Organistablaðið - 01.12.1979, Blaðsíða 3

Dr. Hallgrímur Helgason:
Kóralbók eða prentvillu-paradís
Við lestur Organistablaðsins má þar finna margtgott innlegg, ekki sízt efni um
íslenska brautryðjendur tónmennta, sem vert er að minnst sé. Hinsvegarskortir
mjög á efnislega greinargerðfyrir útgáfum. Fyrir þá lesendur, sem efla vilja eigin
dómgreind með því að meðtaka rökstuðning um gildi útgáfu, hversvegna sumt
sé gott og annað miður gott, þá verður útkoma snauð. Allar útgáfur flokkast til
bókmennta, en þær eru hinsvegar hluti menningar. En menning þrífst því
aðeins, að gagnrýni dafni. Menningarleg ábyrgðartilfinning hlýtur því að ala með
sér þörf á gagnrýni.
Tónmenntaútgáfa er hjá okkur næsta fáskrúðug, enda er forsaga þeirra og
þroskabraut æði stutt. Engu að síður eða máske einmitt þessvegna má þeim,
sem láta þessa grein sig nokkru skipta, aldrei daprastsýn. Margir kveinka sér við
eðlilegri, réttmætri gagnrýni. Þeir óttast, að hana megi útleggja sem óvild í garð
einstakra manna. Slíkt verður enn tilfinnanlegra í návígi fámennis innan
íslenzks samfélags. En sanngjarn og sannmenntaður maður lætur ekki slík
vandkvæði aftra sér. Efnislegur málstaður situr með honum i fyrirrúmi og hann
temur sér því hlutlægni(oó/e/rí/V/'feí). Persónulegt mat á mönnum víkur fyrir
efnismati.
Ein þeirra bóka, sem kirkjumúsikstjórnendur hafa til notkunar er Viðbætir
Sáimasöngsbókar (1976). Ætla mætti, að ítarleg frásögn um þetta rit hefði birzt í
tímaritinu. En svo er ekki, að undanskildum nokkrum lakónískum
athugasemdum P.K.P. 1. tbl. 1977 ("markmiðsleysi, hæpið lagaval, lélegar
raddsetningar"). Ekki eru þær rökstuddar frekar, né heldur bent á dæmi,
staðhæfingum til stuðnings. Því síður hefir útgáfunefnd borið af sér slyðruorð
"til skammar fyrir organistastéttina". Skal því vikið nokkru nánar að þessari
kóralbók.
Sjálfsagt hefði verið að raða lögum eftir tilgangi, t.d. safnaðarsöngur,
kórsöngur, einsöngur, ordinarium -\\b\r,proprium-\\t>\r, responsorium-1iðir. Slíkt
skipulag léttir fyrir um val og notkun. Reglu umstafrófsröðverðurekkikenntum
það fyrirkomulag, sem hér ríkir af hófi handa, því að hún er sniðgengin.
Lagaval
Um lagaval er það fyrst að segja, að sneitt er hjá mörgum þeim úrvalslögum,
sem voru kjarni siðbótar. Þessir söngvar hljóta jafnan að mynda uppistöðu í
öllum evangelískum kirkjusöng. Er þar hægurinn hjá að grípa til útgáfubóka
Guðbrands biskups Þorlákssonar. Margar lagperlur er þar að finna, sem
(slendingar því miður hafa lagt fyrir róða. I kirkjutóntegundarlegum búningi
höfða þau enn í dag til trúar og tilbeiðslu, ekki síður en þau gerðu fyrir hartnær
400 árum. Á þeim stofni hlýtur að byggjast endurvakning almenns
safnaðarsöngs, sem kirkjan verður að örva af fremsta megni. Sönglegt
ORGANISTABLAÐIÐ 3