Ísfirðingur - 15.12.1957, Blaðsíða 8

8
ISF. IRÐINGUR
0étur litli átti illt með að festa
svefn. Hann var í þungu skapi.
Ranglæti heimsins gerði hann
beizkan í skapi. Nú fóru jólin í
hönd en það yrðu áreiðanlega von-
brigðajól fyrir hann. Heitustu von-
ir hans gætu ekki rætzt.
Pétur litla langaði til að eign-
ast skellinöðru. Hann var ekki
vanur að fela langanir sínar eða
birgja óskirnar innra með sér.
Því hafði hann látið það í ljós að
hann vildi fá skellinöðru í jóla-
gjöf. Og hann hafði gert ráð fyr-
ir því, að pabbi tæki þá ósk til
greina.
Hann átti reiðhjól, venjulegt
stigið strákahjól eins og þau tíðk-
uðust í gamla daga. Það var gam-
an að því þegar hann fékk það,
og eiginlega var nú hjólgreyið
óskemmt ennþá. En það er orðið
ósköp gamaldags að komast ekki
leiðar sinnar án þess að nota fæt-
urna og svo verður aldrei veru-
legur hraði á þessum stignu hjól-
um. En það er einmitt hraðinn,
sem er spennandi. Hraði er eink-
unnarorð þessara tíma. Það er
hraðinn sem einkennir nútíma-
menninguna, gerir menn nútíma-
menn og gefur lífi þeirra gildi. Og
svo áttu hinir strákarnir sumir
skellinöðrur. Og hvers vegna má
maður þá ekki eiga eins og hinir?
Nú þoldi hann ekki lengur við.
Óvissan var svo kveljandi. Og þess-
vegna spurði hann pabba sinn blátt
áfram að því í kvöld hvort hann
ætti ekki að fá skellinöðruna núna
á jólunum. Og þá kom vitneskjan.
Hún flæddi yfir hann eins og ís-
kalt steypibað. Og síðan settist
að honum lamandi hrollur.
Pabbi hans sagðist blátt áfram
enga jólagjöf kaupa handa honum.
Hann gæti það ekki. Nú væri ver-
ið að heimta af sér skattinn. Tíu
þúsund krónur yrði hann að telja
á borðið upp í skattinn núna fyrir
jólin. Annars kæmi sýslumaðurinn
og tæki lögtak. Og þó að Pátri
væri ekki fylliega ljóst hvað lög-
tak væri, vissi hann þó, að sýslu-
maðurinn var sá, er valdið hafði.
Lögtak var hræðilegt orð. Það
sameinaði ægivald sýslumannsins,
sem gat látið taka menn fasta og
loka þá inni og afskiptasemi lag-
anna, sem takmarkaði svo víða
frjálsræði manna og bannaði jafn-
vel einföldustu hluti eins og renna
sér á sleða á götunum og hanga
aftan í vörubíl. Og svo vissi Pét-
ur litli það, þó að hann væri
kannske barn í lögum, að þegar
skapið í pabba var eins og í kvöld
var alvara á ferðum. Það skildi
hann fyllilega.
Þetta var ranglátt mannfélag.
Það var hart að búa við það ófrelsi
að skattar væru heimtir af fólki,
svo að maður gæti ekki fengið
jólagjöf og yrði enn að mæta nýju
ári skellinöðrulaus. Pétri litla varð
heitt í hamsi og svall móður vegna
þessa ranglætis og ófrelsis. Hann
vildi gera uppreisn gegn kúgun
og ofbeldi.
Hann rámaði í það að hann hafði
oft heyrt fólk mæðast og býsnast
yfir sköttunum. Orð eins og skatt-
píning og skattabrjálæði hafði
hann heyrt og lært. En það var
ekki fyrr en í kvöld, sem hann
hafði gert sér ljóst hve ægilegt
ástand þessara mála var. Nú stóð
hann augliti til auglitis við skatt-
píninguna í allri sinni skelfilegu
nekt. Aumingja pabbi! Illa var
farið með hann, að skattpína hann
svo, að hann gæti ekki glatt dreng-
inn sinn á jólunum.
Uppreisnarhugur og frelsisþrá
blossaði upp í Pétri litla. Sannar-
lega þyrfti að gera byltingu í þessu
landi. Nú skildi hann það, sem
hann hafði heyrt í útvarpi og séð
í blaði um fjármálaráðherrann,
sem færi ránshendi á hvert heim-
ili í landinu. Það var hann, sem
hafði stolið skellinöðrunni. Fyrir
frekju og ofríki þessa manns varð
aumingja Pétur litli að vera skelli-
nöðrulaus. Það var ríkisstjórninni
að kenna að það yrðu engin jól á
þessu heimili. En réttlætið skyldi
sigra. Hann Pétur litli skyldi sann-
arlega, þótt síðar yrði, steypa
þessari stjórn og afnema alla
skatta. Þá yrði þjóðin frjáls. Og
þá yrði gaman að lifa í þessu landi.
Út frá þessum hugleiðingum
sofnaði Pétur og barst inn í ríki
draumanna.
Pétur litli átti sér draumkonu
sem vitjaði hans þessa nótt. Henni
fannst eitthvað vanta í þjóðfélags-
mynd drengsins og ákvað að nota
nóttina til að gera hann nokkurri
reynslu ríkari. Og nú er þá næst
að fylgja Pétri litla í draumum
hans þessa nótt.
Pétur litli hljóp við fót með
skólatöskuna sína. Það var gaman
í skólanum og hann ætlaði sér að
læra mikið. En hvað var þetta?
Skólinn hans var horfinn og autt
svæði þar sem hann hafði staðið.
Á homi lóðarinnar stóð þó hús,
lítið og óglæsilegt. Þar fóru ein-
hverjir inn með skólatöskur eins
og það væri skóli. Pétur fór á eft-
ir þeim. En þegar hann kom inn
í ganginn mætti hann manni, sem
spurði hvað hann væri að fara.
— Ég er að fara í skólann. Er
þetta ekki skóli?
— Jú, þetta er skólinn. Og það
er hægt að taka fleiri nemendur
en enn eru komnir. Viljir þú kom-
ast í skólann góði minn skal ég
ganga frá því héma. En þú verð-
ur að hafa ábyrgð manna, sem við
tökum gilda, fyrir greiðslu skóla-
gjaldsins. Og svo er það fyrirfram-
greiðslan.
Augun stóðu í Pétri litla. Hvað
var maðurinn að segja. Ábyrgð.
Skólagjald. Fyrirframgreiðsla.
— Ég hélt að allir væru skóla-
skyldir og þyrftu ekki að borga
nein skólagjöld í barnaskólum,
sagði hann loks.
— Þú fylgist heldur illa með,
góði minn, sagði maðurinn og
brosti. Þetta var svona. En nú eru
ungir hugsjónamenn komnir til
valda og þeir hafa afnumið skatt-
ana og opinbert skólahald. Nú höf-
um við bara einkaskóla fyrir þá,
sem hafa ráð á að nota sér þá.
Þú getur farið heim og talað bet-
ur við hann pabba þinn.
Pétur sneri heim á leið dapur í
bragði. Hann ætlaði að tala við
pabba um skólamálin. En þegar
hann kom heim var pabbi hans
veikui'. Hann lá í rúminu og horfði
döprum augum fram undan sér.
— Hvað er að þér pabbi minn,
spurði Pétur litli með tárin í aug-
unum.
— Ég er veikur í bakinu eins
og hann Þorsteinn frændi þinn í
fyrra svaraði pabbi.
Ferðu þá ekki strax í sjúkra-
hús ? Er ekki áríðandi að gera
strax uppskurð?
-— Ójú, væni minn, sagði pabbi.
Það er nauðsynlegt að laga þetta
strax, ef það á að batna. En ég
fæ hvergi rúm á sjúkrahúsi eins
og sakir standa. Sennilega bíð ég
ekki svo lengi að neitt rúm losni
þar handa mér. Það er dýrt að
byggja og reka sjúkrahús, svo að
öllum dugi. Farðu nú, vinur minn,
og vittu hvort þú getur ekki eitt-
hvað gert fyrir hana mömmu þína.
Pétri var þungt fyrir brjósti
þegar hann kom í eldhúsið til
mömmu sinnar Eftir nokkra stund
lagði hann af stað til að sækja fyr-
ir hana peninga í skrifstofu al-
mannatrygginganna.
Pétur rataði þessa leið, en nú
var orðin breyting á eins og víð-
ar. f staðinn fyrir stórar skrifstof-
ur þar sem keppzt var við að af-
greiða erindi manna, kom hann
í litla kompu þar sem einn maður
sat við borð. Hann spurði Pétur
hvað hann vildi.
Pétur sagðist vera kominn fyr-
ir hana mömmu sína. Pabbi væri
veikur og þyrfti að liggja lengi.
Engin von væri um bata nema
hann kæmist á sjúkrahús en þar
fengist víst ekkert rúm næstu vik-
urnar. Sjálfur væri Pétur elztur af
fimm systkinum.
— Ég skal nú muna eftir ykkur
og sjá hvað ég get, sagði maður-
inn. Ef góðir menn gefa rausnar-
leg getur hugsast að við höfum
ráð á einhverjum glaðningi handa
ykkur fyrir jólin. En þá verður þú
að færa mér vottorð frá presti og
og bæjarstjórn um það, að mamma
þín sé svo illa stæð, að hún geti
ekki fætt ykkur og klætt hjálpar-
laust. Annars er sennilega rétt fyr-
ir ykkur að leita heldur fyrr en
seinna til bæjarins.
— Hvað fáum við þar? spurði
Pétur.
— Ja. — Það myndi sjálfsagt
verða reynt að koma ykkur eldri
systkinunum einhvers staðar fyr-
ir með skaplegri meðgjöf og svo
yrði þá bærinn að leggja heimil-
inu eitthvað.
— Ættum við þá að fara frá
henni mömmu?
— Já auðvitað, fyrst hún getur
ekki séð fyrir ykkur. Þakkaðu guði
fyrir að þú ert í kristnu þjóðfélagi,
svo að það verður alin önn fyrir
þér. En hugsaðu þér bara hvað
það myndi kosta skattþegnana ef
þeir ættu að fara að halda uppi
öllum heimilum, sem ekki bjarg-
ast af eigin ramleik. Og hvað yrði
þá úr sjálfsbjargarhvötinni, dreng-
ur minn?
Pétur litli ranglaði út og hélt
heim á leið.
Skólinn var honum lokaður.
Engar tryggingar voru til, sem
héldu heimilunum uppi, þegar
sjúkdóma bar að höndum. Og lík-
lega gæti pabba ekki batnað af því
hvergi var til rúm á sjúkrahúsi.
Sjaldan hefur nýjum degi ver-
ið fagnað innilegar en þegar Pét-
ur litli hrökk upp frá ógnum
drauma sinna við fyrstu skímu
skammdegismorgunsins. Fyrst lá
hann um stund og naut þess að
vera sloppinn frá martröð nætur-
innar. En hann skyldi það fljótt
að öll skelfing þessarar nætur var
þó ekki nema daufur skuggi af
þjáningu fátækrar alþýðu liðinna
alda. Nú skyldi hann það, að
skattalöggjöfin var tilraun í þá
átt að framkvæma hið kristna boð-
orð að sá sem á tvo kirtla skuli
gefa annan þeim, sem engan á.
Pétur litli flýtti sér á fætur.
Þegar hann mætti pabba sínum
SKATTAR
OG
JÓLAGJÖF
Jólaævintýri eftir Halldór Kristjánsson