Norðurland - 25.03.1983, Blaðsíða 7
Þetta verða örlagaríkustu kosningar um áratuga skeið
Framhald af opnu.
íslenska framleiðslustefnu; íslenska
orkunýtingarstefnu þar sem útlend-
ingum er ekki hleypt í orkulindirn-
ar eins og gert var í Straumsvík á
sínum tíma. Og í öðru lagi munum
við leggja áherslu á alhliða átak í
baráttunni gegn verðbólgunni.
Þetta eru í rauninni megináherslu-
þættir okkar í efnahagsmálunum.
Jafnframt munum við áfram leggja
fram tilteknar kröfur til jafnréttis í
þjóðfélaginu, til að auka félags-
leganjöfnuð. Við munumsetjafram
tilteknar kröfur varðandi auðlindir
og umhverfi og loks varðandi utan-
ríkis- og friðarmál.
Þessir fimm áhersluþættir verða
aðalmálin af hálfu Alþýðubanda-
lagsins í þessari kosningabaráttu.
Eg hel það sé alveg ótvírætt að
þjóðin standi núna ákrossgötum og
jafnvel frammi fyrir mikilli hættu.
Ég held það sé veruleg hætta fyrir
sjálfstæði þjóðarinnar í því fólgin, ef
hún verður fórnarlamb þeirrar
markaðshyggju sem Verslunarráðið
og Sjálfstæðisflokkurinn boða nú
um þessar mundir. Ég óttast að ef
markaðshyggjan leiðir yfir okkur
það atvinnuleysi sem verið hefur í
grannlöndum okkar um árabil, þá
muni það mala niður trú íslend-
inga á því að hægt sé að lifa hér í
þessu landi. En sú trú er einmitt
meginforsenda fyrir því að þjóðin
heldur enn, þrátt fyrir allt sjálfstæði
sínu.
Atvinnuleysi óttast ég hér á næstu
árum ef íhaldið kemst til valda. Ég
óttast fjöldaatvinnuleysi. Ég tel að
það hafi komið í ljós í grannlöndum
okkar hvílíkar mannlegar þjáningar
slíkt atvinnuleysi hefur í för með
sér. Menn sjá hvernig það hefur
birst í vandamálum unga fólksins,
unglinganna í grannlöndum okkar
og Bretlandi og víðar. En ég held að
þetta atvinnuleysi yrði miklu sárara
hér á Islandi en nokkurs staðar
annars staðar. I fyrsta lagi vegna
þess að við erum svo fá, að stærð
einstaklingsins er meiri og sársauki
hans þar af leiðandi dýpri þegar
honum er beinlínis hent út og
tilkynnt að ekki séu not fyrir hann
lengur.
I öðru lagi er íslenskt þjóðfélag
svo sérkennilega saman sett, að hér
eiga um 80% launamanna þær
íbúðir sem þeir búa í. Og maður sem
hefur atvinnu á erfítt með að láta
enda ná saman. Atvinnulaus maður
getur það ekki. Það þýðir með
öðrum orðum, að það verður hrun á
þessum almenna íbúðamarkaði.
Þessar íbúðir verða settar á nauð-
ungaruppboð, og hverjir verða það
sem geta keypt? Það eru auðvitað
þeir sem eiga næga peninga fyrir.
Þannig værum við auðvitað að
mola niður þetta íslenska jafnaðar-
kerfi sem við höfum verið að byggja
upp á liðnum áratugum. Auðvitað
myndu menn ekki þola hér atvinnu-
leysi langtímum saman, en hvert
væri svar íhaldsins?
Svarið væri auðvitað að senda
menn í vinnu hjá erlendum auð-
hringjum sem reistu hérna álverk-
smiðjur, kannski tuttugu í kringum
landið, og hjá Ameríkananum, sem
auðvitað færi af stað með stórfelldar
framkvæmdir í Helguvík og flug-
stöðinni.
Þannig að ég tel að hvernig svo
sem allt veltist, þá sé áhersla á
íslenska leið, þjóðleg viðhorf annars
vegar, andspænis markaðshyggj-
unni og íhaldssjónarmiðunum hins
vegar, þeir valkostir sem slagur-
inn kemur til með að standa um í
komandi kosningum. Verður Al-
þýðubandalagið þess umkomið eftir
kosningar að stöðva framsókn
íhaldsaflanna? Framsóknarflokk-
urinn mun ekki gera það, og Al-
þýðuflokkurinn mun ekki geta gert
það, því hann er í rúst. Eina
hugsanlega leiðin er sú að samein-
ast um Alþýðubandalagið og þeim
mun grátlegra er það, ef einhverjir
vinstrimenn og verkalýðssinnar hér
á landi og þjóðfrelsissinnar láta sér
til hugar koma að það sé einhver
lausn fólgin í því að styðja framboð
sem eru greinilega hrein stundar-
fyrirbrigði og geta í rauninni ekki
orðið til neins annars en tvístra
kröftunum þegar við þurfum á öllu
öðru frekar að halda.
- Mig grunar að þú eigir ekki síst
við Vilmund Gylfason, sem boðar nú
valddreifingu ogýmsa góða hluti? Og
jafnvel kvennalista?
- Rétt. - Um kvennaframboðið er
það að segja, að verulegur hluti af
málatilbúnaði þess er kominn upp
úr stefnuskrám Alþýðubandalags-
ins, og auðvitað fögnum við nýjum
liðsmönnumr En það verður þá að
vera á hreinu að þarna sé um að
ræða nýja liðsmenn, en ekki sé verið
að tvístra þeim sem þegar eru sama
sinnis í íslenskum stjórnmálum.
Varðandi Vilmund er það hins
vegar svo fráleitt sem það frekast
getur verið, að líta á hann sem
eitthvert endurnýjunarafl í íslensk-
um stjórnmálum.
I fyrsta lagi: Ekkert, ekkert í því
sem Vilmundur hefur sett fram er
nýrra en svo, að faðir hans skrifaði
það í Helgafell árið 1946, ekkert!
Menn þurfa ekki annað en lesa grein
Gylfa Þ. Gíslasonar í Helgafelli
1946 til að sjá allar þær hugmyndir
sem Vilmundur er með núna, og er
reyndar ekki allt tekið með. Og það
gengur allt út á eitt; að veikja
lýðræðið og þingræðið.
Vilmundur leggur nefnilega til,
eins og kunnugt er, að forsætisráð-
herra verði þjóðkjörinn og hann fái
meira vald en forseti Frakklands og
forseti Bandaríkjanna. Þannig er
verið að ýta hér undir einræði; það
er verið að nota upplausnina í
íslenskum stjórnmálum sem mikið
er talað um, til að ýta undir vísi að
sterka manninum. Og Vilmundur
Gylfason gengur sem sagt þetta
langt, að hann ætlast til þess að
settur sé upp svotil alvalda forsætis-
ráðherra, við hliðina á forseta
Islands og á móti Alþingi, þannig að
það geti enga björg sér veitt,ef þessi
maður fer fram með gerræði. Það er
auðvitað svo hrikalegt, að nokkur
maður skuli fytja tillögu af þessu
tagi, að það tekur engu tali, og það
er athyglisvert að enginn skuli hafa
svarað honum. Astæðan er senni-
lega sú, að menn hafa talið víst að
það yrði ekki tekið mark á honum.
Ég tel að þessi sjónarmið Vil-
mundar Gylfasonar séu ákaflega
hættuleg og það kæmi mér út af fyrir
sig ekkert á óvart þótt hægri öflin
fylktust í kringum framboð af þessu
tagi, því þetta eru nákvæmlega
þeirra stefnumið sem þarna er verið
að kynna. En þarna er ekki verið að
kynna stefnu sem getur verið
aðgengileg fyrir lýðræðissinna og
vinstri menn.
Ég skal aðeins útskýra hlutverk
forsætisráðherra, samkvæmt stefnu
miðum Vilmundar. Hann hefur
framkvæmdavaldið algerlega í
hendi sér og það er ekki hægt að
setja hann af, þannig að hann situr í
fjögur ár og þingið ræður ekki að
einu eða neinu leyti við hann. Bara
eitt mjög lítið dæmi; hvalamálið sem
upp kom nýlega. Sjávarútvegsráð-
herra tekur ákvörðun, en er rekinn
til baka með hana af þinginu. Þykir
sjálfsagt mál, sem það er. Sam-
kvæmt tillögu Vilmundar Gylfa-
sonar væri þetta ekki hægt. Ráð-
herrann þyrfti ekki að taka tillit til
vilja þingsins.
- Þú sagðir áðan að það værimikið
að gera hjá þér. Hvernig er hinn
dæmigerði dagur í lífi félagsmála-
ráðherra og formanns Alþýðubanda-
lagsins?
- Jaa, svo mikið er víst, að hann
er ekki samkvæmt nýju lögunum
um vinnuvernd, það er alveg á
hreinu. Ég gef sjálfum mér undan-
þágu frá þeim lögum upp á hvern
einasta dag.
Venjulegur vinnudagur er þannig
að ég er kominn til vinnu um átta-
leytið á morgnana og til dæmis í dag
er ég búinn að vinna um tíuleytið í
kvöld, - og þá á ég símtölin eftir.
Annað kvöld (miðvikudag) er ég
með fund um húsnæðismál,fimmtu-
dagskvöldið er ég með fund í
annarri deild Alþýðubandalagsins í
Reykjavík, á föstudagskvöldið með
fund á Stokkseyri, á laugardag er
ráðstefna um atvinnumál í bygg-
ingariðnaði, á sunnudag fundur í
Ólafsvík, á þriðjudag er fundur á
Isafirði. Þá eru komnir páskar.
Þannig að það er eins gott fyrir
menn að hafa sæmilega heilsu til að
standa í þessu. Og verst er auðvitað
að maður er alltof mikið fjarri
fjölskyldu sinni við þessar aðstæður.
- Einhver lokaorð til lesenda og
annarra kjósenda?
- Já, gjarnan. Égheforðið varvið
að menn telja að þær kosningarsem
verða 23. apríl séu fyrri kosningar af
tveimur og skipti í rauninni sára-
litlu máli.
I fyrsta lagi liggur ekkert fyrir um
að hér verði tvennar kosningar, og
ég óttast að þau öfl sem geta náð
saman eftir kosningar, Framsókn-
arflokkurinn og Sjálfstæðisflokkur-
inn, muni setjast hér niður til fjög-
urra ára. Þannig að það verði aðeins
þessar kosningar til að gera upp við
þessi öfl. Við skulum gera okkur
grein fyrir því að ef þau vinna
kosningasigur, þá munu þau ekki
sleppa þeim sigri úr hendi sér eftir
nokkrar vikur, það er útilokað. Við
skulum gera okkur fulla grein fyrir
því.
Þess vegna er það, að þær kosn-
ingar sem nú fara fram fela í sér
ákvörðun um hvernig Islandi verð-
ur stjórnað i meginatriðum fram til
aldamóta. íhalds-framsóknarstjórn
sem nú tæki við völdum, gæti unnið
sjálfstæði þjóðarinnar, lífskjörum
Sú fjárhagsáætlun, sem hér
liggur fyrir til afgreiðslu, ber
einkenni um það erfiða efna-
hagsástand, sem nú ríkir.
I fyrsta sinn, um allmargra
ára skeið, er ekki um að ræða
marktækar nýframkvæmdir í
dagvistarmálum, né heldur
umtalsverða aukningu á þjón
ustu þeirri, sem veitt er á
vegum Félagsmálastofnun-
ar. Samhliða þessu stefnir
svo í það, að tekin verði gjöld
fyrir ýmsa þjónustu, sem
hingað til hefur verið veitt
endurgjaldslaust. Af hálfu
Alþýðubandalagsins hefur
verið valinn sá kostur, að
fallast á að tekin verði upp
gæsluvallagjöld, fremur en
að eiga á hættu að uppbygg-
ing og þjónusta á þessu sviði
dragist saman, og að mótað-
ar væru tilögur um gjöld fyrir
bókaútlán Amtsbókasafns-
ins.
Af þessu tilefni vil ég taka
fram að ég tel brýna nauðsyn
bera til að gerð verði ýtar-
leg úttekt á gjaldtöku bæjar-
sjóðs og stofnana á hans
vegum fyrir þá þjónustu sem
veitt er, í því skyni að móta
og framtíðarvonum óbætanlegt tjón.
Til að syna hvað ég á við, minni ég
á til dæmis álverið í Straumsvík,
sem var eitt af verkum þáverandi
ríkisstjórnar sem sat í tíu ár. Það
tjón sem þá var unnið á efnahags-
lífi Islendinga hefur reynst erfitt að
bæta og er auðvitað því aðeins hægt
að Alþýðubandalagið komi mjög
sterkt út úr þeim kosriingum sem
framundan eru.
En ég vil undirstrika að ekki er
víst að annað tækifæri gefist í
fjögur ár og það er of seint að átta
sig eftir að íhaldsöflin eru búin að
hrinda hér í framkvæmd markaðs-
hyggjunni, eftir að atvinnuleysið er
orðið hér alls ráðandi, eftir að menn
eru farnir í vinnu hjá hernum og
erlendum auðhringjum í stórum
stíl.
Þess vegna er spurningin um það,
hvort núna fáist þjóðin til að skilja,
að þetta eru einhverjar örlagarík-
ustu alþingiskosningar sem hér hafa
farið fram um margra áratuga
skeið. Við höfum aldrei fyrr í þrjátíu
ár staðið frammi fyrir því, að
hermangsvinna yrði hlutskipti þús-
unda og tugþúsunda Islendinga. En
við stöndum frammi fyrir þ.ví núna.
Við stöndum að þessu Íeytinu til
svipað og eftir 1950 og það má orða
það þannig, að fyrstu áratugina í
sögu lýðveldisins var baráttan gegn
hernum, á móti Atlantshafsbanda-
laginu; sjálfstæðisbarátta. Hún var
á móti ameríska sjónvarpinu og á
móti útfærslu hernámsins.
Núna er víglína sjálfstæðisbar-
áttunnar komin innar og það er
erfiðara að standa vaktina og
verjast núna en áður. Hún er komin
inn að efnhagslegu sjálfstæði þjóð-
arinnarog þar með er kannski hið
stjórnarfarslega fullveldi lands-
manna lítið annað en form, eftir að
hið efnahagslega sjálfstæði er hrun-
ið. Og ég held að það væri allra
mikilvægasta verkefni Alþýðu-
bandalagsins á næstu árum, að
glæða aftur það sem kallað hefur
verið þjóðleg vitund og þjóðleg
viðhorf, virðing fyrir sögu þjóðar-
innar, tungu og menningu. Ef
okkur mistekst það, er til lítils barist
fyrir góðum lífskjörum.
hm.
heildarstefnu um það hver
hlutur neytandans/viðskipta
vinarins í rekstrakostnaði
viðkomandi stofnana eigi að
vera.
Alþýðubandalgið telur, að
það hlé sem nú verður á upp-
byggingu dagvista, megiekki
standa nema þetta árið og
beri brýna nauðsyn til, að
hefja framkvæmdir við dag-
vistina Hamrakot á næsta
ári.
Eins og eðlilegt er, við þær
aðstæður sem nú ríkja eru
verklegar framkvæmdir
minni en æskilegt er. Eigi að
síður er veitt verulegum fjár-
munum til framkvæmda við
Síðuskóla, Verkmennta-
skóla og verkamannabústaði.
A hinn bóginn er nú hækkun
á fjárveitingum til gatna-
gerðar hlutfallslega minni en
áætlað verðbólgustig.
Alþýðubandalagið hefur
unnið að gerð áætlunarinnar
með það í huga að félagsleg
þjónusta verði ekki skert og
að fjárhagsstaða bæjarsjóðs
haldist álíka sterk og verið
hefur. Hvorutveggja hefur í
meginatriðum tekist.
Alþýðubandalagið í Norðurlandskjördæmi
eystra:
KOSNINGASKRIFSTOFA
hefur verið opnuð að Eiðsvallagötu 18, Akur-
eyri, og verður opið fyrst um sinn frá kl. 13.00
og fram eftir kvöldum.
Kosningastjóri er Heimir Ingimarsson og starfs-
menn Geirlaug Sigurjónsdóttir og Helgi Har-
aldsson.
Allt stuðningsfólk Alþýðubandalagsins er hvatt
til að setja sig í samband við skrifstofuna og
helst líta inn. Starfið er komið í fullan gang og
alltaf heitt á könnunni.
Símar skrifstofunnar eru 96-21875 og 25875.
Þórshöfn - Raufarhöfn
og nágrenni
Alþýðubandalagið boðar til almennra stjórn-
málafunda í Félagsheimilinu á Þórshöfn föstu-
daginn 25. mars kl. 20.30 og í Félagsheimilinu á
Raufarhöfn laugardaginn 26. mars kl. 13.00.
Stuttar framsöguræöur og almermar umræður.
Á fundina mæta Steingrímur J. Sigfússon, Svan-
fríður Jónasdóttir og Heimir Ingimarsson.
Allir velkomnir.
ALÞÝÐUBANDALAGIÐ.
KOSNINGASKRIFSTOFA
Alþýðubandalagsins á Húsavík verður í Snæ-
landi, Árgötu 12, og verður opin frá og með 5.
apríi n.k.
Kosningastjóri er Snær Karlsson.
Alþýðubandalagið á Húsavík.
KOSNINGASKRIFSTOFA
Alþýðubandalagsins á Raufarhöfn verður að
Ásgötu 25.
Kosningastjóri er Angantýr Einarsson.
Alþýðubandalagið á Raufarhöfn.
HÚS TIL SÖLU
Til sölu er 175 m2 einbýlishús úr timbri við
Hraunholt í Glerárhverfi.
Afhending eftir samkomulagi.
Upplýsingar í síma 22509 á kvöldin.
Ekki verði dregið úr
félagslegri þjónustu
Bókun fulltrúa AB í bæjarstjórn Akureyrar
NORÐURLAND - 7