SunnudagsMogginn - 25.04.2010, Blaðsíða 8
8 25. apríl 2010
Comedy Central virðist hafa gengið einum of langt í viðleitni sinni til að vernda Múhameð spámann.
E
itthvað mjög undarlegt er á seyði í Banda-
ríkjunum.
Íbúar í bænum South Park eru sem milli
steins og sleggju í nýjustu viðbótinni við
seríuna, þáttum 200 og 201. Stjörnurnar hafa tekið
saman höndum, undir stjórn Tom Cruise, og hóta að
höfða mál á hendur bæjarfélaginu fyrir stanslausar
ærumeiðingar þessi 14 ár sem þættirnir vinsælu hafa
verið í loftinu. Þegar bæjarbúar reyna að ná sáttum
geta stjörnurnar boðið þeim eina lausn: Tom Cruise
langar að hitta Múhameð spámann.
„Ææææj, allt nema það. Getum við ekki gert eitt-
hvað annað? Hvað sem er!“ svarar hinn seinheppni
Randy Marsh.
Það sem bæjarbúar vita ekki er að stjörnurnar vilja
nýta sér þá „töfrakrafta“ Múhameðs að vera vernd-
aður fyrir gagnrýni og gríni. Eins og venjulega tekur
söguþráðurinn í þessari tveggja þátta viðbót nokkrar
absúrd beygjur til viðbótar. Öfgasamtök rauðhausa,
sem einnig ásælast krafta Múhameðs, hóta að
sprengja bæinn í loft upp. Vélmennið Barbra Streis-
and byrjar síðan að mölva og brjóta bæinn með
krumlum sínum.
Eftir að fyrri þátturinn var sendur út fyrir röskri
viku komst það í fréttirnar að róttæk samtök múslima
í Bandaríkjunum hefðu „varað við“ (en ekki „hótað“)
því að þeir Trey Parker og Matt Stone, höfundar þátt-
anna, myndu fara sömu leið og Theo Van Goch ef þeir
héldu uppteknum hætti. Það má jú ekki sýna Mú-
hameð, og hvað þá gera að honum grín.
Þeir Matt og Trey höfðu reyndar farið skemmtilega
á svig við það að beinlínis sýna spámanninn. Bæj-
arbúar taka t.d. andköf þegar lágt muldur heyrist frá
Múhameð innan úr læstum og gluggalausum flutn-
ingabíl: „Má þetta örugglega?“ Spyrja þau sig, skjálf-
andi á beinunum.
Ekki alltaf tabú
Múhameð er reyndar ekki að koma fram í fyrsta
skipti í South Park. Þegar danska teiknimyndadeilan
stóð hæst hjóluðu þeir Matt og Trey í málið, eins og
þeir yfirleitt gera við umeild málefni líðandi stundar.
En viti menn, undir lok þáttarins þegar Múhameð átti
loksins að birtast varð skjárinn svartur, og texti birt-
ist um að framleiðendurnir hefðu ákveðið að ritskoða
atriðið með spámanninum.
Gaman er reyndar að minnast þess að þegar Mú-
hameð birtist í þáttunum árið 2001, í félagi við þá
Búdda, Jesú, Joseph Smith, Lao Tzu og Krishna, þurfti
ekkert að ritskoða. Spámaðurinn kom og spámað-
urinn fór án þess að nokkuð gerðist.
En í þætti nr 201, sem sjónvarpað var á miðviku-
daginn, gerðist eitthvað skrítið. Sá sem þetta ritar
hélt að það væri gert í gríni að skyndilega var „blíp-
að“ yfir nafn Múhameðs hvar sem hann barst í tal.
Það gat síðan ekki verið annað en einn allsherj-
arbrandari og ádeila þegar blípað var yfir nærri mín-
útulanga ræðu aðalsöguhetjanna í lokin á þættinum,
þar sem þeir deila með nærstöddum hvaða lexíu þeir
hafa lært af öllu sem á undan er gengið.
Hvað þurfti að ritskoða?
Það kemur síðan í ljós að þarna voru höfundarnir ekki
að bregða á leik. Grunsemdir um að ekki væri allt
með felldu vöknuðu þegar þátturinn varð ekki að-
gengilegur á vef-gátt þáttanna. Þess í stað kom upp
tilkynning um að þátturinn hefði verið ritskoðaður og
unnið væri því að birta óbreytta útgáfu.
Höfundar þáttanna sendu síðan frá sér yfirlýsingu
um að framleiðandinn, Comedy Central, hefði rit-
skoðað þáttinn harkalega. Heimildir herma að það
hafi verið frá höfundunum komið að blípa yfir spá-
mannsnafnið, en framleiðendurnir hefðu síðan gengið
mun lengra. Í ræðunni sem var ritskoðuð í lok þátt-
arins t.d. var ekki minnst einu orði á Múhameð held-
ur fjallaði um hótanir og hræðslu.
Unnendur tjáningarfrelsis hljóta að standa á önd-
inni. Hvað var það í ræðunni sem ekki þoldi dagsins
ljós? Hvað segir þessi ritskoðun okkur um óttann við
kúgun og ofbeldi trúarofstækismanna? Hvar leyfum
við þeim að draga mörkin?
Já, eitthvað mjög undarlegt er á seyði í Bandaríkj-
unum.
Fá öfgamenn
að ráða hvað
um er rætt?
Ógnarástand ríkir í
bænum South Prak
Vikuspegill
Ásgeir Ingvarsson ai@mbl.is
Varúð: Í þessum pistli er fjallað um söguþráð síðustu
tveggja þátta South Park-seríunnar, sem enn hafa ekki ver-
ið sýndir á Íslandi.
South Park er óhætt að kalla eitt af stærstu menningarfyrirbærum
síðustu 20 ára. Þótt húmorinn sé kannski ekki allra eru menningar-
áhrifin ótvíræð og þeir Eric Cartman, Kenny McCormick, Stan
Marsh og Kyle Broflovski orðnir menningaríkon sem hæglega
keppa við hvort heldur Andrés Önd eða Elvis.
Við fyrstu sýn gætu þættirnir virst groddalegir og húmorinn er ef-
laust barnalegur á yfirborðinu. En oftar en ekki eru mörg lög í sögu-
þræðinum og absúrd uppákomur reynast skörp, skemmtileg og oft
á tíðum bráðþörf gagnrýni á mörg mikilvægustu málefni líðandi
stundar. Þeir Trey Parker og Matt Stone hafa hvergi verið bangnir
við að gagnrýna og hæðast að þeim sem aðrir hafa farið á svig við
af ótta við afleiðingarnar. Vísindakirkjan hefur t.d. fengið sinn skerf
og kaþólska kirkjan sömuleiðis. Kynþáttafordómar, ólöglegt nið-
urhal, innflytjendur, fóstureyðingar og baráttan gegn alnæmi, svo
aðeins séu nefnd nokkur dæmi, hafa orðið þeim efniviður í hreint
snilldarlega ádeilu.
Ekkert er heilagt
Eftir: Nú virðast breyttir tímar og svona birtist Múhameð í dag, íklæddur bangsabún-
ingi. Svo er spurning hvort það er yfir höfuð spámaðurinn sem leynist í búningnum.
Fyrir: Múhameð birtist með félögum sínum
Krishna, Jesú og Jóseph Smith á sínum tíma og
enginn tók eftir því.
Ekki fer milli mála að Trey Par-
ker og Matt Stone óttast ekki
hótanir harðlínumúslima.
Ádeilan er kristaltær: á með-
an Múhameð er falinn undir
stórum svörtum kassa með
áletruninni „Censored“ (ísl.
„ritskoðaður“), og varla að má
nefna hann á nafn þá er Jesú
sýndur sem klámfíkill og
Búdda sýgur kókaín í nös við
hvert tækifæri.
Þættir 200 og 201 rifja upp
ýmsa hápunkta í sögu þátt-
anna en boða um leið mik-
ilvæg skilaboð um ritskoðun
og skoðanakúgun. Múhameð
sem ætti að vera í aðal-
hlutverki hverfur í bakgrunninn
og áhorfandinn hefur mun
meiri áhuga á að vita hver er
raunverulegur faðir Erics Cart-
man.
Vilja taka
slaginn