Organistablaðið - 01.12.1984, Blaðsíða 24

Hvernig stóö á því aö keypt var harmóníum til Dómkirkjunnar? Því er ekki
auðsvaraö. Getur verið aö þaö hafi veriö lögö ráö sem reyndust ekki holl
ráö, a.m.k. aö dómi manna nú, 90 árum seinna. Harmóníum voru þá, til
þess aö gera ný hljóöfæri á markaðnum. Þessi geöþekku hljóöfæri náöu
skjótri útbreiðslu. Fyrir aldamót voru þó nokkuð mörg komin hingaö til lands,
bæöi í kirkjur og heimili. Þau uröu meö tímanum svo fullkomin aö smíði og
gerö, að merkistónskáld fóru aö semja tónverk fyrir harmóníum —
sbr. orgelverk, þíanóverk. Þau hafa verið notuð í kirkjum, á hljómleikum, til
undirleiks, einleiks og í hljómsveitum (en þá oftar í því tilfelli í staö
blásturshljóðfæra, ef þau voru ekki fyrir hendi). Harmóníum eru miklu
ódýrari en orgel. Það vita allir, sem eitthvaö hafa komið nálægt
orgelkaupum, að það er meira að gera en rétt að segja það, að kaupa orgel.
Ég er ekki að segja aö um þessar mundir hafi veriö „fjárlagagat" hjá
Fteykjavíkursöfnuði, sem erfitt hafi reynst aö fylla nema meö einhverskonar
Sþarnaði. Pípuleiöin var þá ekki fundin. Hvaö um þaö. Harmóníum var þaö
og harmóníum er það. Það er nú — eftir harða útivist eins og orgelið —
komiö í örugga vörslu hjá Þjóðminjaverði.
Gamla orgelið var gengið úr sér. Það hafði verið gert við það eftir að það
bilaöi „á tririitatishátíð 1859“, en var 1894 í því ásigkomulagi að
nauðsynlegt þótti að kauþa nýtt eins og dæmin sanna.
1. Ár 1892. Vísitatía — Þórarinn Böðvarsson. — Orgelið er enn við það
sama og verður endurnýjuð umkvörtun um þetta.
2. Árið 1894 — Prófastsvísitatía. — Nýtt harmoníum hefur veriö keyþt í
kirkjuna. — Þórarinn Böðvarsson.
3. Reikningur Reykjavíkurdómkirkju fyrir árið 1897 — Tekjur — 7. fyrir
organ kirkjunnar, er selt var með leyfi landshöfðingja. Fskj. 6 — Kr. 40.00.
Þorkell Þorláksson.
Og svo höldum við áfram.
4. Prófastsvísitatía 1904 — Jens Pálsson — Nýtt orgel er verið að smíða
í kirkjuna og er nokkur hluti þess fullgjör og tekinn til afnota við
guðsþjónustur.
5. Reikningur Reykjavíkurdómkirkju fyrir árið 1904. Fard. árið 1903-
1904) — Borgað uppí andvirði pípuorgels m.m. fskj. 63 — 64 — kr. 560.00.
6. „Nýtt pípuorgel er og væntanlegt í dómkirkjuna nú með vorinu og er
sannast að segja ekki vanþörf á því, annað eins hljóðfærisskrifli og sú kirkja
hefur mátt búa við í svo mörg ár.“ (Verði Ijós).
7. Bráðum verður farið að nota nýtt og vandað orgel, er landssjóður hefur
keypt handa kirkjunni fyrir 5000 kr. og er það stórmikil umbót, því að
„harmóníum" það, er notaö hefurveriðsíðangamlaorgelinu varfargað, gat
24 ORCiANI STA BI.AÐIÐ