SunnudagsMogginn - 16.05.2010, Blaðsíða 49
16. maí 2010 49
upptökur?“ spyr Byrne eftir stutta íhug-
un, segir í raun óhugnanlegt að fylgst sé
með ferðum fólks með þessum hætti.
- Kannski er einhver sífellt að fylgjast
með þínum ferðum? „Já, þarna er David
Byrne núna og hann er að fara þangað …
Já, og núna er hann í þessari mynda-
vél!“ segir Byrne ákafur og leikur með
tilþrifum hinn dularfulla eftirlitsmann
sem veit allt um hans ferðir.
Skilaboð frá borginni
- Þú segir sjálfur um þessi verk að marg-
ir muni réttilega líta á þau sem list en að
þú vonir samt sem áður að einhver rugl-
ingur eigi sér stað, að fólk átti sig ekki
strax á því að þetta séu listaverk …
„Að vissu leyti. Auðvitað mun fólk átta
sig á því af því að þessi hátíð er í gangi,
það mun lesa blöðin eða hlusta á útvarpið
og komast að þessu. En þetta er utan hins
listræna ramma, í þessum upplýs-
ingastöndum og fólk gæti haldið að þetta
væru skilaboð frá borgaryfirvöldum
(hlær) eða einhverjum samtökum.“
- Og það á ensku!
„Já, á ensku!“ segir Byrne kátur. Hann
hafi að vísu boðist til að þýða textann en
það hafi verið afþakkað. „Ef þetta hefði
verið þýtt hefði þetta orðið mjög rugl-
ingslegt fyrir fólk,“ segir hann kíminn.
- Finnst þér áhugaverðara að sýna á
almenningsstöðum frekar en listastofn-
unum eða galleríum?
„Tja, já … ekki endilega alltaf en jú, ég
nýt þess að sýna á almenningsstöðum.
Það slítur hlutina úr samhengi, fólk veit
ekki eitt andartak hvort þetta er list eða
ekki, það skynjar hlutinn öðruvísi og
gefur sig á vald spurningunni eða hlutn-
um. Veit ekki hvort þetta eru skilaboð
eða auglýsing …“
Inn og út um gluggann
- Ef litið er yfir feril þinn, það sem þú
hefur gert sem listamaður, virðast mörg
verk þín eiga sér spaugilega hlið en þó er
alltaf alvarlegur undirtónn í þeim. Er það
réttur skilningur?
„Ég held það. Það er yfirleitt spaugileg
hlið á verkunum, ég held meira að segja
að þessi gluggatjöld utan á safninu séu
spaugileg,“ segir Byrne, bendir í átt að
gluggunum og hlær. Þar á hann við ljós-
myndirnar í syrpunni Inside Out sem
prýða glugga Hafnarhússins. „Þetta er
nútímalistasafn í mínimalískum bygg-
ingarstíl og svo eru sett þessi rosalega
gamaldags gluggatjöld á það!“ segir
Byrne og hlær enn. Myndirnar í þeirri
syrpu tók hann víðs vegar um heiminn,
m.a. í Bandaríkjunum, Mexíkó og á Eng-
landi.
Í texta sem fylgir bæklingi Listahátíðar
segist Byrne alltaf hafa hrifist af auglýs-
ingatækninni sem notuð er til að þekja
hliðar og glugga strætisvagna. Fólkið inni
í vagninum sér út um gluggana, þó á
þeim séu auglýsingar, en þeir sem standa
úti sjá ekki inn í vagninn. Byrne segir að
það sé eins og heimurinn sé pakkaður inn
í myndir og auglýsingar, eins og hvert
yfirborð sé ekki bara það sjálft heldur
eitthvað annað líka. „En ef nútíma-
listasafn gæti litið út eins og nútíma-
listasafn en einnig eins og sambland af
lúxushóteli, vefnaðarvöruverslun og
venjulegu húsi – þá væri það dásamlegt,“
skrifar Byrne. Þessi prenttækni strætis-
vagnaauglýsinga (myndirnar eru með
fíngerðum götum) er notuð í Inside Out,
fólk sér ekki inn í safnið en þeir sem eru
inni í því sjá út. Þá sýna myndirnar
glugga og dyr og því er verið að snúa
hlutum á rönguna, leika sér með hug-
myndina um hvað sé inn og hvað út.
Byrne er enda ekki óvanur því að snúa
hlutum á rönguna, gerði það t.d. í bók-
inni The New Sins, Hinar nýju syndir,
þar sem persónueiginleikar á borð við
von og framagirni eru orðnir að syndum.
Byrne rökstyður af hverju þessir eigini-
leikar eru orðnir að nýjum syndum með
því að spyrja lesandann spurninga sem
ætla mætti að auðvelt væri að svara en
við nánari umhugsun reynist það þrautin
þyngri. Ekki ósvipað Siðferðisklípunum.
Eini munurinn er bíllinn í lokin
- Þú virðist vera mjög áhugasamur um
myndheim auglýsinga og hvernig þær
móta menningu okkar og hugsunarhátt?
„Stundum finnst mér þetta vera annað
tungumál, þetta myndmál í auglýsingum
sem notað er til að selja okkur eitthvað.
En þetta er virkilega fágað og þaulhugsað
myndmál og það angraði mig, í ljósi þess
að þetta er allt í kringum okkur, að þess-
ar myndir og auglýsendurnir gætu talað
til mín en ég gæti ekki svarað. Þannig að
mér datt í hug að nota sömu aðferðir og
efni; geta þannig svarað fyrir mig á vissan
hátt.“
- Ég var að lesa færslu í dagbók sem þú
heldur á vefsíðunni þinni þar sem þú dá-
ist að sjónvarpsauglýsingum bílafram-
leiðandans Audi, m.a. auglýsingu þar
sem fimleikafólk líkir eftir innviðum bíl-
vélar …
„Já, já!“ segir Byrne með glampa í aug-
um og hlær þegar þetta rifjast upp fyrir
honum.
- Og þú sagðir eitthvað á þá leið að því
miður hefðu listamenn ekki nógu mikla
peninga til að búa til svona myndir.
„Sjáðu hvað þetta eru dásamlegar litlar
myndir, þetta eru dásamlegar, stuttar
kvikmyndir. Og stundum sést ekki bíll-
inn fyrr en í blálokin. En, jú, línan milli
listræns myndbands og þessarar Audi-
auglýsingar er hárfín, eini munurinn er
bíllinn í endann.“
Minnispunktar í myndum
- En að ljósmyndunum, hvernig mynd-
irðu lýsa ljósmyndaverkum þínum? Nú
hefurðu sýnt myndlist í ein tuttugu ár.
„Sumar eru fyrir ákveðið verkefni og
þarfnast sérstakrar lýsingar og þess hátt-
ar en oft eru þær ákveðin leið fyrir mig til
að átta mig á því sem fyrir augu ber.
Stundum eru þær skrásetning, mynd-
rænir minnispunktar. En stundum eru
þær fyrir eitthvað miklu formlegra …“
- Þú hefur líka ferðast mikið um
heiminn og verið iðinn við að skrásetja
ferðir þínar með ljósmyndum.
„Þegar ég kemst út fyrir hið kunnug-
lega umhverfi í New York fer ég að sjá
hluti og taka eftir þeim. Í New York tek
ég illa eftir hlutum af því að ég er þar alla
daga. Um leið og ég kemst út fyrir Man-
hattan fer ég að horfa á hlutina öðrum
augum.“
Blaðamaður getur ekki sleppt Byrne án
þess að spyrja hann eitthvað út í tónlist-
arstörfin. Í fyrra gaf Byrne út forvitnilegt
sönglagasafn og bók, Here Lies Love, í
samstarfi við Fat Boy Slim, þ.e. Norman
Cook. Þetta verk unnu þeir innblásnir af
ævi Imeldu Marcos, ekkju fyrrverandi
einræðisherra Filippseyja, Ferdinands
Marcos. Imelda er líklega þekktust fyrir
að hafa skilið eftir sig 3.000 skópör þegar
hún hrökklaðist úr landi með eiginmanni
sínum. En Byrne hafði ekki áhuga á þeirri
hlið Imeldu heldur persónunni sjálfri.
Imelda var tíður gestur á klúbbnum
Studio 54 í New York og var mikill unn-
andi diskótónlistar, svo mikill að hún var
með diskótek í einni af íbúðum sínum í
borginni. Byrne segir tónlistina hafa
komið af sjálfu sér, í ljósi þessa diskó-
áhuga Imeldu. „Hún var þarna fyrir,
hluti af lífi hennar og ég velti því fyrir
mér hvort ekki væri saga þarna líka,“
segir Byrne. Verkið gæti mögulega endað
í leikhúsi, hann sé að skoða þann mögu-
leika þessa dagana.
Og með þeim orðum lýkur spjallinu,
blaðamaður tekur í spaðann á Byrne sem
skýst í næstu myndatöku, léttfættur á
sumarbuxunum. En fyrst þarf hann að
hlaupa út og taka myndir af gluggaverk-
unum. Sólin er nefnilega farin að skína.
’
Þegar ég kemst út
fyrir hið kunnuglega
umhverfi í New York
fer ég að sjá hluti og taka
eftir þeim.
„Ég held meira að segja að þessi gluggatjöld utan á safninu séu spaugileg,“ segir Byrne sem sést hér með eitt verka sína í Listasafni Reykjavíkur, Hafnarhúsi, í bakgrunni.
Morgunblaðið/Ómar