Norðurland - 25.03.1983, Blaðsíða 2
Landbúnaður er undirstaða mikilvægs iðnaðar
Fréttir af ráðstefnu um landbúnaðarmál, sem haldin var á Akureyri um sl. helgi
Um síðustu helgi gekkst Alþýðu-
bandalagið fyrir ráðstefnu um
landbúnaðarmál sem haldin var
á Akureyri. Það er ætlunin að
skýra hér frá gangi ráðstefn-
unnar og reifa nokkuð af því
markverðasta sem þar kom
fram í máli frummælenda og
annarra ræðumanna að mati
undirritaðs. Ræðum einstakra
frummælenda verða ekki gerð
sérstök skil, heldur fjallað um
nokkra málaflokka sem fyrir-
ferðamiklir voru í umræðunni.
Hér verður þó engann veginn
um tæmandi upptaldningu að
ræða.
Ráðstefnan var vel sótt og
komu yfir 40 manns víða að af
landinu. Nokkur bið varð á því
að ráðstefnan gæti hafist en
þegar ráðstefnugestir af Suður-
Vestur og Austurlandi voru
mættir til leiks á föstudags-
kvöldið setti Ragnar Arnalds
fjármálaráðherra ráðstefnuna
og bauð gesti velkomna. Ráð-
herrann drap síðan á nokkur
veigamikil atriði hvað varðar
stöðu landbúnaðarins í dag og
kom m.a. inn á rekstrarvanda
Aburðarverksmiðju ríkisins og
þá gífurlegu verðhækkun á
áburði sem við blasir verði
ekkert að gert. Hann ræddi
síðan möguleika til Iausnar
þessum vanda og sagði fullan
skilning innan ríkisstjórnarinn-
ar á mikilvægi málsins fyrir
bændur.
Að lokinni setningarræðu
hófst flutningur framsöguerinda
og voru flutt þrjú erindi á föstu-
dagskvöld, ásamt með fyrir-
spurnum og stuttum umræðum.
Að morgni laugardags hófst
ráðstefnan aftur og stóð linnu-
lítið til kvölds. Flutt voru sjö
framsöguerindi og síðan voru
almennar umræður. I lokin voru
kynnt drög að ályktun ráðstefn-
unnar og skipuð nefnd til að
ganga endanlega frá henni. Að
því loknu var ráðstefnunni slitið
og hélt hver til síns heima eftir
því sem ferðir og veðurguðir
leyfðu.
Markaðsmál og nýjar
búgreinar.
Talsverðar umræður urðu um
markaðsmál landbúnaðarins og
kom fram að þar væru ýmsir
möguleikar lítt eða ekki reyndir.
Möguleikar í útflutningi væru
bundnir við að verðleggja ís-
lenska framleiðslu sem sérstak-
lega voru í hæsta gæðaflokki.
Skýrt var frá tilraun sem gerð var
í haust með að flytja út unnið
kjöt í vönduðum pakkningum
og virðast þar vera möguleik-
ar sem huga þarf betur að. Þá
var og rætt um möguleikana á
að vinna úr framleiðslunni út á
framleiðslusvæðunum og styrkja
þannig atvinnulífið í dreifbýl-
inu.
Nokkuð var rætt um nýjar bú-
greinar og kom fram í máli
framsögumanns Jóns Arnason-
ar ráðunauts að á sviði loðdýra-
ræktar fælust verulegir mögu-
leikar. Þar gefst og kjörið tæki-
færi til að skipuleggja nýja
atvinnugrein frá grunni, ef rétt
verður á málum haldið.
Leyfum til loðdýraræktar
þarf að úthluta með tilliti til
þess hvar og í hve miklu magni
hráefni til fóðurframleiðslu fell-
ur til. Lögð var áhersla á það að
nýjar búgreinar ættu fyrst og
fremst að styrkja þá byggð sem
fyrir er. Einnig gefst með
tilkomu nýrra búgreina tækifæri
til að færa framleiðslugreinar
milli svæða til betra samræmis
við landkosti en nú er. Forsenda
alls þessa er stjórnun og heildar-
skipulagning landbúnaðarins
með sérstöku tilliti til landkosta,
landverndar og byggjajafnvæg-
is.
Efla þarf innlenda fóður-
framleiðslu.
Lögð var sérstök áhersla á
eflingu innlendrar fóðurfram-
leiðslu, heimaöflun og sjálfs-
nægtabúskap. Stórlega má bæta
heyverkun með bættri meðferð,
súgþurkun og/eða votheysverk-
un, heyköglum o.fl. Ýmislegt
sem varðar bætta meðferð bú-
stofns heyrir og undir þetta og
sýnt var með dæmum fram á
sambandið milli vetrarfóðrun-
ar og beitarálags í sumarhög-
um.
Fjallað var um úrvinnslu-
iðnað sem byggir á hráefnum frá
landbúnaði og sérstakir fulltrú-
ar iðnaðardeildar sambandsins
skýrðu frá rekstri þess fyrirtæk-
is og framtíðarhorfum á því
sviði. Kom fram að meðaukinni
fullvinslu á sumum sviðum geta
verksmiðjurnar bæði aukið veru
lega verðmæti framleiðslunnar
og fjölgað starfsfólki. Fram
kom að full þörf væri á því að
efla tengsl bænda, sem fram-
leiðenda hráefnis, og iðnaðar-
ins. Rætt var um kynbætur og
ræktun í því sambandi og
nauðsyn á bættri hráefnismeð-
ferð. Af hálfu bænda kom
hinsvegar fram að hið lága verð
sem fæst fyrir til að mynda ull og
gærur er ekki hvetjandi hvað
þetta varðar.
Þá var nokkuð fjallað um
launamál bænda og þess fólks
sem starfar við úrvinnslu á land-
búnaðarafurðum. Varað var
sérstaklega við afleiðingum af
því að þessar stéttir festust í sessi
sem lágtekjuhópar.
Samstarf bænda og neytenda
er of lítið.
Fulltrúi neytenda og sá sem í
framsögu flutti þeirra viðhorf til
landbúnaðarins var Jóhannes
Gunnarsson varaformaður
neytendasamtakanna. Kom
fram að samstarf milli þessara
aðila, þ.e. neytenda og bænda
mætti vera meira. Eyða þarf
þeirri tortryggni sem stundum
gætir í viðskiptum þessara aðila
og gagnrýni og ábendingar má
ekki misskilja sem árásir. Aukin
fjölbreytni í framleiðslu, eink-
um og sér í lagi hjá mjólkuriðn-
aðinum, hefur verið vel tekið af
neytendum og ber að halda
áfram á þeirri braut á öðrum
sviðum einnig. Enn fremur var
réttilega bent á að aðgerðir til
styrktar landbúnaði sem stuðlað
gætu að lægri framleiðslukostn-
aði er í þágu neytenda ekki síður
en bænda sjálfra.
Rætt var um fræðslumál land-
búnaðarins, rannsóknarstarf-
semi og fjárveitingar til slíkra
hluta og þarf þar, sem og á fleiri
sviðum að gera betur.
Verðmyndunarkerfi land-
búnaðarins var tekið til umfjöll-
unar og skoðaðir voru hinir
einstöku rekstrarliðir vísitölu-
búsins og til samanburðar tekin
dæmi úr búreikningum. Hlut-
verk sexmannanefndar var rætt
og möguleikarnir á að einfalda
þetta kerfi. Þá var og rætt um
gamalt og nýtt baráttumál
Alþýðubandalagsins um beina
samninga bænda við ríkisvaldið
um kaup sín og kjör.
Minnka þarf þörfina fyrir
útflutningsuppbætur.
Talsverðar umræður urðu um
útflutningsuppbætur. Töldu
sumir svonefnda 10%regluvera
áunnin réttindi úr kjarabaráttu
bænda og að ekki ætti að hrófla
við henni. Aðrir bentu á að hér
væri um miklar fjárhæðir að
ræða og voru framlög til bygg-
ingasjóða tekin til samanburðar
í því sambandi. Voru menn
sammála um að stefna bæri að
því að minnka þörfina fyrir
útflutningsbætur með endur-
skipulagðri og efldri markaðs-
starfsemi, sem skila mundi
hærra verði á útflutningsfram-
leiðslunni, með því að lækka
framleiðslukostnað með auk-
inni fjölbreytni í úrvinnslu og
þar með væntanlega aukinni
neyslu innanlands svo og
öðrum tiltækum ráðum. Þá var
og bent á að með skipulagningu
og Iækkuðum tilkostnaði má í
mörgum tilfellum draga nokkuð
úr framleiðslu án þess að tekjur
búanna lækki. Menn voru
sammála um að engan veginn
bæri að afskrifa landbúnað sem
útflutningsatvinnuveg.
Varað við samdrætti.
Að síðustu var varað sterk-
lega við þeim samdráttarhug-
myndum sem mjög er nú haldið
á lofti. Öflugur landbúnaður er
undirstaða mikilvægs iðnaðar (í
landinu) og getur orðið það í
vaxandi mæli í framtíðinni. Þá
er og blómlegur landbúnaður
hornsteinn þeirrar stefnu að
halda byggð sem víðast í land-
inu.
Skoða ber málefni land-
búnaðarins og þeirra þjónustu
og iðngreina, sem á honum
byggjast, í heild og meta þýð-
ingu hans fyrir þjóðarbúskap-
inn út frá því.
Andi sóknar og framfarahugs
ríkti á ráðstefnunni og flestir
létu í ljósi þá skoðun að land-
búnaðurinn hefði öll skilyrði til
að verða áfram sá undirstöðu-
atvinnuvegur á íslandi sem
verið hefur ef haldið verður á
málum af skynsemi.
TEYGÐUR LOPINN
- Yfirlýsing um ekki neitt!
Því er ekki að leyna að maður
beið með nokkrum spenningi
eftir því að Sjálfstæðisflokkur-
inn gerði heyrum kunna kosn-
ingayfirlýsingu sína. Minnug-
ur stríðsfyrirsagnarinnar á for-
síðu Morgunblaðsins fyrir
kosningarnar 1979, hvar stóð
„LEIFTURSÓKN GEGN
^ VERÐBÓLGU“, náði ég mér í
miðvikudagsmoggann og sett-
ist niður. En viti menn! á
forsíðu er talað um Franz Josef
Strauss suður í Bæjaralandi,
um enn einn eltingaleikinn við
óþekktan kafbát í sænska
skerjagarðinum, o.s.frv. en
ekki minnst einu orði á kosn-
ingayfirlýsingu.
Ja öðruvísi mér áður brá.
Nema hvað, ég tók að fletta
blaðinu og inni í miðju fann ég
loksins kosningayfirlýsingu
undir yfirskriftinni „Frá upp-
lausn til ábyrgðar“, og þar sem
hér er augljóslega átt við
ástandið innan Sjálfstæðis-
flokksins þóttist ég hafa fundið
það sem ég leitaði að. Og því-
lík lesning. Teygður er lopinn
fram og aftur með óljósu orða-
lagi, talað um athugun hér og
endurskoðun þar. Sumt á að
einfalda annað að efla, einu á
að marka ákveðinn ramma, -
hvaða ramma? Annað á að
binda við ákveðnar þarfir, -
hvaða þarfir? Af og til er talað
um íþyngjandi umsvif hins
opinbera eða eitthvað í þá
áttina, en í hinu orðinu er opin-
berum aðilum ætlað að gera
þetta og hitt.
Sagt er að brennt barn forist
eldinn og það á greinilega við
hér. I stað stríðsyfirlýsingar
eins og síðast, er nú valin sú
leið að segja sem minnst í sem
flestum orðum og auk þess er
ekkert verið að hampa lang-
hundinum, sem út af fyrir sig
sýnir nokkra skynsemi.
Það eina sem eftir stóð hjá
mér að loknum lestri plaggsins
var að íhaldið vill afnema tekju
skatt svo hátekjufólk með t.d.
8000 kr. í verðbætur ofaná
laun sín (á sama tíma og verka-
maður fær 1000 kr.) fái þessar
8000 kr. í sinn vasa í stað þess
að greiða 4000-5000 kr. til
baka í gegn um tekjuskatt og
útsvar til jöfnunar inn í þjóð-
félagið. Þetta er kveðja flokks
„allra stétta“ til þeirra sem
minna ber úr býtum í þjóð-
félaginu.
__________________St. J. Sigf. j
2 - NORÐURLAND