Organistablaðið - 02.06.1973, Blaðsíða 9

er ek'ki víst, að honum takist að skapa trúarleg áhrif og fegra hina
kirkjulegu atlhöfn á j)á lund að hugur j>eirra sem athöfnina sækja
hrífist í reynd. Á hinn f)óginn kann svo ágætur kirkjuorgelleikari
að reynast lítt hæfur til tónleika'halds.
Svo eru til ýmis tilhrigði, svo sem góður sj)ilari en lítill söng-
stjóri, eða öfugt.
Ég hygg, að sá sem virðir fagnaðarboðskaj) 'kirkjunnar algjörlega
að vettugi eigi ekki Iheima í blutverki orgelleikarans í kirkjunni.
Hinar kirkjulegu atbafnir eru margþættar. Þar skij)tast á, eins og
í lífinu sjálfu, gleði og sorg. Orgelleikarinn þarf alltaf að hafa
glögga tilfinningu fyrir }>ví, sem við á hverju sinni, eftir J>ví hvers
eðlis at'höifnin er. Utan hiifuðborgarsvæðisins er iþað til dæmis venja,
að varðandi útfararathafnir koma aðstandendur sjálfir til orgel-
leikarans og óska jafnvel eftir !því að Ihann ráði sjálfur vali sálma
og annarrar tónlistar við at'höfnina. „Sá á kvölina sem á völina,“
segir máltækið og sannast það oft við svona kringumstæður.
Messuform það, sem tíðkast í iþjóðkirkjunni gefur orgelleikaran-
um fremur fá tækifæri til einleiks. Við venjulega sunnudagsguðs-
iþjónustu bygg ég, að um slíkt sé að ræða einum fjórum sinnum.
Auk liins venjulega forspils í byrjun guðsþjónustu og eftirspils i
ilo'kin, bendir belgisiðabók á tvo möguleika. Þar segir að leika megi
veikt á orgelið, meðan lesin sé bæn í kórdyrum á undan fvrsta sálmi
og á eftir ‘blessun, „má hafa stund til Ihljóðrar bænar“, og fer j)á
einnig vel á iþví að ieikið sé veikt á orgelið.
Um árabil gegndi ég organistastarfi í Kristskirkju í Reykjavík. Á
starfsferli mínum þar, kynntiist ég kaþólsku messuformi náið. Það
form gefur orgelleikaranuin mun fieiri tækifæri til að láta ljós sitt
skína. Annars eru formin fleiri en eitt í kaþólskum sið. í minni tíð
í Landakoti var öftast sungin bin klassiska messa, með sínum föstu
iiðurn. Texti var iþá aiiur á latinu. iNú er Iþetta hreytt og sálmasöng-
ur iðkaður í ríkari mæli, á móðurmálinu. Þannig getur skipst á
sáhnasöngur og orgeHeikur.
Nýlega var ég á ferðalagi í Austurríki og dvaldist um tírna í
litlu fjalláþorpi ekki langt frá Salziburg. í þorpi þessu var lítil,
en snotur kirkja. Ég gaf mig á tal við sóknarprestinn og óskaði eftir
því við bann, að fá að taka í orgelið í kirkjunni. Það var auðfengið,
en hann tjáði mér að um skeið hefði verið organistalaust j)ar i
þorpinu. iHann kvað það bið inesta ófremdarástnd, með því að
OHGANISl'AItt.AÐIR Ó