Morgunblaðið - 18.10.2009, Blaðsíða 37

Velvakandi 37
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 18. OKTÓBER 2009
Bórisfrísa
Eftir: Þorgrím Kára Snævarr
Endurbætt
mannkyn
NÝLEGA birtist í
Morgunblaðinu frétt
um að óðum styttist í að
nanótæknin nýja mundi
gjörbreyta mannkyn-
inu. Senn yrðu menn
fljótari og úthaldsbetri í
hvívetna; jafnvel eftir
bara aldarfjórðung.
Þetta leiðir hugann
að öðrum spám um
gjörbreyttar aðstæður
mannkyns. Má þar
nefna klónun, líffæra-
ígræðslur, og hugs-
anleg lyf til að lengja líf-
ið og bæta lífsgleðina.
Vert er þó að huga að skuggahlið-
um þróunarinnar fyrir Íslendinga:
Ekki er bara að okkur stafi ógn af
aukinni umhverfismengun og kjarn-
orkuvopnaþróun, heldur er al-
þjóðavæðingin einmitt nú að láta okk-
ur gjalda smæðar okkar af sérstökum
þunga. Jafnvel lýðveldisstaða okkar
er í hættu vegna Evrópusamruna;
sem og mál okkar og bókmenntir af
tölvunetaþróun.
Þessi framþróun getur komið Ís-
lendingum í koll með afleiðingum sem
eru mjög kunnuglegar úr fortíðinni:
Við getum orðið undir í lífsgæðakapp-
hlaupinu, og orðið að gamaldags
óæðri mannverum, á meðan yfirstétt-
irnar í ríkustu löndunum hafa ráð á
að þróa sig áfram á ofurmannastig,
sem freista þess að undiroka hina,
eða að ryðja þeim úr vegi.
Nýlega sá ég grein í alþýðlegu vís-
indatímariti um þróun Neanderthals-
mannsins burt frá nútímamanninum.
Neanderthalsmaðurinn varð eftir í
vitsmunaþróuninni, og dó að lokum út
í samkeppninni um veiðilendur við
nútímamanninn. Ljósmynd var af
spengilegri nútímakonu sem var að
horfa niður á vaxmynd af end-
urgerðri kynsystur sinni af Neand-
erthalskyni, sem var samanrekin og
úfin, en stælt og stæðileg á sinn hátt.
Hún var krúttleg líkt og okkur þykir
gjarnan að mongólítar séu nú (sem
munu nú víst einnig senn deyja út
vegna nýrrar fóstur-
skoðunartækni?). En
líklegt má telja, að senn
komi að því að þorri
mannkynsins sjálfs
muni lenda í svipaðri
stöðu gagnvart hinum
ýmsu tegundum af of-
urmennum framtíð-
arinnar.
Þá gæti sú staða
komið upp, að fólk færi
að heimsækja Ísland
sem einskonar hús-
dýragarð, þar sem
menn töluðu sitt eigið
tungumál, hefðu gam-
aldags bókmenntir, og
yndu ánægðir að kalla
við sitt; þó svo að þeirra eigin yf-
irstétt væri orðin að ofurmennum.
Annars staðar í heiminum gæti svo
verið farið að útrýma okkar mann-
kyni, með þeim rökum að það væri
mengunarvaldandi, og að hagstæðara
væri að halda úti betri og fámennari
manntegundum. Hvað er helst til
ráða gagnvart slíkri framtíð, þar sem
jafnvel mannvitsbrekkurnar okkar
verða í stöðu vangefinna; eða vinnu-
dýra? Ég held að þá verðum við að
hugsa líkt og Neanderthalsmennirnir
hefðu gert, að hverjum þyki sinn fugl
fagur, og að halda áfram ótrauð að
vinna að okkar sérkennum. Að reyna
að halda áfram að vera gott dæmi um
okkar mannkyn, jafnvel þótt okkar
bókmenntir muni líta út fyrir nýjum
manntegundum sem einhverskonar
skrælingjabókmenntir. Við eigum að
halda áfram að vera eyþjóð sem fer
sér hægt í því að fórna menning-
arlegri sérstöðu sinni.
Og við eigum að halda okkur við
þær bókmenntir og tungu sem hæfa
þjóð okkar og manntegund best. En
kannski ættum við einnig að læra að
umgangast okkur sjálf með einhverju
af því umburðarlyndi, hógværð og
væntumþykju sem við sýnum nú
gagnvart börnum, sjúklingum og
andfuglum!
Tryggvi V. Líndal.
Ást er...
...að vera hreinskilin
við hvort annað.
Svarað í síma 5691100 frá 10–12
velvakandi@mbl.is
ÁGÆTIS veður hefur verið í höfuðborginni að undanförnu, þó með nokkr-
um hressilegum skúrum og blæstri af og til. Hér skundar einbeittur veg-
farandi sína leið meðfram mosavöxnum steinsteyptum veggjum og him-
inháum lauflausum trjánum sem einkum einkenna elsta hluta borgarinnar.
Morgunblaðið/Heiddi
Á ferð í gamla bænum