Skólablaðið

Árgangur

Skólablaðið - 01.10.1946, Síða 31

Skólablaðið - 01.10.1946, Síða 31
ist í 4 bekki. Skyldu piltar sitja eitt ár í 1. og 2. bekk, en tvö ár í hvorum hinna. Að vísu voru þeir stundum aðeins einn vetur í 4. bekk. Grískukennsla hófst ekki fyrr en í 2. bekk. Burtfararpróf var í tvennu lagi: fyrri hluti upp úr eldri deild 3. bekkjar, síðari hluti að afloknum síðari vetri í 4. bekk. Aðalnámsgreinir voru enn sem fyrr og allt til 1904 latína og gríska, en þeim var ætlaður þriðjungur allra kennslustunda. A þessu tímabili skólans, 1851—’77, stjórn- aði lengst af (1851—’68) hinn röggsami rektor, Bjarni Jónsson. Væri fróðlegt að fara nokkuð út í hina duglegu stjórn hans. En þess er ekki kostur hér. Aðeins skal minnzt á eina námsgrein, sem kennsla hefst í á þessu tímabili, en það er leikfimi: Á árunum 1846—’57 virðist engin skipuleg kennsla hafa verið í leikfimi eða íþróttum. Samt er þessi námsgrein nefnd sem skyldunámsgrein í báðum reglugerðum. Ástæðan fyrir því, að hún var ekki kennd, var fyrst og fremst sú, að ekkert leikfimishús var til. Það var ekki fullgert fyrr en í árslok 1857, og hófst kennsla í marz árið eftir. Eftir áhöldum þeim, sem upp eru talin, virðist kennslan að miklu leyti hafa verið fólgin í skilmingum og vopna- burði. En meðal áhalda voru þessi: 20 trcbyssur, 6 rýtingar, 4 brynstakkar, 6 grímur, 3 rýtingsblöð. Fvrsti kennari í leikfimi var danskur mað- ur, liðþjálfi frá Vesturindíum. Hann lét að hermanna sið dönsk skipunarorð dynja á lærisveinunum. Reglugerðin frá 1877 gerir miklu minni brevtingu á skólanum en samsvarandi dönsk reglugerð frá 1871. Helztu nýmæli voru: Bekkir urðu nú 6. Þýzka, sem áður var kennd í 4 ár, skyldi nú aðeins kennd í efsta bekk. En enska og franska, sem áður voru kiörgreinar, urðu nú skyldugreinar: Enska skvldi kennd til fyrri hluta prófs (upp úr 4. bekk), en franska skyldi kennd í öllum bekkjum. Ástæðan, sem nefnd sú, sem samdi þessa reglugerð, færir fyrir þessari miklu frönskukennslu, er sú, að svo mikið sé af frönskum fiskimönnum við strendur lands- ins, að nauðsynlegt sé, að embættismenn landsins kunni vel frönsku. Hún átti að vera einskonar ,,ástands“-mál! Þetta voru helztu nýmælin. Reglugerðin sætti töluverðri gagn- rýni, m. a. þótti þýzkukennsla alltof mikið skert. Enda var þessu breytt 1883. Þá var fyrirskipað, að þýzka skyldi kennd í öllum bekkjum (og var svo til 1904), en franska í tveimur efstu bekkjum, eins og enn er. Á Alþingi hefur tvisvar staðið mikill styrr um skólann. Hafa deilur þessar í hvort sinn staðið yfir fullan áratug. í fyrra skiptið stóðu þær yfir 1891—1903 og snerust um sama deiluefnið, sem valdið hafði deilum á Norðurlöndum frá því um 1830 milli þeirra, sem vildu láta nýju málin, náttúruvísindi og stærðfræði skipa öndvegissess í skólunum á kostnað gömlu málanna, og hinna, sem héldu fram menntagildi frummálanna og töldu, að nemendur hlytu meiri þroska af því að ein- beita sér um fáar greinar. Fyrra sjónarmiðið varð að lokum ofan á, og var lærðu skólun- um breytt samkvæmt því, í Noregi 1896, í Danmörku 1903 og á íslandi og í Svíþjóð 1904. Deilurnar á Alþingi 1891 hófust á því, að aðstandendur Möðruvallaskóla, sem stofn- aður var 1880, báru fram tillögu um það, að í tveimur neðstu bekkjum Lærða skólans færi einungis fram gagnfræðakennsla, sams konar og í Möðruvallaskóla, og að nemendur úr þeim skóla gætu setzt próflaust í 3. bekk Lærða skólans. Um þetta og skiptingu skól- ans, takmörkun eða afnám fornmálanna o. fl. stóðu deilurnar. Leiddu þar saman hesta sína Grímur Thomsen, Jón Jakobsson, Bogi Th. Melsteð, Halldór Kr. Kriðriksson, svo að nokkrir séu nefndir. Alþingi samþykkti bæði ályktanir og lög um þessar breytingar. En danska stjórnin og konungur neituðu að verða við þessum óskum fyrr en breytingin væri komin á í Danmörku. En þegar hún var komin 1903, var ekkert til fyrirstöðu. Var þá gefin út reglugerð 9. sept. 1904 með við- aukum og prófreglugerðum 1907, 1908 og 1910. Reglugerð þessi var samin af þeim Guð- mundi Finnbogasyni, síðar landsbókaverði, og Jóni Magnússyni, síðar ráðherra. Reglu- gerðin var róttækasta reglugerð, sem skól- SKÖLABLAÐIÐ 29

x

Skólablaðið

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Skólablaðið
https://timarit.is/publication/782

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.