Skólablaðið - 01.05.1947, Page 4

BJARNI BRAGI JONSSON:
RÆÐA
VIÐ DIMISSION 1947
Rektor, kennarar og skólasystkin!
Enn-erum við komin saman á kveðjustundu,
og nú er röðin loks komin að okkur, hundr-
aðasta og fyrsta árgangi þessa skóla, að kveðja
ykkur og binda að fullu og öllu endi á skóla-
vist okkar hér. Þeir, sem eru nýliðar í skóla-
lífinu, eiga sennilega erfitt með að skilja eðli
og inntak dimissionarinnar, þeirrar hátíðlegu
athafnar, er setur allan skólann á annan end-
ann á hverju vori, eða svo var mér að minnsta
kosti varið. En þegar menn hafa verið nokkur
ár í skóla, og einkum, er menn eru staddir í
hinum óafturkallanlegu sporum dimittentanna,
skilja þeir athöfnina til fulls. Fátt er eðlilegra
en að stofnun eins og Menntaskólinn í Reykja-
vík, sem á sér langa sögu að baki og er auðug
af traditionum, hafi skapað sér fastar venjur
um skilnaðarathöfn þessa. Tilfinningar þær,
sem leita nú útrásar hjá okkur dimittentum,
eru sennilega mjög blandaðar, en þær tilfinn-
ingar, sem munu vera einna ríkastar, jafnvel
með hinum kaldhæðnustu á meðal okkar,
munu vera skilnaðartregi og angurværð ann-
ars vegar, en tilhlökkun og eftirvænting hins
ókomna hins vegar, og býst ég við, að söknuð-
urinn muni ágerast, að minnsta kosti fyrstu
árin, en eftirvæntingin dvína í hversdagsleik
komandi ára. Mönnum er stundum, og eink-
um á mikilsverðum tímamótum ævinnar,
gjarnt að sakna horfinnar bernsku, óafturkall-
anlegra æskuára, samfélags við skólafélaga,
umhyggju foreldra og kennara og þvíumlíks.
En tár og tregi endurvekja ekki yndi liðinna
ára. Við getum hæglega sætt okkur við það
lögmál allrar framþróunar, að til þess að kom-
ast til aukins þroska, verðum við að yfirgefa
hin frumstæðari þroskaskeið með öllum þeirra
einkennum og eðlilegu gleði, en hvert þroska-
stig, sem náð verður, felur í skauti sínu áður
ókunnar uppsprettulindir ánægju og yndis, er
verða því dýpri, er ofar dregur á þroskabraut-
inni.
En hver er þá sú menntun, það manngildi,
það veganesti, sem menntaskólanemendum er
búið? Enginn skyldi ætla, að ég ætli að fara
að ræða um kennslugreinar eða kennslufyrir-
komulag. Til að meta manngildi og þroska
fólks er einna óbrigðulast að athuga hugðar-
efni og hugsunarhátt þess, og langar mig til
að beita þeirri aðferð við menntaskólanemend-
ur. Til þess að skilja hugðarefni manna til hlít-
ar, verður að athuga nákvæmlega þær aðstæð-
ur og þau kjör, sem þeir búa við, það uppeldi,
sem þeir hafa hlotið, og það þjóðfélagsástand,
sem ríkir í landi þeirra. Einnig koma til greina
arfgengar venjur og ættarmetnaður, þegar val-
ið er meira eða minna ósjálfrátt á milli hugð-
arefna. Allt er þetta ásamt upplagi hvers og
eins sá jarðvegur, sem hugðarefni manna eru
sprottin upp úr. Slík athugun er vitanlega
hvergi nærri algild, þar eð menn eru fæddir
með svo mismunandi gáfnafari og þreki, að
sumir virðast vera færir um að brjóta af sér
öll bönd erfiðra aðstæðna, skapa sér hugðar-
efni sín eftir vali eigin snilligáfu og komast
4
SKÓLABLAÐIÐ