Ísfirðingur - 15.12.1960, Blaðsíða 5

ISFIRÐINGUR
5
tilraunastarf. Skrúður séra Sig-
tryggs á Núpi varð mörgum manni
opinberun þess hvernig hægt væri
að breyta gróðri og svip landsins,
útliti þess og ástandi. Simson,
ljósmyndari á Isafirði, hefur á
sama hátt sýnt að trjágróður get-
ur þroskast til hinnar mestu prýði
við Djúp. Dreifðar tilraunir
margra annarra í smærri stíl veita
svo margháttaða fræðslu ef kiann-
aðar væru.
Það er komið í ljós við þessar
tilraunir að reynir, birki, greni og
lerki getur þroskast á Vestfjörð-
um ef skilyrði eru góð. Það er líka
sannað að fura og greni lifir í
mögrum jarðvegi. Þó að framför-
in sé lítil hvert árið er á það að
líta að þetta eru plöntur sem eðli-
legt er að lifi 400—500 ár, svo að
þeim liggur ekki á. Seinustu árin
er svo farið að gera tilraunir með
að gefa þessum gróðri áburð og
verður sjálfsagt haldið áfram að
þreifa sig áleiðis á þeirri braut.
Það mun vera sameiginleg
reynsla þeirra, sem við þessa rækt-
un fást að kuldinn, næðingur og
stormar sé erfiðast viðfangs. Slíkt
mun vera reynsla víðar. Það mun
vera algilt og alþekkt lögmál i
skógarlöndum að jaðarinn nær
ekki fullum þroska. Yztu trén eru
lægri, þau em skjólveggurinn, svo
smáhækka trén eftir því, sem
lengra dregur inn í skóginn. Þess-
vegna geta smáreitir á bersvæði
aldrei sannað hvaða vöxtur og
þroski næðist inn í stærri skógi,
þegar hann væri kominn. Ef hins-
vegar er unnt að láta trjáplöntur
lifa og ná einhverjum þroska í
slíkum smáreitum er það sönnun
þess að lengra yrði náð á stærra
svæði.
Nú í sumar hafa greniplöntur
hér á Vestfjörðum vaxið um og
yfir 50 sm. Sjálfsagt er sá vöxt-
ur ekki almennur en hann er stað-
reynd á ýmsum stöðum. Það er
vitanlega í görðum við góð skil-
yrði. Þau skilyrði er þó vafasamt
að séu nokkuð betri en verða
myndi síðar í vestfirzkum skóg-
um þegar þeir eru búnir að breyta
jarðveginum og skapa sér sitt
skjól. Ef til vill er meira um það
vert og huggunarríkara fyrir skóg-
ræktarmenn að í litlum reitum á
bersvæði í mögrum jarðvegi þar
sem þótti mjög lélegt beitarland
fyrir fé hefur mörg plantan vaxið
10—15 sm. Það er ekki mikill
vöxtur í góðu ári, en við þá að-
stöðu sannar það þó ótvírætt
þegnrétt þessara innflytjenda í
náttúru íslands.
Stórvirki í landgræðslu.
Síðustu áratugin hefur mikið
verið unnið að landgræðslu og
ræktun á íslandi. Eðlilega hefur
túnræktin farið þar á undan.
Bændum var það nauðsyn að eiga
nógu stór og véltæk tún svo bú-
skapur þeirra þrifist. Þjóðinni var
nauðsyn að taka heyskap sinn á
ræktuðu landi svo að mjólk og
kjöt yrði framleitt innanlands með
viðráðanlegum tilkostnaði.
Á eftir túnræktinni kemur svo
beitarrækt. Sandfok er heft með
friðun og síðan áburði, unnið er
gegn uppblæstrinum með því að
efla og magna gróðurinn með
áburði. Og mýrar eru ræstar fnam
svo að þær breytast í töðuvöll.
v Þessari sókn verður haldið
áfram. Landgræðsla næstu ára
mun einkum mótast af henni. Þús-
undir hektara örfoka lands verða
græddar upp og þúsundir hektara
mýrlendis á heiðum uppi verða
ræstar fram svo að þar þrífst vall-
lendisgróður. Þannig skapar þjóð-
in sér beitarland fyrir sauðfé svo
hundruðum þúsunda skipfir um-
fram það sem nú er. Jafnframt
skapar þetta aðstöðu til stórauk-
innar túnræktar með þessum fram-
kvæmdum. Þessi landgræðsla er
fljót að gefa arð og því er eðlilegt
að hún fari á undan skógræktinni,
sem ekki skilar fullum arði fyrr
en mannsaldrar eru liðnir frá
gróðursetningu.
Það skal fram, sem fram horfir.
Þessi þróun er örugg, enda þótt
vera kunni að hún verði ekki jöfn
og látlaus. Vera má að stund og
stund séu forustumenn þjóðarinn-
ar svo glapsýnir að þeir haldi að
framtíð Islands þurfi slíks ekki
með. Þau sannindi munu þó aldrei
dyljast til lengdar.
Víst þurfa íslendingar að leggja
rækt við fiskimiðin. Þar beinist
sókn næstu áratuga að aukinni
friðun og vernd gegn skefjalausri
rányrkju annarsvegar og betri nýt-
ingu, þess sem aflast á hinn bóg-
inn. Eins og á stendur er miklu
meiri nauðsyn að vernda uppeld-
isstöðvarnar en að leita nýrra
miða. Og innan nokkurra áratuga
mun verða litið á það sem eins-
konar villimennsku löngu liðinna
atvinnuhátta að mala eins og skít
beztu manneldisfiskana svo sem
síld og þorsk.
íslenzka þjóðin á fyrir höndum
mikil verkefni og glæsileg jafnt á
sviði landbúnaðar, sjávarútvegs og
iðnaðar. Með fögnuði er hægt að
hugsa til þess að fólkinu fjölgi því
að hvorki skortir verkefni né nátt-
úrugæði ef skynsamlega er :að far-
ið. Eigi mannkynið sér framtíð og
hverfi frá vígbúnaðaræði mun þess
skammt að bíða að skorti matvæla
verði útrýmt í heiminum. Þá verð-
ur líka lögð áherzla á það að fara
þannig með höfuðstól náttúrugæð-
anna að hann skili sem mestum
vöxtum. Þá munu allir skilja að
vemdun fiskimiða og ræktun lands
eru sjálfsagðir hlutir, — lífsskil-
yrði mannsins á þessari jörð. Þá
munu líka allir viðurkenna að sú
þjóð sem vinnur svo með náttúru
lands síns að eftirtekjan er góð og
vaxandi stendur vel í stöðu simii
og á siðferðilegan rétt til lands
síns .
Maðurinn og trén.
Samfara þessari þróun mun ís-
lenzk skógrækt þokast áfram hægt
og öruggt. Trén sem vaxa og skóg-
arteigarnir nýju flytja sinn boð-
skap. Þeim mun stöðugt fara
fjölgandi sem daglega hafa það í
huga að skógi vaxið land hefur
betri vaxtarskilyrði en ella fyrir
annan gróður. Sömuleiðis mun það
smám saman verða öllum vitan-
legt að Islendingar geta framleitt
timbur, jafnframt því sem byggð-
in heldur áfram að breyta um
svip með aukinni trjárækt til fegr-
unar við heimili manna.
Þannig lærir þjóðin smám sam-
an af reynslu þeirra manna, sem
dútla við þessi ræktunarstörf í
tómstundum sínum. En sjálfir
njóta þeir verkalauna sinna í þeim
sálarfriði sem þetta samstarf við
náttúruna veitir. Og þeim mun
fara fjölgandi sem þannig leitia sér
heilsuverndar og andlegs jafnvæg-
is á þessum tímum taugaveiklun-
ar, æðisgengins hraða og friðleys-
is. Þessir ræktunarmenn skilja vel
það, sem Stephan G. Stephansson
kvað um trén sín því að þeir finna
til líkt og hann:
,,Og manni finnst unaður að þeim
að dást,
við uppgjafir naprar og Ijóðið sitt
slitið,
sem væru þau uppbót á æskuna,
er brást,
á auðnir og kuldann um hjörtun
og vitið.“
Og víst er það huggunarríkt að
geta sagt eins og Klettiaskáldið:
,,En nú hverfur einmaninn inn í
þau skjól.
Af ykkur hann lærir í kveldskugg-
ans hljóði
að lifa upp í ylinn af albjartri sól
og anda í kringum sig vorblíðu-
ljóði.
— Þó niðri sé rökkur og rekjan
um allt,
þau raða um sólskinið toppunum
sínum.
Og ég léti engu það aftanskin falt
né árroða dagsins á lundunum
mínum.“
Skóyrækturmaöuriiin M. Simson í yarhi sinum, Kornustööum. Merkta
tréó er sitkagreni.