Organistablaðið - 01.12.1991, Blaðsíða 19

Mytul 6. Dœtni um sluiia áttund. Teikning frá 1707 af spilaborði dómorgelsins í
Salzburg, sem byggl var árið 1703 (orgelið sem Mozarl lék á). Nótunum í pedal
(reyndar einnig í hljómborði) er raðað þannig. (talið neðan frá):
Svörtu nóturnar: D E B cís dís fís.
Hvítu nóturnar: C F G A H c d e f g o.s.frv.
Sálmforleikur, eins og hann þckkist hjá norðurþýsku orgelmcisturunum og hjá Bach,
á í raun og veru ekki heima þar.
Albrechtsberger, Hummel, Schubert, Sechter o.fl. semja þó nokkur af þessum
norðurþýskum formunr. En það er gert í lærdómsskyni, gert til þess að æfa sig í tón-
smíðum. Rcyndar voru þessi form þá þegar úrelt fyrirbæri. Hægt er að segja, að
verkin sem hafa verið samin eftir fyrirntynd norðurþýsku meistaranna (eins og
tóccata, fúga, sálmforleikur, passacaglia o.s.frv.) voru ekki mikið leikin í guðsþjón-
ustunni, heldur verk sem bera nafnið „Pastoralstúck" eða „Pastoralpræludium".
Þetta er þjóðleg, sveitaleg tónlist nteð einföldum hljómagangi, eins og hann er alp-
abúum tamur. Upp úr þessari menningu hefur til dæmis sprottið jólalagið „Heims um
ból“. Ef hlustað er á upprunalega útsetningu þess lags, er vel hægt að skynja, hvað
er átt við mcð „Pastoralpræludium" og þess háttar tónlist.
Hún er bakgrunnur og umgjörð þessarar miklu listsköpunar, eins og hún kemur
fram í kirkjutónlist Wolfgang Amadeus Mozarts.
Framhald i nœsta blaði.
Dr. Orthulf Prunner.
ORGANISTABLAÐIÐ 19