Nýtt kvennablað - 01.02.1967, Blaðsíða 10

Agneta gamla (Frh. af bls. 4.)
sér skjóls, en hörfa til baka, hrædda við helkuldann, sem
lagði frá sérhverjum þeirra. Það var eins og kuldinn á
jöklinum kæmi frá þeim, eins og þeir stæðu í vegi fyrir
því að snjórinn bráðnaði, og gerðu þokuna nákalda.
Nú sá hún nokkra, sem ekki hreyfðu sig, þeir voru
kyrrir eins og likneskjur úr klaka, það leit út fyrir að
þeir hefðu lengi staðið í sömu sporum, því is og snjór
hafði hrúgazt að þeim, svo að á sumum sást aðeins höfuð
og herðar. En gamla konan varð eftir því rólegri, sem
hún horfði lengur. Hræðslan hvarf, í hennar stað kom
innileg meðaumkun með öllum þessum bágstöddu sálum.
Það var aldrei hlé á kvölum, engin hvíld fyrir hina sáru
og blóðugu fætur. Að sjá hvað þeim var kalt, hvemig
þeir skulfu og gnístu tönmun af kulda. Þeir, sem voru
eins og steingervingar og þeir, sem gátu hreyft sig, allir
kvöldust af svíðandi, nístandi, óþolandi kulda. Þar voru
margir ungir menn og konur, en það var engin æska í
hinum helbláu andlitum þeirra. Það leit út fyrir að þeir
væru að leika sér, en gleðin var týnd og dauð. Og þó
fannst henni átakanlegast að sjá þá, sem voru að hálfu
leyti frosnir inn í jökulinn og þá sem héngu niður með
brúnum hans, eins og stórir klakadrönglar.
Nú tók munkurinn hönd sína frá auga hennar, og hún
sá aðeins hina hvítu, auðu jökulbungu, nokkrir stórir
svellbunkar voru hér og þar, en þeir héldu engum stein-
gerðum vofum í helgreipum. Hinn blái bjarmi yfir jökl-
inum kom ekki frá frosnum líkömum. Það voru nokkur
létt snjókom, sem fuku með vindinum, en ekki andar
framliðinna. En hún var þó viss um að hafa séð það, sem
var að gerast á jöklinum og hún spurði munkinn: „Er
ekki hægt að gera neitt fyrir þá fordæmdu?“
Hann svaraði: „Hvenær hefur Guð bannað þeim kær-
leiksríku að gera góðverk, eða þeim brjóstgóðu að hug-
svala örvæntingarfullum sálum?“ Svo fór hann, en Agn-
eta gamla gekk til stofu sinnar og sat þar í þungum þönk-
um. Allt kvöldið hugsaði hún um það, hvernig hún ætti
að hjálpa hinum fordæmdu. í fyrsta sinn um langan tima
hafði hún ekki tóm til að hugsa um einstæðingsskap sinn.
Næsta morgun gekk hún aftur niður í þorpið. Hún var
glöð í bragði og vel til fara, miklu unglegri en hún var
vön að vera. „Þeir dauðu,“ sagði hún við sjálfa sig, „kæra
sig ekki mikið um rjóða vanga og léttstíga fætur. Þeim
þykir vænna um, ef einhver hugsar hlýlega til þeirra.
En unga fólkinu dettur ekki slíkt í hug. Ó, nei, ó, nei, en
kannske hlífir það þeim dauðu fyrir bitrasta kuldanum, ef
gamla fólkið opnar hjarta sitt fyrir þeim. Þegar hún kom
til kaupmannsins, keypti hún mörg kerti og hjá bónda
einum keypti hún stórt hlass af eldiviði, en til þess að
geta borgað þetta varð hún að taka helmingi meira verk-
efni en hún var vön.
Um kvöldið þegar hún kom heim las hún margar bænir
og herti upp hugann með því að syngja sálma. En hug-
rekkið þvarr meira og meira. Samt sem áður gerði hún
það sem hún hafði ásett sér. Hún flutti rúmið sitt inn í
innri stofuna í kofa sínum. í ytri stofunni hrúgaði hún
brenni á eldstæðið og kveikti bál. í glugganum hafði hún
tvö ljós, útidymar hafði hún hálfopnar, svo gekk hún til
hvílu. Hún lá í myrkrinu og hlustaði. Jú, hún heyrði
greinilega hark, það var eins og eitthvað rynni niður
jökulinn, það nálgaðist þunglega og stynjandi. Það lædd-
ist kringum kofann eins og það þyrði ekki að koma inn.
Það stóð fast við veggina og skalf. Agneta gamla yfirbug-
aðist. Hún fór upp úr rúminu, fram í ytri stofima og lok-
aði dyrunum. Þetta var of mikið; hold og blóð gat ekki
þolað slikt. Nú heyrði hún þung andvörp fyrir utan kof-
ann og haltrandi fótatak, eins og sundurskomir, blæð-
andi fætur væm á ferð. Það dróst af stað, lengra og
lengra upp að jöklinum. Við og við heyrðust stunur, svo
varð allt hljótt.
Þá varð Agneta gamla frá sér af örvæntingu. „Þú ert
huglaust, gamalt flón,“ sagði hún við sjálfa sig. „Eldurinn
brennur út og ljósin einnig. A það að verða til einskis
gagns vegna hugleysis þíns?“ Og þegar hún hafði sagt
þetta, stóð hún upp, grátandi af hræðslu. Hún skalf
frá hvirfli til ilja og tennurnar glömmðu, en fram í stof-
ima fór hún og opnaði dymar. Aftur lá hún og beið, nú
hræddist hún þá ekki, hún var bara hrædd um, að hún
hefði fælt þá burtu, svo þeir kæmu ekki aftur. Þegar hún
lá þarna í myrkrinu fór hún að kalla, eins og hún hafði
gert í gamla daga þegar hún gætti hjarðar: „Litlu hvítu
lömbin mín, lömbin mín í fjallinu, komið þið! Komið þið!
Komið þið niður frá klettum og giljum, litlu hvítu lömb-
in mín!“ — Þá var eins og kaldur jökulvindur kæmi
þjótandi inn í stofuna. Hún heyrði hvorki fótatak eða
andvarp, aðeins vindhvin, sem kom þjótandi með kofa-
veggnum og inn í stofuna. Og hvinurinn hækkaði, og
henni fannst eins og hann segði í sífellu: „Þey, þey,
hræðið hana ekki, hræðið hana ekki.“ Hún varð þess
áskynja að fremra herbergið var svo troðfullt, að nærri
lá að veggirnir spryngju. Stundum var eins og þakið
ætlaði að rifna af þrengslunum. En alltaf var hvíslað:
„Þey, þey, hræðið hana ekki, hræðið hana ekki.“ Þá varð
Agneta gamla róleg og ánægð, hún spennti greipar og
sofnaði. Um morguninn var eins og þetta hefði allt verið
draumur, allt var eins og vant var í fremra herberginu.
Eldurinn var dauður og Ijósin líka, það var ekki svo
mikið sem einn tólgardropi í ljósastjökunum. Alltaf á
meðan Agneta gamla lifði gerði hún þetta. Hún spann
og vann, svo hún gat kynt eld á hverri nóttu. Og hún
var ánægð af því hún vissi að einhverjir þörfnuðust
hennar. Svo var það einn sunnudag að hún kom ekki í
sæti sitt í kirkjunni. Nokkrir bændur gengu þá upp að
kofa hennar til þess að vita hvort eitthvað væri að henni.
Þá var hún dáin, þeir báru líkið niður í þorpið til þess
að jarða það.
Hún var jörðuð næsta sunnudag, eftir messu. Það voru
fáir, sem fylgdu henni til grafar, og sorg sást ekki á neinu
andliti. Skyndilega — einmitt þegar þeir ætluðu að láta
kistuna síga niður í gröfina, kom hár, alvarlegur munkur
inn í kirkjugarðinn. Hann staðnæmdist og benti þeim á
snæviþakið fjallið. Þá sáu þeir að allur fjallgarðurinn
skein í skærum roða eins og hann ljómaði af gleði. Og
yfir tindum hans sveifluðust raðir af litlum gullrauðum
blossum, sem líktust logandi Ijósum. Og þessir logar voru
margir eins og ljósin, sem hin framliðna hafði kveikt
fyrir þá fordæmdu.
Þá sagði fólkið: Guði sé lof, það saknar hennar enginn
hér niðri í byggð, en þarna uppi, í hinni ógnandi einveru
hefur hún átt vini. Una Þ. Ámadóttir þýddi.
8
NÝTT KVENNABLAÐ