Organistablaðið - 01.09.1987, Blaðsíða 1

ORGANISTABLADIÐ
Ný orgel
Þaö ervíöaveriöaökaupa nýorgel í kirkjur á Islandi, aukþesssem marg-
ar sóknir hafa áætlanir um aö kaupa orgel í náinni framtíð. Margar nýjar kirkj-
ur eru í smíðum og þarfnast hljóöfæris og einnig er verið aö fá ný hljóöfæri í
eldri kirkjur eða aö þær eru að fá orgel í fyrsta sinn, sem leysa harmonium af
hólmi. Sóknunum er nokkur vandi á höndum þegar velja á orgel og orgel-
smið. Orgelin eru í langflestum tilvikum sérsmíðuð fyrir viökomandi kirkjur,
því þau þurfa aö hæfa hljómgun, stærö og útliti kirkjunnar. Staösetning hljóð-
færisins getur oft verið vandamál. í eldri kirkjum er þaö oft skiljanlegt og þarf
þá stundum aö gera ýmsar breytingar og lagfæringar svo nauösynleg ytri
skilyrði fyrir hljóöfæriö séu til staðar, svo sem rými, hiti og rakastig, svo nokk-
uð sé nefnt. Hitterafturámóti óskiljanlegt aö oft vill „gleymast“ aöhugsafyrir
stærö, útliti og staösetningu orgels, þegar ný kirkja er teiknuö. Hér virðist
ríkja mikil vankunnátta á þeim lögmálum sem orgelsmíöi lýtur. Þess eru
dæmi aö menn haldi að orgelið sé aðeins sjálft spilaborðið og því skortir oft
rými (ekki síst lofthæð) fyrir hljóöfæriö. Hér er nauðsynlegt fyrir sóknarnefnd-
ir og arkitekta aö fá fagfólk til liðs viö sig, áður en staðsetning orgelsins og
þaö rými sem því er ætlað er ákveðið. Hér nægir að minna á aö til er orgel-
nefnd þjóðkirkjunnar og veitir söngmálastjóri henni forstöðu.
Hvaöa orgelsmiö skal svo velja? Hér skulu ekki nefnd nein nöfn, heldur
minnt á aö orgelsmíði er í eðli sínu nytjalist. Á síöustu 2-3 áratugum hefur
gerst mikiö innan orgelsmíöinnar og þaö er athyglisvert aö augu manna hafa
opfiast fyrir hvernig orgel fyrri tíma voru smíðuðeinkum m.t.t. innri byggingar
og efnisvals. Þetta hefur m.a. leitt til þess að nær allir orgelsmiöirokkartíma,
smíða eingöngu s.k. mekanisk hljóöfæri, þar sem beint mekanískt samband
ar á milli hljómborös og ventla í vindhlöðum. Á síöustu árum hefur orgelmark-
aöur þrengst mjög víöa erlendis. Samkeppni á orgelsmiöa hefur aukist og
því bjóða margir lág verö til aö komast inn á nýja markaði. Vert er aö minna