Organistablaðið - 01.10.1971, Qupperneq 5
í meðiferð’ sálmailaga og annars hdfð’i orðið. Til notkunar við’ al-
mennar guðsþjónuiStur er iþetta verk ótæmandi uppspretta.
Eftir að' dr. Páll ísólfsson kom lieim frá námi og hóf að kynna
Islendingum liach, hafa sálmfofleikir Das Orgélbiichlein hljómaS
í mörgum kirkjum þesisa lands.
Sérkenni.
Með ti'Iliti til formsins, má skipta kóralverkum Baclis í þrjá flokka:
1) Fug'hettur, venjulega sarndar um fyrstu línu sálimalags. 2) Orgel-
kórala, þar sem sálmalagið er notað lí heiid, iþótt ýrnsum tækni-
hrögðum sé beitt. Kóralfantasían er útvíkkun á þeim fiokki. 3) Til-
brigði, t. d. Partiturnar, sem eru isamdar eftir veraidiegum tiibrigða-
fyrirmyndum.
Hvað ytri gerð’ snertir falla sáimforleikii' Das Orgelbutíiillein undir
ainnan flokkinn. Laglínan er oftast !í samfelldri mynd og lítið skreytt.
ASeins í 3 tilvikum er laglínau verulega flúruð’ (koloriert) og for-
Íeikirnir beinlínis samdir fyrir 2 man. og ped. Það’ eru sálmfor-
ieikirnir: „Das allte Jaílir vergangen ist“, „O Mensc'h, bewein dein
Siinde groBs“ og „Wemi wir in höchsiten Nöten sein“.
í nokkrum tilvikum gerir Badh ráð fyrir, að notaðir séu 2 manu-
allar, til Jkísb að kanonar njóti sín betur eða gangandi miilirödd
'komi iskýrar fram. Með tveim undantekningum, „Ghristum wir soilen
loben sohon“ og „0 Lamm Gottes unschuldig“ liggur sálmalagið i
sópranröddinni. I flestum itilfellum eru sálmfofleikinir fjórradda.
Bac'h 'treður okki nýjar islóðir imeð þessu-m sálmforleikjuim, éf form-
ið ei'tt er skoðað. Patíhelhel, Böhm, Buxtehude, Reinken og Wa-lter
höfðu a'l'lir samið sálmforleiki í svipuðum Btíl og urðu fyrirmyndir
RaobiS, hver á sinn hátt.
Það isern er nýtt og frumlegt hjá Badli í Das Orgelhuclilein, er hið
*>ána 'samiband textans og tónlistarinnar, hvernig hann málar orðin
og huigsuni-na með þeirn motivum, sem hann nolar. Hér hefur Batíh
«niga fyrirmynd en er sjálfur orðinn fyrirmynd.
Albert Soiiweitzer er sá fyrsti sem varpar ‘ljósi á iþessa staðreynd.
Hún er orðin a'lll't að þvi Iþjóðsögukennd sagan um lærisveininn
'Sehweitzor, sem lauk upp leyndardómum Das Orgelbuchlein fyrir
hennara sínuim Widor.
I takmarikalau'sri hrifningu setur Sdhweitzer fram skoðanir sínar.
nDas Orgolhiiclilein hefur ckki aðein's giildi fyrir iþróun Orgelkórais-
ORGANISTABLAÐIÐ 5