Organistablaðið - 01.12.1969, Side 8

Séra Bjarni þorsteinsson
og íslenzk þjóÖlög.
Hið mikla ritverk sr. Bjarna Þor-
steinssonar „íslenzk þjóðlög" koin út
á árunum 1936—1909. 1 ár eru (iví
rétt 60 ár síðan það kom fyrir
almennings sjónir. Var hann þá
líúinn að safna íslenzkum þjóðlögum
í 25 ár. Vindarnir 'blésu bæði með
og móti sr. Bjarna Þorsteinssyni þeg-
ar hann var að safna þjóðlögunum, og
þá ekki síður þegar til þess kom að
gefa þjóðlagasafnið út. Verður sú
saga ekki rakin hér. Nú er þetta verk
mctið að verðleikum. Magnús Jóns-
son guðfræðiprófessor segir: „Var séra
Bjarni síðar sæmdur prófessorsnafn-
bót, en því miður ekki doktorsnafn-
bót, og mundu þó fá afrek íslenzk
frá þessum tímum standa betur undir
þeim „hæsta heiðri“. Hafa íslenzk
tónskáld nú þegar tekið að ausa af
þessum nægtabrunni og gera það
vafalaust um langan aldur, og einnig
er haldið áfram að safna þjóðlögum."
Það var rétt í tæka tíð að sr. Bjarni
fór að safna þjóðlögunum. Menn voru
að t’/na niður tvísöngnum. Rímna-
kveðskapur tíðkaðist, en var ekki
lengur sú þjóðaríþrótt og þjóðar-
skemmtun sem hann var áður. Nýr
söngur var kominn í kirkjurnar. Lítið
var til á nótum af íslenzkum þjóðlög-
um. Sr. Bjarni segir: „En við þetta
allt vaknaði einmitt hjá mér sú löng-
un og styrktist að mun, að kynna mér
bctur þessi lög, þessi uppáhaldslög
eldri mannanna, þessi olbogabörn nýju
söngmannanna, og reyna að varðveita
þau frá gleymsku og glötun".
1 framhaldi af þessum orðum er
kannski ómaksins vert að henda á
nokkrar staðreyndir, sem mcr virðast
sýna afstöðu tónskáldanna til þjóð-
laga nú.
Árið 1912 gaf Sigfús Einarsson út
If. hcfti af Alþýðusönglögum. Eru í
því 17 íslenzk þjóðlög í ágætum radd-
setningum. — Seinna — 1929 gaf
hann út hefti með ísl. þjóðlögum
raddsettum fyrir blandaðan kór. Hann
hefur auk þessa raddsett nokkur Jijóð-
lög fyrir karlakór.
Sveinbjörn Sveinbjönsson gaf út
hefti — íslenzk þjóðlög — tuttugu
talsins, raddsett fyrir einsöng með
píanó-undirleik. Sumir telja þær radd-
setningar ekki í stíl við þjóðlögin eða
i þeirra anda. En hvað sem því líður
— handbragð listamannsins leynir sér
ekki á þessu hefti. Sum af þessum
þjóðlögum eru ekki heldur islenzk,
og í safni Bj. Þ. eru Iíka lög sem
eru útlend, eða af útlendum uppruna
og er það ekki tiltökumál, enda oft
erfitt að kveða á um uppruna laga.
8 ORGANISTABLAÐIÐ