Organistablaðið - 01.12.1979, Page 4

þátttökuleysi stendur blómlegu safnaðarlífi fyrir þrifum. Umrætt rit tekur ekki
mið af þessu höfuðvandamáli kirkjunnar.
Mörg eru þau lög, sem hér beinlínis standa sem tímaskekkja. Þau hefðu verið
sæmilega boðleg fyrir tveim mannsöldrum. Má þar tiltaka Dýrð í hæstum
hæðum sem dæmi um flatneskju, með tón- og hljóm- endurtekningum, sem er
fyrsta boðorð þess, hvað forðast skal í tónbálki kirkjulaga, auk þunglamalegs
milliendis. Svipaðir annmarkar eru á laginu Vér stöndum á bjargi (ritað með
úreltum punds-nótuml), með villuráfandi stökkhreyfingu í niðurlagi ( þar sem
einmitt ró ætti að færast yfir tónferð með skrefhreyfingu). Þá er
stórmeistaranum Sibelius lítill greiði gerður með birtingu lags hans, Sem
stormur hreki skörðótt ský. Vankantar raddbúnings eru svo miklir, aðfurðu sætir
(kyrrstaða hljómferðar, lagtónn sem forhald, ítrekuðtrítónus-stökk). Leiðigjarntí
söng verður þá líka fánýtt hringsól lagmyndunar í Freisishetja, friðargjafi, og
lagið Guðs alvæpni taktu má vissulega flokkast sem "trivial-músik". Danski
organistinn Berggreen er svo fyrirferðarmikill í íslenskri kóralbókaútgáfu, að
óþarft var að bæta þar við.enda er söngur hans, Sofðu vært hinn síðsta blund,
engin búbót, öllu heldur skóbót (með upphafs-sekvens, lagstríðri krómatík,
meiningarlausum tónítrekunum og lágkúrulegum skiptinótu-endi).
Hér verður naumast rúm til þess að tíunda hvert númer. Yfirleitt má segja, að
allt of mörg laganna sverji sig í ætt við þá tíma, sem ólítúrgískastir hafa verið, 1 9.
öldina, með hennar takmarkaða skilningi á kirkjulegum stíl (Gade), sem því oft
verður flatur og fátæklegur (Bjargið alda, borgin mín, Vort líf er lánfrá þér). Engin
undantekning er þá heldur ókirkjulegt lag eins og Ó. ást sem faðmar allt, með
sínum lágkúrusmekk, eða þá / öllum löndum lið sig býr, sem nánast mætti
skilgreina sem forhalds-stúdíu og vísnasöng.
Hljómsetning
Svo mjög sem ábótavant er hljómsetningu kóralbókarinnar frá 1936(Sigfús
Einarsson, Páll isólfsson), þá hefði hér mátt vænta umskipta til bóta. En því
miður fer því víðs fjarri. Dæmi þessa eru svo mýmörg, að upptalning þeirra
mundi fylla margar síður. Verður því að stikla á stóru.
Gegnumgangandi höfuðljóður er sínotaður fersexundarhljómur, sem
úthrópaður er í "klassískum kantionalsats" (útsetning á kóralbókasöngvum).
Þessi ótrausta hljómundirstaða blasir strax við í þrem fyrstu lögunum. Beinlínis
röng er hún á bls. 3, 7, 10, 38, 52, 61,73 (máske prentvilla), 96, 108, 114, 133,
147 (óstíKst(sk), 164, 167.
Sumir laghöfundar virðast tæplega kunna sína "skóla-teóríu" og flaska
jafnvel á alræmdum samstfgum fimmundum (bls. 1,4, 7, 18, 28, 67, 100, 107,
114, 1 20, 127, 141, 146, 147, 170, 171). Samstígar áttundir sjást líka (bls. 35.
41, 93 og víðar).
Eitt hið óhyggilegasta, sem kórlaga-höfundar geta gert, er að nota oft
krómatík. Þesskonar "litbrigði" voru fyrrum talin stríðóma og því útskúfuð, og
enn reynast þau mörgum kórista óþjál í hæsta máta og söngstjóra tímafrek (
æfingu. Hér ganga þau Ijósum logum sem "rómantískar” afturgöngur og óprýða
víða tónbálk til mikilla lýta (bls. 1, 3, 7, 8, 10, 12, 16, 17, 1 8 og áfram til 1 74).
Óuppleystir mishljómstónar finnast allvíða (bls. 1,4, 11, 107, 114 og 165).
4 ORGANISTABLAÐIÐ