Ísfirðingur - 04.12.1964, Qupperneq 1

BLAÐ TRAMSOKNAKMANNA / l/ESTFJARÐAKJOPDÆM/
14. árgangur.
ísafjörður, 4. desember 1964.
15. tölublað.
Vestfirðir og Alþingi
BéraJsskéli að
Reykhólum
Unadanfarin ár hafa öðru-
hvoru farið fram á Alþingi
umræður um það að hefta
bæri fólksflótta frá Vestfjörð-
um. Sú saga verður ekki rakin
hér, en það vita menn síðast
um framkvæmd þeirra mála
að Benjamín Eiríksson banka-
stjóri mun hafa skotizt hingað
vestur á firði á síðasta hausti
í fylgd með norskum fræði-
mönnum í þessum greinum.
Segir væntanlega síðar af á-
vöxtum þeirrar ferðar.
Hins vegar ber lítið á því,
að Alþingi hafi mikinn hug á
því að hressa upp á vestfirzkar
byggðir. Það ætti iað vera öll-
um Vestfirðingum kunnugt og
minnisstætt, að síðasta þing
rýrði hlut Vestfjarða í fjár-
framlögum ríkissjóðs til vega-
gerðar um einn fjórða hluta.
1 rökréttu framhaldi af því
varð þingið því að hafna ýms-
um tillögum um aðkallandi
vegabætur í kjördæminu.
Hið sama þing hafnaði svo
tillögum um það, að undirbúin
væri stofnun menntaskóla á
Isafirði og að sjúkrahúsið á
ísafirði yrði ásamt nokkrum
öðrum sjúkrahúsum í öðrum
landsfjórðungum deild úr
iandsspítalanum. Virðist þó
öllum sem þessi mál ræða
koma saman um að ráðið til
að efla byggð á Vestfjörðum
sé að að efla þéttbýliskjama,
eins og það er orðað nú á dög-
um, en þar skuli rísa menn-
ingarmiðstöðvar og heilbrigð-
ismiðstöðvar, eins og það er
orðað. Svo er auðvitað efst á
blaði ásamt þessu að bæta
samgöngurnar.
Það verður því ekki annað
séð, en síðasta Alþingi hafi
vitandi vits og af ráðnum
huga lagzt á móti þeim úr-
ræðum, sem tillögur hafa ver-
ið gerðar um í þá átt að efla
vestfirzka byggð. Þykir mörg-
um að sá hinn sami þingmeiri-
hluti ætti að spara sér þá
hræsni að samþykkja um leið
ályktanir um að gera það, sem
hann sjáifur stendur gegn í
verki.
Aftur er nú Alþingi sezt á
rökstóla og er ekki að efa að
hin sömu mál ber þar á góma.
Vestfirðingar munu fylgjast
vel með því hvernig á þeim
verður tekið, því að hér eru
alvörumál á ferð.
Þó er e.t.v. meira vert um
annað, en það er fjárdráttur
sá, sem stöðugt sogar fjár-
magn úr héraðinu til Reykja-
víkur og sú óstjórn, sem lætur
hundruð milljóna króna hrúg-
ast í ný verzlunarstórhýsi í
Reykjavík meðan ekki þykir
fært að sinna nauðsynjum
framleiðslumálannia hér
vestra, og fátækt borið við.
Vonlaust er það, að ríkisvald-
ið setji sig yfir verzlunarauð-
vald Reykjavúkur meðan þessi
stjórn situr, en ástæðulaust er
samt, að Vestfirðingar leggi
blessun sína yfir ósómann.
Hins er fremur von, að takast
megi að sveigja stjórnarflokk-
ana til að láta eitthvað af því
fé, sem heimt er inn af al-
menningi í ríkissjóðinn, renna
Bókaútgáfan Leiftur er mik-
ilvirkur útgefandi. Mest er þó
vert um það, að útgáfan virð-
ist gera sér sérstakt far um
að vanda val og frágang út-
gáfubóka sinna, hvort sem um
er að ræða bækur fyrir eldri
eða yngri lesendur. Á öðrum
stað hér í blaðinu auglýsir
Leiftur 25 bækur sem nýlega
eru komnar út á vegum for-
Iagsins. Er þar um að ræða
ali fjölskrúðugt bókaval og
við flestra hæfi.
Hér verður með aðeins ör-
fáum orðum getið tveggja
hinna nýju bóka Leifturs.
Hvikul er konuást,
eftir Guðrúnu frá Lundi, er
bók sem vafalaust verður mik-
ið keypt og lesin. Þessi saga
gerist á fyrri liluta þessarar
aklar og segir frá hinum miklu
til framkvæmda vestra á einn
eða annan hátt, ef þeim sýnd-
ist fylgi sitt þar í hættu.
Hér er um að ræða mál, sem
illa þola bið, og er það því
mikil nauðsyn að almenningur
á Vestfjörðum sé vel vakandi,
fylgist með, og láti það sjást,
að tekið er eftir því hvað ger-
ist. Svíki Vestfirðingar sjálfir
með tómlæti og sinnuleysi um
hagsmunamál sín er einskis
að bíða nema eymdar og
dauða. Aðrir koma þar ekki
til hjálpar.
En sé almenningur á Vest-
fjörðum vel á verði um mál-
efni héraðsins er ekki að efa,
að hægt er að knýja tómláta
menn til gagnlegra hluta. Þá
mun það ekki endurtakast á
mörgum þingum að ekkert sé
gert fyrir vestfirzkar byggðir
annað en tillaga Þorvaldar
Garðars um að athuga mögu-
leika á lántöku úr flótta-
mannasjóði Evrópu vegna
fólksflótta af Vestfjörðum.
og átakanlegu fólksflutningum
héðan af landi til Ameriku.
Að yfirgefa ættland sitt, vini
og frændur, var ekki sársauka-
Iaust, hvorki fyrir þá sem
fóru eða hina sem eftir urðu.
Oft fluttu úr landi heilar fjöl-
skyldur og stundum margar úr
sumum sveitum.
Guðrún frá Lundi gerir
þessu söguefni sínu ágæt skil,
og oft eru lýsingar hennar
hinar prýðilegustu.
Heillar mig Spánn.
Þessi bók eftir Fredrik
Wislöff mun verða mörgum til
ánægju og fróðleiks. í bókinni
kynnumst við hinni spænsku
þjóð, sögu hennar, list hennar,
lífi og starfi. Lýsingar þær á
landi og þjóð sem fram koma
í bókinni munu verða mörgum
næsta ógleymanlegar.
Alþingismennirnir Sigurvin
Einarsson og Hannibal Valdi-
marsson hafa flutt tillögu til
þingsályktunar um héraðs-
skóla að Reykhólum í Barða-
strandarsýslu. 1 greinargerð
sem fylgir tillögunni segir:
„Tillaga samhljóða þessari
var frumflutt á seinasta þingi
og fylgdi henni þá svohljóð-
andi greinargerð:
Allir héraðsskólar eru nú
yfirfullir, og verða ungmenni
oft að bíða eitt til tvö ár eftir
því að geta fengið námsvist í
héraðsskóla. Þetta er afleiðing
þess, að enginn nýr héraðs-
skóli hefur verið byggður s.l.
15 ár. Skógaskóli mun vera sá
yngsti þeirra, en hann tók til
starfa árið 1949. Hér stappar
nærri, að í óefni sé komið,
því vissulega verður það að
'eljast meðal dýrmætustu
mannréttinda æskufólks að
geta aflað sér nauðsynlegrar
almennrar menntunar. Og
tvímælalaust er það ekki
rétt stefna að láta löng-
um og löngum undir höfuð
leggjast að byggja skóla til
almennrar fræðslu, en þurfa
síð:an að rjúka í að byggja
marga samtímis. í þessu efni
sem öðru er affarasælast að
svara kröfum eðlilegrar þróun-
ar með jöfnum skrið.
Sem stendur munu vera
starfandi 7 héraðsskólar á öllu
landinu, og getur hver þeirra
aðeins tekið á móti 35—40
nýjum nem. á ári. Það eru því
í mesta lagi 250—300 nem-
endur, sem nám geta hafið ár-
lega í öllum héraðsskólunum.
Þetta er sorglega lág tala og
ber áhuga og skilningi stjóm-
arvalda um almenna alþýðu-
menntun ekki allt of fagurt
vitni.
Það getur þannig ekki orðið
ágreiningsefni, að þess er full
þörf, að nýr héraðsskóli —
eða jafnvel fleiri en einn —
verði reistur hið fyrsta.
Flutningsmenn þessarar til-
lögu telja eðlilegt iað Reykhól-
ar í Austur-Barðastrandar-
sýslu verði fyrir valinu sem
skólasetur. Þar hefur verið
haldið uppi unglingaskóla
nokkur undanfarin ár af mikl-
um áhuga og fórnfýsi heima-
manna, en sú kennsla hefur nú
fallið niður vegna erfiðrar að-
stöðu og brottflutnings for-
göngumannsins, Sigurðar Elí-
assonar, tilraunastjóra.
Nokkur byggð er þegar
komin á Reykhólum, og bend-
ir allt til þess, að þar rísi á
næstu árum kauptún, er byggi
á landbúnaði og iðnaði.
Það var á sínum tíma vel
ráðið, að héraðsskólunum var
yfirleitt valinn staður, þar sem
gnægð var jarðhita, og hann
nýttur fyrir þessar stofnanir,
bæði til upphitunar húsakosts,
til sundlauga og á ýmsan ann-
an hátt. Hefur þetta þegar
sparað þjóðfélaginu ógrynni
fjár. Með tilliti til þessara
náttúruauðæfa var héraðs-
skólunum að Laugarvatni,
Laugum, Reykholti, Reykja-
nesi og Reykjum í Hrútafirði
valinn staður.
Svo sem kunnugt er, búa
Reykhólar yfir miklum auð-
æfum jarðhita, sem hingað til
hafa ekki verið hagnýtt sem
skyldi. Meðal annars með til-
liti til þessa eru Reykhólar
valinn skólastaður. Þá mundi
skóli vera þama vel settur.
Enginn héraðsskóli er á öllu
Vesturlandi allt frá Reykholti
í Borgarfirði. Þá mundi skóli
á Reykhólum vera merkur
liður í uppbyggingu staðarins,
en ýmis fyrirheit hafa að
undanförnu verið gefin :af op-
inberri hálfu um eflingu
byggðar á Reykhólum, hinu
foma og landkostaríka stór-
býli og höfðingssetri.
Margt fleira, sem óþarft er
hér að telja, mælir með því, að
almennur æskulýðsskóli verði
reistur á Reykhólum, og er
það von flutningsmanna að
málinu verði svo vel tekið á
Framhald á 2. síðu.
Bókaval