Skólablaðið - 01.11.1946, Blaðsíða 22

&7AKN/ J>KA ® TOIH^ON'
4M:
Halldór Kiljan Laxness stendur í
fremstu röð íslenzkra rithöfunda fyrr og
síðar. Hann er óvenjulega afkastamikill
rithöfundur, og liggur eftir hann fjöldi
hóka, frumsamdra og þýddra, enda þott
hann se enn á hezta aldri, aðeins rumlega
fertugur. Hann er fæddur
árið 1902 í árroða nýrrar
aldar, tuttugustu aldar-
innar, enda er hann skil-
getið afkvæmi hennar,
þótt hann hins vegar
gagnryni hana vægðarlaust
og vísi veginn fram a
við,
Erfðafræðingar segja,
að listgáfan geti hirzt í
margvíslegum myndum.Þetta
sannast á Halldóri. Hann
er af listhneigðri ætt,
sem stundaði mjög hljóð-
færaleik. Paðir hans var
organleikari, og lagði
Halldór stund á þá list ^
í æsku. Var þá fyrirhugað, að hann legði
hljómlist fyrir sig sem ævistarf, og þótt
ekki yrði af því, er hann þó allíeikinn í
slaghörpuleik, en í þeirri list hefur
systir hans getið sór álitlega frægð.
Bemskuheimili Halldórs var á hænum
Laxnesi í Mosfellssveit. Menntaþráin
heindi þó hraut hans snemma fra heimahög-
unum. Til er þjóðsaga um pilt, sem kom
ofan úr Mosfellssveit til Reykjavíkur x
vaðstígvélum og með nefklemmur og ætlaði
að gerast skáld, kennari og sigurvegari.
Hvað sem því líður, settist Halldór Guð-
jónsson frá Laxnesi í þann fjortan skalda
hekk Menntaskólans í Reykjavík, sem víð-
frægur er orðinn, og mun hafa verið talinnjog Hulda geti tæplega verið til, eins og
eitt hinna fjórtán skálda. |allt er í pottinn húið um uppeldi 0g lífs-
ungum mrnni. í henni kemur fram það sam-
hand, sem höfundurinn hefur á tilfinning-
unni, að ríki á milli ástar karls og konu
og hinnar lifandi, villtu og frjósömu
náttúru, Sagan ber allmikinn keim af til-
finningastefnum þeim, sem hoða mönnum
afturhvarf til náttúrunnar, en her það
hins vegar með ser, að skoð-
anir 0g lífssjónarmið hins
unga skálds eru enn mjög
omótuð og öll í deiglunni.
BÓkin her vitni um allmik-
inn kunnleik á bókmenntum,
einkum a ritum Björnssons
og Hamsuns,
Aðalsöguhetjurnar heita
Hulda 0g Randver. HÚn er
heiðin sveitaotemja, sem
rafar um í næturþokunni, á
vini meðal dýra, hlóma og
álfa, klifrar £ klettum og
klungrum 0g lifir lífi
sínu að hálfu leyti í
. .. draumum og ævintýrum, sem
hun hyr til sjálf. Lífssjónarmið hennar
felast i orðum, sem hún hefur oft yfir:
"Dáið er allt án drauma
og dapur heimurinn".
En hún er saklaus og hrein í hugsunum og
einlæg x ást sinni og virðist vera nokkurs
konar sambland hinnar sígildu kvenhugsjón-
ar skáldanna um gyðjum líka kvenveru ,-^ágra
ástríka, dyggðuga og skírlífa og hugsjónar
frumstæðisstefnunnar (primitivismans) um
villt, frjálst, fagurt og áhyggjulaust líf
í skauti gjöfullar náttúru. Þessar hug-
sjonir eru furðanlega vel samtvinnaðar og
settar í ramma hins kyrrláta, íslenzka
sveitalífs. Þo finnst mór, að kvenvera eins
Halldór var ekki gefinn fyrir að
grafa pund sitt í jörðu. Þegar hann, árið
1919» gefur út "á kostnað höfundarins"
fyrstu hók sína, "Barn náttúrunnar", er
hann aðeins seytjan ára, og synir sa ungi
kjör manna. Prá heilsufræðilegu sjónarmiði
eingöngu skoðað er tilvera Huldu mjög
hæpin, þar sem allt rölt hennar, hei’fættrar
og faklæddrar í sumarnæturþokunni gæti
hæglega hafa gert hana heilsulausa. Yið
aldur mjög hráðan þroska. Barn náttúrunnarmat á sögunni er það þó harla þýðingarlítið
er ástarsaga, eins og húast má við af svojatriði, þai’ sem líta bor fyrst og fremst á