Ísfirðingur - 09.01.1957, Blaðsíða 1

Áskriftarsími blaðsiris
er 332.
Kaupið og lesiS
ISFIRÐING
VII. árgangur. ísafjörður, 9. janúar 1957. 1.—2. tölublað.
Það borgar sig að
auglýsa.
Auglýsib í
ISFIRÐINGI
Framsóknarflokkurmn fertugur
Aramðtaspjall
Þegar árið 1956 hefir runnið sitt
skeið, er ómaksins vert að staldra
ofurlítið, og virða fyrir sér stærstu
sporin, sem þetta minnisstæða og
viðburðaríka ár skilur eftir sig
við „tímans sjá“ í íslenzku þjóð-
lífi, og þá líka í heimahögunum.
Erlendir atburðir verða hér ekki
raktir.
Tíðarfarið.
Fáar þjóðir eru jafn mikið háð-
ar vindum loftsins, úrfelli og hita-
stigi, sem vér íslendingar. Afkoma
atvinnuvega vorra fer að miklu
leyti eftir dutlungum veðurfarsins.
Varla hefir annað ár verið oss hag-
stæðara í þeim efnum. Veturinn
síðasti var nær allur hlýveðrakafli.
Aðeins vetrarmánuðurnir frá því
í desember og fram í febrúar,
sýndu á sér vetrarsnið, og kulda-
kastið í júní var líka til að minna
á, að vorkuldar hefðu ekki alveg
sagt skilið við landið. Sumarið síð-
asta er með réttu talið eitt hið
hagstæðasta fyrir bændur, og
raunar gegnir þar sama máli með
fiskveiðarnar. Haustveðráttan hef-
ir verið svo mild að undrun sætir,
og ennþá er snjólaust í byggð
hvarvetna um land. Hinsvegar hef-
ir tíðarfar verið mjög risjótt til
sjávarins í haust.
Atvinnuvegimir.
Sjávaraflinn hefir verið góður
yfirleitt, þótt útgerðarmenn eigi
ekki jafn góðu árferði að fagna og
landbændur.
Síldin gaf betra færi á sér fyrir
Norðurlandi í sumar, en áður, svo
að miklu munaði frá undangengn-
um aflaleysisárum. Reknetjaveiðar
hér vestra urðu að vísu mjög enda-
sleppar, en góður afli var um mán-
aðartíma. Reknetjaveiðarnar við
Faxaflóa hafa sjaldan eða aldrei
gengið betur en í haust.
Þoskveiðivertíðin sunnanlands
varð sumstaðar lélegri en áður. —
Hér við Vestfirði mátti vetrarver-
tíð teljast í bezta lagi, en vorið
mjög lélegt, og sumarafli á grunn-
miðum á smábáta brást. Haustafl-
inn á tvo stóru og nýju bátana
(Guðbjörgu og Gunnvör) hefir
verið í betra lagi. — Rækjuveiðar
voru stundaðar hér með góðum
árangri, og veittu mörgu fólki
mjög góða atvinnu. — Togaramir
ísfirzku héldu úti stanzlaust að
kalla allt árið. Sólborg aflaði jafn-
an vel, Isborg nokkru miður. —
Þetta er í stórum dráttum frásögn
af sjávarútgerðinni á Isafirði ár-
ið 1956.
Landbændur hafa yfirleitt sjald-
an átt jafn góðu árferði að fagna,
þar sem heyfengur varð bæði mik-
ill að vöxtum og vel verkaður.
Hvarvetna berast fréttir um að
dilkar hafi reynst í allra þyngsta
lagi til frálags í haust.
Helztu stjórnmálaviðburðir.
Miklir stjórnmálaviðburðir eru
tengdir árinu 1956. — Horfur eru
á því, að þar verði um þáttaskil að
ræða, sem ráði miklu um stjórn-
málaþróun landsins í framtíðinni.
Undirrót þessara atburða var sú að
Framsóknarflokkurinn sagði upp
stjórnarsamvinnunni við Sjálf-
stæðisflokkinn og knúði fram al-
þingiskosningar í vor.
Úrslit kosninganna staðfestu
aðgerðir Framsóknarmanna í
þessu efni. Sjálfstæðisflokkurinn
var dæmdur úr leik. Hann fékk 19
þingmenn, en Framsóknar- og Al-
þýðufl. 25, og Alþýðubandalagið 8.
Stjómarskiftin voru byggð á
dómi kosninganna.
Nýja stjórnin fékk tvö höfuð-
viðfangsefni að fást við. Ráðstaf-
anir í atvinnu- og fjárhagsmálum
þjóðarinnar, og hersetumálið.
Endurgreiðsla kaupfélaganna
til félagsmanna sinna og vextir
af stofnsjóðsinneignum þeirra
fyrir árið 1955 námu samtals
6,9 milljónum króna, að því er
Erlendur Einarsson, forstjóri
Sambands íslenzkra samvinnu-
félaga skýrir frá. Hafa kaupfé-
lögin þá á síðustu 15 árum, 1940
—55, endurgreitt félagsfólkinu
samtals 45.062.000 krónur.
A s.l. árin fengu kaupfélögin
verulega endurgreiðslu af við-
skiptum sínum við Samband ís-
lenzkra samvinnufélaga, og átti
sú endurgreiðsla þátt í því, hve
mikið þau gátu skilað félags-
fólkinu aftur. Var endurgreiðsla
Framsóknarflokkurinn átti 40
ára starfsafmæli 16. des. s.L
Alþingiskosningar höfðu farið
fram 1916. Fyrst kosning 6 land-
kjörinna þingmanna, — þar náði
kosningu Sigurður Jónsson, bóndi
á Yztafelli, en kosningasamtök
þau, sem að kjöri hans stóðu
nefndu sig „óháða bændur“. —•
Munaði minnstu að listinn kæmi að
tveimur mönnum.
Eftir kjördæmakosningarnar í
október gengu 7 menn, auk Sig-
urðar, í hin nýju þingmannasam-
tök. Það voru þeir Einar Árnason,
Guðmundur ólafsson, Jón Jónsson
á Hvanná, Ólafur Briem, Sveinn
Hersetumálið.
Mikið veður hefir verið gert út
af uppsögn varnarsamningsins af
hálfu Sjálfstæðisflokksins. Sjálf-
sagt var af Alþingi að segja upp
samningnum, eins og sakir stóðu
í vor. Engan óraði þá fyrir her-
mennskuofbeldi Rússa í Ungverja-
landi, né innrás Breta og Frakka
í Egyptaland. — Við það að fá
sendimenn Bandaríkjanna hingað
til viðtals hefir margvíslegur mis-
skilningur verið leiðréttur. Þeir
hafa verið upplýstir um, að það
er síður en svo sprottið af því, að
Framhald á 2. síðu.
SIS til félaganna 3.496.000 krón-
ur og vextir af stofnsjóðsinni-
stæðum þeirra fyrir sama ár
2.072.000 krónur, eða samtals
5.568.000 krónur. SÍS hefur frá
öndverðu endurgreitt til kaupfé-
laganna 26.198.000 krónur.
Að sjálfsögðu eru ekki með-
taldar í neinum af þessum tölum
endurgreiðslur Samvinnutrygg-
inga (um 10 milljónir) og Olíu-
félagsins (um 20 milljónir) síð-
asta áratug, nema hvað kaupfé-
lögin hafa eftir viðskiptum sín-
um við þessi fyrirtæki hlotið
endurgreiðslur og getað aukið
sínar eigin endurgreiðslur til fé-
lagsmanna, sem því nemur.
Ólafsson, Þorleifur Jónsson og
Þorsteinn M. Jónsson.
Hinn 16. desember 1916 stofn-
uðu þessir menn formlegan þing-
flokk og stjórnmálaflokk, er nefnd-
ur var Framsóknarflokkur.
Auk þeirra sat og Jörundur
Brynjólfsson stofnfundinn, en
hann hafði náð kosningu í Reykja-
vík, sem Alþýðuflokksmaður. -—
Jörundur bauð sig síðar fram á
vegum Framsóknarflokksins 1923,
og var óslitið þingmaður Ámes-
sýslu þar til á s.l. sumri, og jafn-
an einn meðal fremstu þingmanna,
forseti neðri deildar og síðazt
Sameinaðs Alþingis.. — Auk Jör-
undar eru á lífi af þessum stofn-
endum þeir Þorsteinn M. Jónsson,
mikilhæfur maður á alla vegu, og
Jón Jónsson á Hvanná, en hann
hvarf brátt úr flokknum.
Framsóknarflokkurinn fékk
þegar fulltrúa í hinni nýju ríkis-
stjórn, hinu fyrsta ráðuneyti, er
myndað var á Islandi. Var það
Sigurður Jónsson, en Jón Magnús-
son var forsætisráðherra og Bjöm
Kristjánsson, fjármálaráðherra.
Sigurður Jónsson var fyrsti bóndi,
sem varð ráðherra. — Mikil hríð
var gerð að Sigurði, er hann tók
við ráðherraembættinu, en hann
stóð af sér deilurnar með festu og
hyggindum, og kom miklu til veg-
ar í ráðherratíð sinni.
Með tilkomu Framsóknarflokks-
ins hefst nýr kapítuli í íslenzku
stjórnmálalífi. Áður skiptust
stjómmálaflokkarnir eftir viðhorfi
þeirra til stjórnmáladeilunnar við
Dani. Nú voru flokkamir að sam-
einast í sjálfstjórnarmálum lands-
ins.
Framsóknarflokkurinn hefir átt
ráðherra, einn og fleiri í ríkisstjóm
í einu, í 30 ár og ráðherrar hans
hafa haft þar forsæti um helming
þess tíma.
Framsóknarflokkurinn hefir ver-
ið mikið afl í íslenzku þjóðlífi öll
þessi ár, og áreiðanlega hefði þjóð-
lífið haft annan svip, ef hans hefði
ekki notið við.
Flest afdrifaríkustu og merk-
ustu málin hafa verið borin fram
af þingmönnum Framsóknar-
flokksins og framkvæmd af ráð-
herrum flokksins eða forystumönn-
um hans. Flokkurinn hefir valdið
á ýmsan hátt straumhvörfum í
þjóðfélaginu, og oftast haft að-
stöðu til úrslitaáhrifa bæði um
skipan ríkisstjórna og önnur mik-
ilvæg mál.
A s.l. ári endurgreiddu kaupfélögin
félagsmönnum 6,9 millj. króna
Frá 1940, eða í 15 ár, hafa endurgreiðslur kaupfélaganna
til félagsmanna numið rúmlega 45 millj. króna.
^h'nt’s&ofiaNafnuí
á £l4utex^zi