Morgunblaðið - 08.10.2009, Blaðsíða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 8. OKTÓBER 2009
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á slóðinni http://morgunbladid.blog.is/
ÖgmundurJónasson,þingmaður
Vinstri grænna,
skýtur föstum
skotum að Alþjóða-
gjaldeyrissjóðnum í viðtali í
Morgunblaðinu í gær. Hann
segir að sjóðurinn eigi „að
hverfa úr landi hið bráðasta“,
Íslendingar hafi „ekkert við
hann að gera“. Ögmundur er
ekki einn um að setja spurning-
armerki við samskipti Íslands
við sjóðinn. Bjarni Benedikts-
son, formaður Sjálfstæð-
isflokksins, sagði á þriðjudag
að hann vildi taka þessi sam-
skipti til endurskoðunar og
kvaðst efast um að rétt væri að
fá frekari lán frá sjóðnum.
Ögmundur velti því fyrir sér í
viðtalinu hvaða trúverðugleika
lán, sem ætlað væri að byggja
upp gjaldeyrisvaraforða, skil-
aði í raun fyrir íslenskt hag-
kerfi og sagði að þetta væri
ranghugmynd. Hann setur
einnig spurningarmerki við
upphæðina, 5,2 milljarða
Bandaríkjadollara, og spyr á
móti hvers vegna ekki dugi 1,6
eða 2,6 milljarðar dollara í
gjaldeyrisvaraforða: „Þegar
grannt er skoðað mun þessi
gjaldeyrisvaraforði kosta okk-
ur í vexti á hverju ári tæplega
tuttugu milljarða króna nettó.“
Til að setja málið í samhengi
má benda á að þetta er þrefald-
ur sá niðurskurður, sem nú á að
fara fram í heilbrigðiskerfinu.
Þetta er ekki lítil upphæð og
það er lágmark að
því verði svarað
hvers vegna upp-
hæðin þarf að vera
svona há.
Sagt hefur verið
að ákvörðun Alþjóðagjaldeyr-
issjóðsins um að lána Íslend-
ingum hafi verið ákveðinn trú-
verðugleikastimpill á íslenskt
efnahagslíf. Þá hlýtur það að
sama skapi að vera vantrausts-
yfirlýsing þegar afgreiðsla
sjóðsins á málefnum Íslands
frestast hvað eftir annað. Það
gerir spurninguna um það
hvort við þurfum frekari pen-
inga frá sjóðnum enn brýnni. Í
það minnsta hefur töfin ekki
valdið tilfinnanlegum skaða til
þessa.
Aðkomu Alþjóðagjaldeyr-
issjóðsins að málefnum Íslands
þarf að taka til rækilegrar end-
urskoðunar. Það er engin
ástæða til að taka tilgangslaust
lán.
Ögmundi Jónassyni hefur
verið legið á hálsi fyrir að hafa
með afsögn sinni úr embætti
heilbrigðisráðherra grafið und-
an ríkisstjórninni. Þessu má
snúa við og segja að Ögmundur
hafi verið að reyna að rétta
kúrs stjórnarinnar. Ríkis-
stjórnin veikir sig sjálf með því
pukri sem á sér stað innan
hennar í meðferð mála á borð
við Icesave og samskiptin við
Alþjóðagjaldeyrissjóðinn. Þau
vinnubrögð eru ekki í anda op-
inna og lýðræðislegra stjórn-
arhátta.
Bara vextirnir af
lánum AGS eru 20
milljarðar á ári}
Tilgangslaust lán?
Upplýsingar umorku-, um-
hverfis- og auð-
lindagjöld sem finna
má í fyrsta sinn í
nýju fjárlaga-
frumvarpi eru væg-
ast sagt misvísandi.
Samkvæmt frum-
varpinu verða tekjur ríkisins
vegna þessara gjalda 16 millj-
arðar króna á næsta ári. Í at-
hugasemdum við frumvarpið
kemur fram að um sé að ræða
„stóran gjaldstofn“ sem geti gef-
ið „miklar tekjur“.
Á sama stað segir: „Með hóf-
legu gjaldi er hægt að ná miklum
tekjum af orkusölunni. Þannig
gæfi 1 kr./kWh af innlendri raf-
orku um 16 milljarða króna.“
Þá segir að eðlilegt sé að
gjaldtakan verði aukin í áföng-
um, t.d. á fjórum árum. Fjár-
málaráðuneytið gerir sér því
miklar vonir um gjaldtökuna í
framtíðinni, en á næsta ári er
gert ráð fyrir að hún skili 16
milljarða króna tekjum og í
dæmi ráðuneytisins er sú tala
rökstudd með skatti upp á 1 kr./
kWh af innlendri raforku.
Eftir að ýmsir
hafa gagnrýnt
skattinn, meðal
annarra iðn-
aðarráðherra sem
hafði ekki séð þessi
áform fyrr en í fjár-
lagafrumvarpinu
sjálfu, hefur fjár-
málaráðherra sjálfur nú stungið
niður penna og ruglað um-
ræðuna enn frekar. Þannig
sagði hann í gær: „Væru til
dæmis 20 til 30 aurar á kílóvatt-
stund óbærileg hækkun á raf-
orkuverði fyrir [stóriðjufyr-
irtækin]?“
Þessi nýi skattur er aug-
ljóslega afar vanhugsaður. Í
frumvarpinu er talað um að
leggja 1 krónu á hverja kílóvatt-
stund en viku síðar ræðir fjár-
málaráðherra um 20 til 30 aura.
Hvernig eiga væntanlegir greið-
endur þessa skatts að skilja
þetta eða gera sér grein fyrir
hvernig rekstrarumhverfið
verður á komandi árum?
Fjármálaráðherra ætti að
draga þessar tillögur til baka og
minnka þannig þá óvissu og upp-
nám sem hann hefur valdið.
Í fjárlagafrumvarp-
inu er talað um 1
kr./kWh en ráð-
herrann talar um
20-30 aura }
Misvísandi skilaboð
H
vað væri lífið án flökkusagna og
samsæriskenninga? Sagt hefur
verið að þeir sem trúa því að
ráðamenn í Washington hafi
skipulagt árásirnar á Tvíbura-
turnana og leyniþjónustan látið myrða Kennedy
forseta séu bara að reyna að koma dálitlu skikki
á hættulega og óskiljanlega veröld. Nógu erfitt
sé að sætta sig við að illt gerist en alveg óbæri-
legt að þetta séu allt meira eða minna tilviljanir.
Þessu hlýtur að vera stýrt og af tvennu illu er
skárra að hulduher illmenna stýri því en að eng-
inn geri það, segja þeir sem heimta skýringar.
Og búa þær til ef engin skýr og ótvíræð svör
fást. Við hræðumst flest óvissuna.
En sumar fyndnar flökkusögur eru stórkost-
legar að því leyti að stundum finnst manni að
þær geti ekki dáið. Þær eru þó mismunandi lífseigar en það
sem getur gert þær næstum eilífar er að þær gagnist
áhrifamiklum hópum í áróðri.
Evrópusambandið er stórgallað fyrirbæri og að því leyti
alveg eins og Bandaríkin sem ég hef lengi dáð meira en önn-
ur útlönd. Og nú súpa einhverjir hveljur. Er maðurinn
blindur og heyrnarlaus? En sjónarhornið skiptir öllu. Ef út-
lendingur heimsækir Reykjavík og lætur duga að dvelja
niðri í holræsunum í nokkra daga hryllir hann sig þegar
hann lýsir borginni. Rottunum, skítnum, ólyktinni. Hann er
ekki að skrökva en sjónarhornið er ansi þröngt. Og þannig
er það oft hjá þeim sem fárast yfir einhverju sem aflaga fer í
Bandaríkjunum og fordæma þau.
Og í Evrópusambandið. Auðvitað er fullt af
afskiptasömum hrokagikkjum og hvimleiðum
afætum í Brussel, þannig gengi eru í höf-
uðstöðvum allra voldugra ríkja. Líka alþjóða-
samtaka. Sameinuðu þjóðirnar eru gott dæmi
en SÞ eru þó alls ekki alvond samtök.
Stundum er hollt að kanna hvað sé á bak við
vinsælar sögur af heimsku og afskiptasemi
skriffinna í Brussel. Þá getur komið í ljós að
þeir voru ekki bara að angra almenna borgara
heldur stuðla að því að viðskipti gætu gengið vel
fyrir sig yfir landamærin og hagsmuna neyt-
enda gætt. Sagan af ESB-reglum sem banna
mönnum að selja gúrkur ef þær eru of bognar
er gömul og lifir enn góðu lífi – ef menn reyna
ekki að útskýra samhengið. Þá deyr hún.
Hefst nú morðið. Mörg Evrópuríki höfðu ára-
tugum saman haft reglur um að ekki mætti selja mjög
bognar gúrkur sem gæðavöru, Danir settu slíkar reglur
skömmu eftir 1900. Kengbognar gúrkur raðast illa og Danir
og fleiri þjóðir vildu hindra ósvífna kaupmenn í að selja á
fullu verði kassa af gúrkum þar sem innihaldið var að miklu
leyti loft. Útgerðarmenn hafa verið sakaðir um að hella
vatni í fiskkör til útflutnings og falsa þannig þyngdina, þetta
minnir svolítið á gúrkuvandann. En reglurnar um hámarks-
boga (eða sveighneigð? kringilleitni?) og hvernig flokka
bæri gúrkur voru gerólíkar milli aðildarríkja – og Brussel-
gengið samræmdi auðvitað reglurnar til að greiða fyrir við-
skiptum milli aðildarríkjanna. Voðalegt?
kjon@mbl.is
Kristján
Jónsson
Pistill
Saga af gúrkunni góðu – og bognu
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjórar:
Davíð Oddsson Haraldur Johannessen
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Útgefandi:
Óskar Magnússon
Óveðursský yfir
aðildarumsókn
Eftir Baldur Arnarson
baldura@mbl.is
V
axandi titrings er farið að
gæta í Brussel um að að-
ildarumsóknar Íslend-
inga að ESB bíði sömu
örlög og umsóknar
Norðmanna, sem felldu aðildarsamn-
inginn í tvígang, árin 1972 og 1994.
Þetta staðfesta heimildarmenn
Morgunblaðsins, sem kjósa að gæta
nafnleyndar, en þeir byggja þetta
stöðumat á samræðum við sérfræð-
inga í Brussel að undanförnu.
Ef rétt reynist gæti þetta sett
strik í reikninginn í aðildarferlinu en
stefnt er að því að leiðtogaráð sam-
bandsins samþykki aðildarumsókn-
ina í desember og að hún verði þar
með tilbúin til meðferðar hjá Spán-
verjum þegar þeir taka við forystu í
sambandinu af Svíum á nýársdag.
Nú eru hins vegar líkur á að af-
greiðslan frestist þar til í mars, þegar
leiðtogaráðið kemur næst saman og
gæti sú von Miguel Angel Moratinos,
utanríkisráðherra Spánar, að sjást
muni í land í aðildarferlinu þegar í
júní á næsta ári, nokkrum vikum áð-
ur en Belgar taka við formennsku í
sambandinu, því brugðist.
Óraunhæfar væntingar?
Þessi yfirlýsing Moratinos vakti
athygli og kemst einn viðmælenda
blaðsins svo að orði að hann hafi ver-
ið þeirrar skoðunar frá upphafi að
þessi tímarammi stæðist ekki enda
mætti ekki vanmeta hversu langan
tíma aðildarferlið tæki. Tólf mánuðir
væru mjög góður gangur enda þyrfti
að vanda til verksins.
Meginhindrunin á þessari vegferð
er augljós enda liggur nánast fyrir að
Bretar og Hollendingar taki umsókn
Íslendinga ekki til greina fyrr en bú-
ið er að afgreiða Icesave.
Þetta stóra mál hefur ítrekað verið
sett í samhengi við aðildarumsókn
Íslendinga í íslenskum fjölmiðlum,
tenging sem ekki hefur farið fram
hjá embættismönnum í Brussel, sem
hafa hér á sínum snærum mannskap
til að fylgjast með og þýða það sem
sagt er um umsóknina á Íslandi.
Þegar erlendir embættismenn sjá
haft eftir fulltrúum stjórnvalda að
Bretar og Hollendingar beiti óeðli-
legum aðferðum til að þvinga fram
lausn Icesave-málsins bætist það við
vitneskju um að stjórnin sem lagði
fram umsóknina standi höllum fæti,
rambi jafnvel á barmi stjórnarslita.
Ómeðvituð stjórnmálastétt
Inntur eftir þessu stöðumati segir
Eiríkur Bergmann Einarsson, sér-
fræðingur í Evrópumálum við Há-
skólann á Bifröst, íslenska stjórn-
málamenn ekki meðvitaða um þá
stórauknu athygli sem erlendir aðilar
sýni íslenskum innanlandsmálum
eftir hrunið. Þegar rætt sé um nán-
ustu samstarfsþjóðir landsins á þann
veg sem gert sé í íslenskri þjóðmála-
umræðu hafi það pólitísk áhrif, sem
aftur komi fram í minnkandi áhuga
margra Evrópusambandsríkja á að
fá Íslendinga inn í sambandið.
Þá geti sterkar vísbendingar um
að ekki sé traust pólitískt bakland á
bak við umsóknina haft neikvæð
áhrif á samningaferlið og jafnvel leitt
til þess að margar Evrópusambands-
þjóðir hafi ekki sama áhuga á að fá
Íslendinga í sambandið. Sá áhugi hafi
dvínað frá því í sumar.
Reuters
Svo er það mjólkin Belgískir mjólkurbændur mótmæla landbúnaðarstefnu
Evrópusambandsins á táknrænan hátt við höfuðstöðvar þess í Brussel.
Það markmið spænsku ríkis-
stjórnarinnar að nánast verði bú-
ið að ganga frá aðildarumsókn
Íslendinga um mitt næsta sumar
þykir mjög óraunhæft. Icesave-
málið hefur þar sitt að segja.
ÞVÍ skal haldið til haga í þessari
umræðu að Evrópusambandið
hefur aldrei tekið aðildarumsókn
til meðferðar án þess að ljúka
henni með samningi sem er lagð-
ur fyrir þegna umsóknarríkis.
Nær engar líkur eru taldar á
að íslenska umsóknin fái aðra
meðferð og þar með talið öruggt
að aðildarsamningur verði lagður
fyrir íslensku þjóðina.
Umgjörðin um aðildarumsókn-
ina á Íslandi getur hins vegar
haft áhrif á sjálfan samninginn
og það hversu vilhallur hann
verður Íslandi. Kjósi tiltekin að-
ildarríki sambandsins að leggja
stein í götu umsóknarinnar gæti
það haft áhrif á samningsgerðina.
Króatar og aðrar þjóðir í bið-
röðinni eftir inngöngu fylgjast
grannt með íslenska aðildarferl-
inu og hversu mikið verður kom-
ið til móts við Íslendinga.
KRÓATAR
HORFA Á
››