Skólablaðið - 01.10.1946, Blaðsíða 7

hlutum, sem augað nær til, hvað mun þá
vera þar, sem einungis hugurinn kemst að?
En — vér hverfum hér frá, og viljum með
fáum orðum glöggva oss á hinu 3. atriði,
er vér hétum á að minnast, hvernig vér helzt
gætum gegnt verki vorrar köllunnar.
Þegar ég leiði huga um, hversu vér kenn-
endur og lærisveinar megum bezt af hendi
leysa það verk, sem vér eigum að vinna, vér
að fræða, þér kæru lærisveinar, að nema, þá
rekur mig minni til þeirrar áminningar, er
postulinn Páll gefur Tessalóníku borgurun-
um, svo segjandi: Leitið þar í sæmdar, að
lifa rósömu lífi og stunda yðar eigin iðn.
(1. Tess. 4.11). Þetta hús, sem nú er innvígt
til ástundunar fróðleiks og góðra siða, minn-
ir oss á með nafni sínu, að lifa rósömu lífi
og stunda vora eigin iðn. Húsið heitir skóli
og á að vera skóli. En orðið ,,skóli“ sem er
snemmendis tekið inn í móðurmál vort ís-
lenzkuna úr grísku máli, þýðir í uppruna-
málinu, hvar af það er tekið í 1. merk.,
tómstund, og þar næst ástundun og jafnvel
fyrirhöfn. Bókiðnir þurfa tómstundar við,
þær þurfa að hafa ró; þeir sem leggja sig
eptir bókiðnum þurfa að lifa rósömu lífi, og
þeirra iðn útheimtir ekki alllitla ástundun og
elju. Staðurinn, sem vor skóli er á, býður og
veitir ró, hann er settur afsíðis frá og svo
sem uppyfir bæjarglauminn, svo ekkert þarf
að glepja fyrir. Veri því líf yðar rósamt; en
rósamt líf er ekki hóglifi og gerðarleysi, ekki
deyfð og dofinleiki, heldur friður og spekt
og reglusemi, friður við alla menn, friður
yðar allra í milli innbyrðis, friður við sjálfa
yður, sprottinn af einlægri ástundun góðra
siða og nytsamlegra fræða. Skólinn er vígð-
ur, hann er heilagt hús, helgað rósömu og
ástundunarsömu lífi. Vanhelgið ekki það sem
helgað er, vanhelgið ekki það sem heilagt er,
heldur veri það helga yður heilagt. Sá van-
helgar skólann, sem ekki lifir rósömu lífi,
ekki stundar sína eigin iðn; sá sem lætur
heimsins glaum og gjálífi, fýsn augnanna og
unaðsemdir glepja svo fyrir sér, að hann
gleymir að stunda sína eigin iðn og lætur
eitthvað annað en hana vera í fyrirrúmi. En
sá sem vanhelgar hið helgaða, hvar fyrir skal
hann troða fótum hinn helga stað? Rósamt
líf útibyrgir engan vegin saklausa, skynsam-
lega og hóflega gleði og gaman. Gleði, fjör
og hreifíng er æskumannsins hálfa líf og
framan af að kalla hans heila líf. Allt þetta
er honum og auðsýnlegt; en gleðin má ekki
verða að ofkæti, fjörið ekki að galsa, hreif-
íngin ekki að svæsni; þegar því er stýrt með
hófi, þegar það leiðist af skynsemi og sið-
semi, er það alltsaman náttúrunnar meðal til
að venja andann, hvíla, hressa og örfa lífs
og sálar krafta; en andinn má ekki drukkna
í gleðinni, og kraptarnir ekki sljófgast og
eyðast af fjörinu, heldur á hvorttveggja að
endurhressast og stjnrkjast. Það er því mín
áminning, mín upphvatning og bón til yðar,
að þér helgið þetta hús með iðni og ástundun,
og með spöru, rósömu og siðsömu líferni. —
Vér kennararnir viljum vera yður samtaka
hér í, vér viljum lifa rósömu lífi og stunda
vora eigin iðn. Vér þurfum líka að halda á
iðn og ástundun, allteins og þér. Vér erum
líka að læra, eins og þér, því menn læra,
meðan þeir kenna, segir hið latínska spak-
mæli; og án iðni og ástundunar verður vort
verk ekki framgengt, eins og annars mundi.
Kennendur og lærisveinar verða þar í að
leggjast á eitt, kennarinn að fræða, svo gagn
sé að, lærisveinninn að nema og skilja og
skynja, svo að orðið ekki einungis loði í
munninum um stundarsakir, heldur og rót-
festist í skilníngnum og hjartanu, þróist þar
og beri ávöxt. En með því, góðir bræður,
vor þekkíng er ófullkomin, vor vilji veikur,
vorir kraftar ónógir, þá látum oss snúa vor-
um hugum og hjörtum til hans, frá hverjum
að kemur öll góð og öll fullkomin gjöf, til hans
sem verkar í oss að vilja og gjöra, og biðjum
hann, um aðstoð sína til þess, að vér megum
lifa rósömu lífi og stunda vora eigin iðn. Góði,
himneski faðir, styrk vorn vilja, efl vora
krapta, að vér allir megum gegna vorri köllun
verðuglega og þér þóknanlega. Heyr faðir,
bænir barna þinna. Amen.
SKÓLABLAÐIÐ
5