Ísfirðingur - 15.12.1960, Blaðsíða 8

8
ÍSFIRÐINGUR
H versu oft verður okkur ekki á
að beygja okkur niður og leita
hlutar, sem við höfum misst úr
hendi niður í skarnið? Leitinni
höldum við áfram þar til við finn-
um það, sem við leitum að. — Það
kostar okkur fjármuni og fyrir-
höfn ef við finnum ekki. Oft getur
hluturinn verið litili, en engu að
siður eftirsjón í að missa, þar sem
hann getur hafa verið minnjagrip-
ur frá liðnum tíma og við hann
bundin liðin atvik hðinna vina. —
Langtímum saman getum við
leikið okkur að, að láta hugann
reika að lindum hinna horfnu
mynda og flett blöðum hinnar dá-
samiegu myndaöókar minning-
arrna. — Myndirnar eru mjúkar í
línum eða máðar eftir því hvort
skm þeira er Djart og breitt, eöa
myiKvau og mau. ug vio íeikum
okKur að þvi aö skyra þessar
myndir og faga ,þar til atburöa-
rasm veröur heiisteypt, ljós og lif-
andi og úr veröur samíeild heild
atvika og atburða, sem tengd eru
mönnum og maieínum, er á leið
okkar urou. Þaö eru siikir „lilutir“,
sem við sízt vildum missa af í
skarnið. — Tilgangur þessara fáu
lína er sá, að tína fram nokkrar
ósamstæðar myndir frá liðnum
tíma og gefa öörum hlutdeild í að
horfa á þær með mér, ef einhverj-
ir væru, sem gaman hefðu af, —
og umfram allt: gætu skilið og
skynjað það hlutskipti, sem okkur
var búið, er frásögnin skýrir frá.
Fyrir nokkrum árum skrifaði
ég nokkrar línur í þetta blað um
jólin heima í föðurgarði á barns-
árum mínum. 1 þessum lmum ætla
ég að reyna að lýsa jólum bemsku
minnar í sjúkrahúsi, — en það
vom andstæður tvær. Á sjúkra-
húsinu var engin skarsúð eða
spermr með kynlegum kvistum,
sem áttu sín ævintýr, eða frostrós-
ir á glugga, sem urðu að helgi-
sögnum. Þar voru aðeins kaldir
steinveggir og steinloft í stofum,
sem áttu engan hugmyndaheim.
Það var kaldranalegur veruleiki
innan um dauðvona menn, sem
börðust hetjulegri baráttu við
sigð dauðans.
— Og svo var komið fram að
jólum. Við höfðum verið fluttir,
sjúklingarnir af „Gamla spítalan-
um“ um sumarið 1925, í nýja
sjúkrahúsið. Það þótti þá, og
reyndar enn, hin reisulegasta
bygging, byggð úr steinsteypu.
Man ég fullvel hvemig mér fannst
það verka á óþroskaðan bamaleg-
an smekk minn þama, sem við
komum að því í sjúkrarúminu:
tröllslega hátt og mikið um sig
en þó klumpslegt að sjá. Sú spum-
ing leitaði á: Hvað býður mín inn-
an veggjia þessa mikla húss?
Kemst ég lífs frá því eða ber ég
hér beinin? — Það var óráðin
gáta. —
Og það var komið að jólum áð-
ur en varði.
Þetta voru fyrstu jólin, sem ég
var fjarri móður minni, föður og
systkinum. — Allt í einu fann ég
að mér var farið að vökna um
augu og tárin runnu hljóðlega nið-
ur vanga mína .ilvolg og sölt. Ég
skildi ekkert í þessu. Kannski hafi
það átt rætur sínar að rekja til
þess, að ég minntist fööur míns,
þegar hann haíöi kvatt mig þá um
vetunnn eftir að haía fiutt mig á
sjukrahusiö. Haíöi ég þá tekiö
eftir því, að það hrundu nokkur
stór tár af augum hans niöur á
vanga minn, og fannst mér það
skrýtið því að ég hélt, í barnslegri
einfeldni minni, að fullorönir karl-
menn íelldu ekki tár. Mikið lán
var það, aö það skyidi vera farið
að rökkva svo að strákarnir, sem
lágu á stofunni með mér, sáu ekki
hvernig mér leið. Annars hefði ég
fengiö að heyra hnýfilyrði þeirra
óspart. 1 flýti reyndi ég 'að bægja
frá mér öllum döprum hugsunum
og strauk af mér tárin, enda
mátti það ekki seinna vera, því að
hjúkrunarkonan kom inn í því til
þess að lagfæra í rúmum okkar
fyrir jólahátiðina. Sjálfsagt hefur
hún tekið eftir því að eitthvert
angur hafi gripið mig. Hún horfði
svo einkennilega á mig á meðan
hún bjó um mig, en sagði ekki
neitt. — Hún brosti svo fallega og
úr brúnum augum hennar las ég
djúpa samúð og skilning. Svo
beygði hún sig niður og kyssti mig
heitum, hlýjum kossi á ennið og
bauð mér gleðileg jól. Mér létti og
fann unaðslega gleðibylgju
streyma um mig allan. Þetta voru
þó forréttindi, sem hinir strákam-
ir fengu enga hlutdeild í.
Skömmu síðar var maturinn
borinn inn. Það var að vonum mun
íburðarmeiri máltíð, sem við feng-
um þarna heldur en heima. Samt
skyldi hún ekki eftir neina ánægju
né löngun til að geyma sér bita til
næsta dags eða næstu daga eins og
jólamaturinn gerði jafnan heima,
enda ekki þörf á slíku hér. Á eft-
ir voru okkur bornar jólagjafir,
sem höfðu borizt um daginn og
starfsfólkið hafði varðveitt. Voru
það aðallega ávextir, sælgæti og
þessháttar, sem bætti í munni.
Þó man ég, að ég fékk tvær eða
þrjár bamabækur og kort af Is-
landi, vel merkt. Átti það eftir að
stytta mér margar stundir, því að
ég lærði utan að hvem stað, sem
merktur var á því. Orsök þess var
sú, að á stofunni með mér lá pilt-
ur, sem forframast hafði í bama-
skóla ísafjarðar og bjó yfir geysi-
legum lærdómi, að mér fannst.
Fékk ég óspart að heyra hve þekk-
ing mín á ýmsum, eða öllu heldur,
á öllum sviðum náði skammt.
Fylltist ég réttlátri reiði og hét
því, að ég skyldi sýna þessum
„lærða manni“, að ég gæti lært að
þekkja landið mitt eins vel og
hann. Lá ég því við og las og
lærði og hafði gaman af, þegar
strákur gat ekki fundir ýmsa
merkisstaði, sem ég síðar vissi, að
hvert ellefu ára barn átti að vita.
Og þegar hann varð að gefast upp
var vana viðkvæðið: „Iss, þetta er
bara einhver hundaþúfa, sem enga
þýðingu hefur.“ Já, þá vissi mað-
ur það, að Þingvellir, Oddi og Ás-
byrgi vom „bara hundaþúfur."
Á aðfangadag var leyfð heim-
sókn til okkar á miili klukkan sjö
og átta um kvöldið. Brást ekki,
að þá kom blessunin hún móður-
systir mín alltaf til mín. Var það
Hólmfríður Guðmundsdóttir, kona
Bárðar Guðmundssonar, bókbind-
ara. Kom hún ávalit með eitthvað,
sem mér gat að gagni komið. En
viðræður hennar voru mér meira
virði en gull eða gullsígildi, því að
þær áttu drjúgan þátt í því að
mjfndum
móta skapgerð mína og létta mér
þá raun, að sætta mig við hlut-
skipti mitt. Þá komu og ýmsir ut-
an úr bæ og gerðu okkur sitthvað
til skemmtunar. Tíðastur þeirra
gesta var Jónas Tómasson, tón-
skáld. Eftir komu hans var ávallt
eins og bergmálaði úr nýjum,
óþekktum heimi, bergmál óþekktra
en ómþýðra tóna, sem færðu gleði
og frið í vonlausar, þreyttar og
sjúkar sálir. Harðgerðustu hraust-
mennin glúpnuðu og ærslasömustu
óróaseggirnir hljóðnuðu. — Það
var fögnuður hið innra.
Eftir einni heimsókn man ég
sérstaklega, sem vakti almenna
kátínu, en það var heimsókn jóla-
sveinsins. Það var nýlunda fyrir
mig, því að jólasveinar voru í
bamsvitund minni böm Grýlu, en
Grýla var óvættur, sem át manna
böm ef þeim hafði orðið eitthvað
Kristján Júlíusson:
Skjggnst eftlr horfnnm
i djíip hlns liðna