Norðurland - 01.12.1998, Blaðsíða 3

Norðurland
ur.St.maER 1998 - 3
Þegar ég
hugsa til
eftirminni-
legustu
myndar
sem tengist
mínum
bernskujól-
um kemur
upp í hug-
ann jóla-
sveinn, á
stærð við
10 ára barn, sem faðir minn
klippti út í bylgjupappa og litaði
með sverum blýanti, sem var
rauður í annan endann og blár í
hinn, og hvítri skólakrít. Mynd
þessa festi hann á heimasmíðað
stativ svo hún gat staðið í einu
horni stofunnar í staðinn fyrir
jólatré. Þetta mun hafa verið á
jólunum 1946. I þá daga þekkt-
ust ekki í mínum heimahögum
(Bíldudalur) lifandi jólartré eins
og nú tfðkast. Betri borgarar áttu
jú gjarna gerfijólatré en á alþýðu-
heimilum var jólatréð venjulega
sívöl, grænmáluð spýta sem stóð
á fæti og boruð höfðu verið göt
þar sem stungið í var stungið
mislöngum mjórri spýtum sem
mynduðu greinarnar. A þetta var
síðan bundið lyng sem sótt var
fram í dal, sem kallað var,
skömmu fyrir jól. A okkar heimili
var hinsvegar svo þröngt að slíkt
tré , með logandi kertum á grein-
um komst illa fyrir. Þessvegna
varð hinn eftirminnilegi pappa-
jólasveinn til. A forsíðu jólablaðs
Bílddælings 1952 , sem var fjöl-
ritað blað um þjóðfélagsmál o.fl.
og faðir minn Ingimar Júlíusson
gaf út um árabil, birtist þessi
teikning eftir hann sem sýnir
börn tína lyng í dalnum til að
skreyta með tréð sem dansað var
í kringum á jólatrésskemmtun
barnastúkunnar í samkomuhúsi
þorpsins í áratugi. Ennþá höfðu
nútímajólatré ekki hafið innreið
sína á Bíldudal !
Heitnir Ingimarsson.
Þennan texta ritaði Ingimar faðir Heimis um forsíðumyndina sem getið er
um. „Ég átti leið fyrir skemmstu fram í dal. Það var kominn sá tími þegar
jólasveina er von dag hvern, eftir því sem þjóðtrúin segir. Frost var allmikið
og snjóföl á jörðu, en logn og bjart veður. Húm var að færastyfir er ég sneri
til baka heimleiðis. Þegar ég kom niður ÍJaglið“ sá ég allt í einu skammt frá
mérhóp afsmávöxnu fólki, búið úlpum og mussum, með einhverskonar
pokaskaufa í eftirdragi. Var fólk þetta að einhverju bauki þarna í brekkunni.
Mér komu strax í hug jólasveinarnir og fór að telja, ellefu taldist mér, það gat
látið nærri og hefði ég verið eins og þrjátíu árum yngri hefði mér að líkindum
ekki litist á blikuna. En þegar ég kom nær sá ég hvers kyns var. Hér voru
telpur á ferð, á að gizka 8-12 ára, og voru að safna lyngi I poka. Þarna var
semsé á ferðinni ieiðangur, sem var að draga I búið til jólanna, efsvo kynni
að fara sem allt útlit var fyrir að ekkiyrðu fáanleg regluleg jólatré eða greni,
ogyrði því að hressa upp á gömul gerfitré með lyngi, eins og stundum hefur
verið brallað áður. Forsíðumyndin á að gefa nokkra hugmynd um smáfólk
þetta og iðju þess þarna i lyngbrekkunni snæviþöktu. I.JÚL
Það er aðfangadagur jóla. Ég
stend í stiganum í ömmuhúsi á
Dalvík og þétt við hlið mér
stendur Villi frændi minn og
jafnaldri. Hann á heima uppi,
ég niðri, og stiginn einatt vett-
vangur gáska og Ieikja. Að þessu
sinni er þó mikil alvara á ferð. I
útidyrunum fyrir neðan stigann
stendur jólasveinn og lætur
ófriðlega. Jólapakkarnir sem
hann hefur komið með flæða
um ganginn. Skyndilega kallar
hann byrstri röddu um Ieið og
hann nálgast: ,/Etlarðu ekki að
ná í skíðin þín strákur?11 Þetta er
meira en fjögurra ára hjartað
þolir. Frændi minn tekur stefn-
una inn í innsta horn undir
rúmi foreldra sinna. Ég herði
takið á stigahandriðinu og má
mig hvergi hræra, skynja frekar
en sé jólasveininn geysast upp á
eftir Villa. Hvílik ógn og skelf-
ing. Ég veit ekki fyrr en mörgum
árum seinna að bak við gerfi
þessa ákafa
jólasveins er
Otti frændi
minn, þá
unglingur-
inn á heim-
ilinu. Hann
var þar með
kominn í
stóran hóp
hinna dal-
vfsku jóla-
sveina sem
áratugum
saman hafa
hvern aðfangadag með skrækj-
um og ólátum, færandi pakka og
kort í hvert hús. Fyrir börnin er
koma sveinka enn í dag viðburð-
ur sem vekur óttablandna
spennu og enn gera stórir
frændur sig heimakomna með
þeim hætti að heimsóknin
gleymist aldrei.
Svanjrídur Jónasdóttir
Svanfríður Jónas-
dóttir.
farið um bæinn
Jólin i bernsku minni tengjast
eplalykt, því þegar afi minn Sig-
uijón Jónasson frá Utibæ í Flat-
ey bar inn hvítan kassa um miðj-
an desember ár hvert og hús
ömmu minnar Jakobínu Páls-
dóttur frá Brettingsstöðum á
Flateyjardal fylltist af eplalykt, og
maður freistaðist í kassann , þá
minnist ég þess ekki að amma
hafi skammað mig fyrir það. Síð-
an innsigluðust jólin fyrir tilstilli
Kaupfélags Þingeyinga sem réð
flestu um mannlíf Húsvíkinga í
bernsku minni. Ut í kaupfélags-
glugga var settur jólasveinn, lítill
jólasveinn sem hneigði sig kurt-
eislega í sífellu en er hættur að
hneigja sig þó hann sé enn í
kominn í gluggann í kaupfélag-
inu. Ekki er það vegna skorts á
kurteisi held ég heldur hins að
hann er orðinn háaldraður og
drifverkið í honum bilað en ég
bendi börnunum mínum á hann
í hvert skipti sem við förum fram
hjá kaupfélaginu. Sjálfsagt kem-
ur upp barnið þegar maður sér
þennan jólasvein sem maður
þekkti svo
vel þegar
farið var
fram hjá
kaupfélag-
inu. En síð-
an var alltaf
settur út í
gluggann hjá
kaupfélaginu
Essóolíuhíll
sem keyrði
hring eftir
hring á spori
og bómull allt um hring. Það var
snjórinn sem þyrlaðist svo maður
sat fyrir utan gluggann kaldur á
tánum og horfði á þetta tækni-
undur án þess að mannshöndin
kæmi þar nærri. Eplalykt , jóla-
sveinn sem hneigði sig og
Essóbíll sem keyrði í hringi. Nú
voru jólin að koma og á kvöldin
sagði maður mömmu frá þessum
undrum og stórmerkjum sem
maður hafði séð.
Örlygur Hnefill Jónsson.
Örlygur Hnefill
Jónsson.
Jólamyndin mín úr æsku er náttúrulega sú að
við sitjum öll saman, allur skarinn sem var
fæddur, ein sex stykki saman, en Ijósmyndin
sjálf sem er heldur betur til er í huga mér af
okkur þremur, „hræðilega prúðum“ ha , ha, -
þegar ég man eftir mér þriggja til fimm ára,
sennilega íjögurra ára, í þriggja systkinahóp í
heimabróderuðum fötum, þar sem við sitjum
öll og bíðum eftir því að hryggurinn verði kom-
inn á borðið. Þetta var í Kleppsholtinu , Skipa-
sundinu. Mamma bróderaði á kjólana okkar
systranna , alla upp úr öðrum fötum og efnum
fyrir jólin. Sennilega myndi maður verða stolt-
ur af því að búa til þannig flík núna og setja nýtt bam í. Ég skal ekki
segja hvort ljósmyndin sem tekin er hjá Ijósmyndara er tekin fyrir eða
eftir jól. En hugmyndin er skýrari en Ijósmyndin, pabbi var kennari,
sjaldan heima og þegar hann komst í jólafrí fórum við í strætó saman
fyrir jólin. Allt Iiðið í bæinn. Það var ekkert um ljósmyndavélar þá.
En fötin sem við vorum í eru jólaföt, það voru alltaf búin til jólaföt.
Sigrún Sveinbjörns-
dóttir.
Sigrún Sveinbjömsdóttir
Ég man vel hvað það var sem ég tengdi
helst við jólahátíðina, komu jólanna og
ástæðu þess að við héldum þau hátíð-
Ieg. Upp úr miðjum desember setti
mamma fram lítið, upplýst líkan af fjár-
húsi. Það var brúnt á litinn og opið að
framan. Inni voru litlir básar þar sem
mátti sjá kindur, kýr og hesta (ekki
asna). A miðju gólfinu var jatan með
Jesúbarninu sem lá, vafið hvítum
stranga, á heyinu. María klædd í bláa
skikkju kraup við jötuna, Jósef stóð
ábúðarfullur og horfði á þau. Þarna
Margrét Frímanns-
dóttir.
voru Iíka vitringarnir með gjafir, allt var
upplýst, hlýtt og notalegt. Ég hlýt að
hafa verið mjög ung þegar fjárhúsið var
fyrst sett upp heima og mér sagt hvers
vegna jólin væru haldin hátíðleg, því ég
tengdi jólin alltaf við þessa mynd. Ég var
reyndar alltaf jafn hissa á því hve fjár-
húsin í Betlehem hefðu verið hrein og
falleg; þau voru ekki svona hjá honum
afa. Mér fannst útilokað að Jesúbarnið
hefði getað fæðst þar.
Margrét Frímannsdóttir.
Lyktin af jólunmn. Orð um mynd
Undanfari jólanna var lykt sem lagð-
ist um húsið full fyrirheita. Fyrst kom
hangikjötið, læri eða bógur sem hékk á
nagla í bíslaginu þar sem gengið var
inn. A aðventunni var veisla að koma
utan úr kuldanum í þessa angan. Ur
síðustu kaupstaðarferðinni fyrir jól
bættist við eplakassi sem geymdur var í
matarkompunni uppi á lofti og grenið
sem hékk í svalanum hjá hangikjötinu.
Þessi dýrð ásamt laufabrauði og
smákökum rann saman í samfellda til-
hlökkunarhátíð sem reis hæst úÞorláks-
Aðalsteinn Svanur
Sigfússon.
messu þegar húsið var skreytt og silfur-
fægillögur og tekkolía fullkomnuðu
þennan ilmgaldur. Ekki laus úr álögun-
um fyrr en á Þrettándanum að skrauf-
þurrt grenið var brennt í eldhúsvaskin-
um. Lyktarinnar vegna.
Aðalsteinn Svanur Sigfússon.
(Aðalsteinn er alinn upp á bænum Rauðavík
en auk þess að hafa gert forsíðujólamynd
Norðurlands í ár má geta þess að í sumar gaf
...........hann út ijóðahókina-„Kveikisteinarl!)