST 2009
Óskar Magnússon.
Ólafur Þ. Stephensen.
Útgefandi:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal.
Útlitsritstjóri:
Árni Jörgensen.
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á slóðinni http://morgunbladid.blog.is/
Andrúms-loftið á Al-þingi var
þrungið spennu í
gærkvöldi og mátti
heyra þingmenn
rífast á göngum þinghússins.
Fundað var um Icesave-málið í
fjárlaganefnd og þegar Morg-
unblaðið fór í prentun stóðu
fundahöld enn yfir.
Eins og fram kemur í Morg-
unblaðinu í dag þrýsta for-
ustumenn stjórnarflokkanna
mjög á um að málið verði af-
greitt með þeim fyrirvörum,
sem fram koma í breyting-
artillögum við frumvarp til
laga um heimild til ríkis-
ábyrgðar vegna láns trygg-
ingasjóða innistæðueigenda og
fjárfesta frá breska og hol-
lenska ríkinu vegna Icesave.
Fyrirvararnir eins og þeir
komu til nefndarinnar eftir að
nefnd lögmanna undir forustu
Eríks Tómassonar hafði farið
yfir þá birtust í Morgun-
blaðinu í dag. Þar er meðal
annars svo hljóðandi ákvæði,
sem sýnir hvað mikið er í húfi:
„Að staða Íslands sem full-
valda ríkis komi í veg fyrir að
gerð sé aðför í eignum þess
sem það þarf nauðsynlega á að
halda til að starfrækja hlut-
verk sitt sem fullvalda ríki
með viðunandi hætti. Sama á
við um eignir íslenska ríkisins
erlendis, þar á meðal eignir
Seðlabanka Ís-
lands, sem njóta
verndar sam-
kvæmt almennum
reglum þjóðarétt-
ar.“
Mestur styr stendur um
ákvæði breytingartillagnanna
um að greiðslubyrði ríkissjóðs
„verði ekki umfram 3,5% af
vergri landsframleiðslu hvers
árs“.
Með þessum breytingum er
verið að reyna að bregðast við
þeirri gagnrýni, sem komið
hefur fram á samninginn um
Icesave. Því var haldið fram í
gærkvöldi að fyrirvararnir
rúmuðust innan ramma samn-
ingsins. Sé svo er erfitt að sjá
að þeir breyti miklu, enda
sagði stjórnarandstaðan í gær-
kvöldi að þeir þýddu upptöku
samningsins.
Ljóst var í gærkvöldi að síð-
ur en svo ríkti sátt um málið.
Ögmundur Jónasson heil-
brigðisráðherra segir í Morg-
unblaðinu í dag að vilji sé „til
að byggja á breiðri samstöðu
eins og krafa er um í þjóðfélag-
inu“. Hlusta ber á þessi orð.
Það yrði ekki farsælt ef Ice-
save-málið yrði keyrt í gegn
með knöppum meirihluta.
Þjóðin þarf á því að halda að
samstaða þvert á pólitískar
línur náist um þessi mál. Ís-
lensk stjórnmál þurfa einnig á
því að halda.
Þverpólitísk sam-
staða er nauðsynleg
í Icesave-málinu}
Á ögurstundu
Alla 20. öldinavar sjávar-
útvegur mikilvæg-
asta atvinnugrein
okkar Íslendinga
og stóran hluta
þeirrar aldar byggðist hag-
vöxtur landsins á þeirri at-
vinnugrein fyrst og fremst,
þótt dregið hafi úr vægi grein-
arinnar þegar líða tók á liðna
öld.
Í viðskiptablaði Morgun-
blaðsins í gær birtist frétta-
skýring eftir Grétar Júníus
Guðmundsson blaðamann,
undir fyrirsögninni „Tækifæri
í sjávarútvegi“. Þar kemur
fram að í kjölfar bankahruns í
fyrra sé líklegt að vægi sjávar-
útvegs á Íslandi muni aukast á
ný.
Atli Rafn Björnsson, við-
skiptastjóri sjávarútvegsmála
hjá Íslandsbanka, telur að eitt
stærsta tækifærið til að bæta
hag sjávarútvegsfyrirtækja,
sem vissulega séu mörg hver
mjög skuldsett, sé að auka
verðmætasköpun úr þeim
fiskistofnum sem þegar eru
nýttir á Íslandsmiðum.
Þetta er ugglaust rétt hjá
Atla Rafni. Sennilega hefur
aldrei verið brýnna en einmitt
nú, að leita allra leiða til þess
að auka útflutn-
ingsverðmæti af-
urða okkar, leita
nýrra leiða til þess
að afla útflutnings-
tekna, efla nýsköp-
un, auk gæði og ná fram auk-
inni hagkvæmni, í sjávarútvegi
sem öðrum atvinnugreinum.
Atli Rafn bendir á að þegar
útgerðir keppast um veiðar,
eins og gerst hafi í nýhöfnum
makrílveiðum Íslendinga, sé
ekki verið að hámarka þau
verðmæti sem fiskurinn geti
gefið af sér. Þar réð það sjón-
armið að afla veiðireynslu á
sem skemmstum tíma. Slíkt
viðhorf má ekki verða viðvar-
andi.
Makríll er verðmætastur
sem útflutningsafurð, þegar
hann er frystur til manneldis,
ekki þegar hann fer í bræðslu.
Að þessu þurfa útgerðarmenn
að huga og átta sig á að kapp er
best með forsjá, í þessum efn-
um eins og öðrum.
Vissulega eiga mörg sjáv-
arútvegsfyrirtæki við mikla
fjárhagserfiðleika að stríða
vegna mikillar skuldsetningar,
en önnur ganga vel og eru vel
rekin. Slíkan atvinnurekstur
þurfum við að styðja og efla,
okkur öllum til hagsbóta.
Slíkan atvinnurekst-
ur þurfum við að
styðja og efla}
Tækifæri í sjávarútvegi
Þ
að sem skilgreinir gáfur okkar er
möguleikinn á að geta hugsað út
fyrir hvert einstakt tilvik. Það
sem ég á við með þessum al-
mennu orðum er að enginn er
gáfaður sem tekur öllu bókstaflega, sem get-
ur ekki leitt almenna reglu af einstökum
dæmum, eða öfugt. Sá sem heyrir málshátt-
inn að betri sé einn fugl í hendi en tveir í
skógi, og heldur að hann snúist aðeins um
fugla, telst tæplega læs þó hann skilji setn-
inguna orð fyrir orð. Læsi er ekki aðeins að
breyta texta í orð, eða orðum í setningar,
heldur að breyta textanum í hugsun.
Hugsunin á bak við að betri sé einn fugl í
hendi en tveir í skógi er væntanlega eitthvað
á þá leið að það sem við höfum ekki í hendi sé lítils
virði, að við eigum að einbeita okkur að smærri en
áreiðanlegri hagsmunum í stað þess að taka áhættu og
freista meiri ávinnings. Málshátturinn nær að útskýra
þessa hugsun á einfaldari, styttri og fallegri máta. Af
þeim sökum situr hann eftir sem eftirminnileg birting-
armynd hugsunarinnar fremur en sú romsa sem ég lét
frá mér er ég túlkaði hann. Eins og ég legg dæmið upp
geta orð verið afstæð, en hugsanirnar á bak við ekki,
þær þýða alltaf það sama, hvernig sem þær eru orð-
aðar.
Í samfélögum sem kenna sig við réttarríki er leitast
við að lög séu orðuð með almennum hætti. Það þýðir til
dæmis að lögbækur okkar eru ekki safn málshátta, sem
væri vissulega forvitnilegt, heldur ótilviks-
bundnar reglur. Þá reynir á gáfur okkar til
að breyta almennt orðuðum texta og heim-
færa hann yfir á einstök tilvik. Sá sem les
lagareglu sem segir að markaðsmisnotkun
sé bönnuð en gerir enga tengingu milli þess
og þess tilviks þegar banki lánar fyrirtæki
peninga til að kaupa hlutabréf í bankanum,
gegn veði í hlutabréfunum, er ekki læs þó
hann geti lesið regluna orð fyrir orð. Hann
skortir gáfurnar, eða í besta falli viljann, til
að hugsa út fyrir tilvikið.
Stundum er samt ágætt að hugsa ekki út
fyrir tilvikið. Mér var til dæmis sagt það
sem ungum dreng að maður ætti aldrei að
dæma bækur eftir því hvernig kápa þeirra
liti út. Þótt ég heyrði þetta spakmæli oft síðar í formi
málsháttar þá sá ég enga ástæðu til að draga neina al-
menna reglu af þessu. Ég leit svo á að þetta væri regla
sem gilti aðeins um bækur. Mörgum skemmtilegum rit-
verkum hef ég kynnst vegna þess hversu bókstaflega
ég tók þessum málshætti. Um leið og einhverju er
breytt í almenna reglu er hætta á að slagkrafturinn
fari úr hugsuninni. Nú vona ég að krafa samfélagsins
um almenn lög muni ekki verða til þess að enginn verði
sakfelldur fyrir til dæmis markaðsmisnotkun í aðdrag-
anda bankahrunsins. Við viljum nefnilega ekki stjórna
samfélaginu með málsháttum, það myndi skapa jafnvel
stærri vanda.
bergur.ebbi.benediktsson@gmail.com
Bergur Ebbi
Pistill
Um almennt orðalag
Segir fátt af einum
– ekki síst á fjöllum
FRÉTTASKÝRING
Eftir Guðna Einarsson
gudni@mbl.is
Ö
RYGGISMÁL erlendra
ferðamanna bar enn á
góma þegar ferðamanni
var bjargað úr ánni
Kreppu á þriðjudaginn
var. Mörgum er í fersku minni þegar
tveir þýskir ferðamenn týndust í
Skaftafellsþjóðgarði, líklega á Svína-
fellsjökli, í ágúst 2007. Þeir fundust
ekki þrátt fyrir mikla leit.
Í kjölfar hvarfs Þjóðverjanna
tveggja mótaði Slysavarnafélagið
Landsbjörg (SL) tillögur að eflingu
tilkynningarþjónustu ferðamanna
sem félagið hefur annast frá 1995.
Þessi þjónusta hefur ekki verið mikið
auglýst. Hugmyndin var kynnt á
fundi með Ferðamálaráði haustið
2007. Þá höfðu rúmlega 100 ferða-
menn nýtt sér tilkynningaþjón-
ustuna, langflestir útlendir, og gert
ferðaáætlanir í samvinnu við SL og
látið fara yfir búnað sinn. Að jafnaði
hafði SL þurft að fylgja 2-3 ferða-
áætlunum eftir á hverju ári og leiddu
sumar til leitar og björgunar. Auk
þess að veita þessa þjónustu hefur
SL leigt ferðamönnum neyðarsenda
til að hafa með sér.
Þrennskonar skráning
Hugmyndin var að vera með
þrenns konar skráningu í kerfið.
Einfalda skráningu á vefsíðu tilkynn-
ingaþjónustunnar, að fólk skrái sig
inn á tiltekin landsvæði með skrán-
ingu í bók á staðnum og skráningu
með leigu á neyðarsendi og gerð
ferðaáætlunar.
Landsbjörg kynnti málið fyrir
samgönguráðuneytinu og óskaði eft-
ir styrk til að efla tilkynningaþjón-
ustuna. Þá var gerð kostnaðar-
áætlun. Uppsetning kerfis sem
byggðist á tilkynningum um vefinn,
skráningu í bækur á ferðamanna-
stöðum, kaupum á neyðarsendum
o.fl. var metin 17,7 milljónir króna.
Árlegur rekstur og viðhald var áætl-
að vera rúmlega 2,6 milljónir króna.
Hugmyndin var að byrja með
þetta verkefni í tengslum við Vatna-
jökulsþjóðgarð og ferðir manna yfir
jökulinn, enda svæðið hættulegt.
Slysavarnafélagið Landsbjörg
hefur mikinn áhuga á að halda utan
um öryggismál ferðamanna, að sögn
Kristins Ólafssonar, fram-
kvæmdastjóra SL. Hann sagði nauð-
synlegt að gera ráðstafanir til að
auka öryggi ferðamanna. Það væri
ekki gott til afspurnar að hér týnist
fólk á ferðalögum og finnist ekki.
„Ferðamálayfirvöld tala mikið um
að markaðssetja Ísland sem heilsárs
áfangastað fyrir útlendinga. Það
kemur orðið margt ferðafólk á vet-
urna þegar veður eru válynd og færð
erfið. Okkur þykir mikilvægt að
landið sé ekki markaðssett með
þessum hætti nema búið sé að hugsa
um öryggisþáttinn,“ sagði Kristinn.
Hann taldi ekki óeðlilegt að hér væri
tilkynningaskylda fyrir þá sem væru
að leggja í lengri hálendisferðir.
Farið væri yfir ferðaáætlanir og
búnað og gengið úr skugga um að
þeir væru með tryggingar vegna
leitar og björgunar.
Helga Haraldsdóttir, skrif-
stofustjóri ferðamála í iðnaðarráðu-
neytinu, segir málið hafa komið inn í
samgönguráðuneytið og fylgt síðan
málaflokknum þegar hann fluttist í
iðnaðarráðuneytið. Hún segir málið
hafa verið flokkað sem styrkbeiðni.
„Málið er til skoðunar í ráðuneytinu
og hefur kannski verið það svolítið
lengi,“ sagði Helga.
Morgunblaðið/RAX
Leit Tilkynningaþjónusta fyrir ferðamenn, ekki síst á hálendinu, gæti auð-
veldað leit ef þeir týnast og jafnvel komið í veg fyrir að leita þurfi að þeim.
Hálendi Íslands er heillandi,
hrikalegt og víða hættulegt. Þar
hefur fólk bjargast naumlega en
aðrir týnst og aldrei fundist.
Öflug tilkynningaþjónusta
ferðamanna gæti bætt þar úr.
ÖRYGGISLEIÐBEININGAR fyrir
ferðamenn á Íslandi er að finna á
vefnum www.safetravel.is. Vef-
urinn er á fimm tungumálum auk
íslensku.
Kristinn Ólafsson, framkvæmda-
stjóri Slysavarnafélagsins Lands-
bjargar, segir að hér á landi séu
vissulega hættur á hverju strái. En
viti fólk af þeim geti það auðveld-
lega forðast þær flestar. Hann telur
æskilegast ef hægt er að fræða er-
lenda ferðamenn og leiðbeina þeim
um hvað beri að varast.
Á www.safetravel.is er farið yfir
ýmsar hættur sem steðja að ferða-
fólki á ferð í íslenskri náttúru og
hvernig megi forðast þær. Þar er
m.a. fjallað um veðurfarið, akstur á
þjóðvegum og hálendinu, vélsleða-
og vélhjólaferðir. Einnig eru hag-
nýt ráð fyrir göngufólk, hestafólk,
þá sem stunda klifur, siglingar, köf-
un og sund.
ÖRUGG
FERÐALÖG