Skólablaðið - 01.10.1946, Page 5

SVEINBJÖRN EGILSSON, rektor:
Setningarrœða
(Skólasetning og vígsla skólahússins fór fram 1.
okt. 1846 og hófst á því, að sálmur var sunginn, en
að honum loknum flutti Helgi G. Thordersen biskup
ræðu. Því næst hélt rektor skólans, dr. theol. Svein-
bjöm Egilsson, ræðu þá, er hér birtist. — Að ræðu
rektors lokinni tónaði dux scholae, Helgi Hálfdánar-
son, skólabænina frá Bessastöðum, og lauk þar með
athöfninni).
Hæstvirtu tilheyrendur!
Þegar skyldan býður mér, að ég mæli
nokkur orð nú við þetta tækifæri, þá vil ég
fyrst minnast á, hvers vegna vér, kenendur
og lærisveinar, erum nú saman komnir á
þennan stað; þar næst nokkuð um verkefni
það, sem við eigum að starfa að; og að síð-
ustu, hversu ég ætla, að vér munum bezt fá,
allir saman, leyst af hendi það ætlunarverk,
sem oss er á hendur falið, hverjum fyrir sig.
Það hefir allajafna verið, að konúngar í
Danmörku hafa látið sér umhugað um upp-
fræðingu í ríki sínu, ekki aðeins með því að
endurbæta smátt og smátt kennsluaðferð við
háskóla og lærða skóla, heldur og við hina
alþýðlegu og lægri skóla. Og ekki eru nema
8 ár síðan Friðrekr konúngur hinn 6. gerði
mann úr ríki sínu, til að kynna sér kennslu
þá, sem við var höfð við lærða skóla í öðr-
um löndum. Það var ári áður en konúngur
dó. — Maður hét Ingerslev, hann var magister
Artium (meistari í fræðum) og síðar skóla-
meistari í Randárósi. Þennan mann sendi kon-
úngur til Prússalands, Þýzkalands og Frakk-
lands, til þess að grennslast eptir kennslu-
aðferð og ásigkomulagi ýmissra skóla þar,
1846
Sveinbjörn Egilsson.
í þeim tilgangi að laga og endurbæta skólana
í Danmörku, að því leyti sem þurfa þætti, en
þess þótti einnig þar víða þörf. Ingerslev gaf
út bók á prenti um þetta 1841, og Reglugjörð,
fyrir 3 danska skóla útkom 25. Jul. 1845,
og eptir henni áttu hinir aðrir skólar í ríkinu
að lagast. En áður en þetta var, höfðu mál-
efni þess eina skóla, sem ísland á, verið ítar-
lega hugleidd og rædd og margt um þau rit-
að af vitrustu mönnum lands vors; kom þeim
öllum ásamt um, að endurbót væri æskileg,
ennþótt mönnum bæri á milli, hvert skólinn
skyldi heldur vera á Bessastöðum, eða skyldi
hann flytjast til Reykjavíkur. En þar eð
ekki allfáir hlutir héldu til þess, að skólinn
væri hingað fluttur, þá urðu þau leikslok, að
vor nú ríkjandi konúngur, Kristján 8. sam-
þykkti þetta þann 7. Júní 1841, og þann 21.
Apríl 1843 bauð hann að byggja þetta skóla-
hús, sem nú erum vér í og sem í dag er vígt
af landsins biskupi. Umbreytingar á skólá-
embættum, sem urðu við það, að skólinn var
færður úr stað og kennsla um leið aukin,
voru þessar. Eptir það að 1. Lector Theologiæ
Jón Jónsson, sem langa lengi hafði með
heiðri og sóma verið skólameistari í Bessa-
staðaskóla og kennt þar í næst undanfarin
41 ár, eptir það, segi ég, að hann hafði fyrir
aldurs sakir beiðst lausnar frá embætti sínu
og fengið hana allrmildilegast af konúngi,
SKÓLABLAÐIÐ
3