Ísfirðingur - 29.05.1971, Blaðsíða 5

ÍSFIRÐINGUR
5
TORFI GUÐBRANDSSON:
Utangátta verkalýðsforingjar
Torfi Guðbrandsson
Fátt fundu Sjálfstæðismenn
Vinstri stjórninni meira til
foráttu en samvinnu hennar
við forystu launþegasamtak-
anna. Fyrstu ár „Viðreisnar-
innar“ reyndu og málgögn
Sjálfstæðisflokksins að leiða
lesendum sínum fyrir sjónir
með margvíslegum rökum,
hvílík afglöp Vinstri stjórn-
in hefði framið með því að
koma til móts við óskir
verkalýðsfélaganna, —■ enda
fundust ekki svona meinlok-
ur í kokkabók „Viðreisnar-
innar“. Liðu svo tímar allt
fram á mitt ár 1964, en þá
steinþögnuðu þessar illvígu
raddir skyndilega. Um ástæð-
una til þess, efaðist enginn,
því að þá var ríkisstjórnin
tekin að semja við verka-
lýðsforystuna um kaup og
kjör launþega í landinu. Og
næst, þegar Morgunblaðið lét
frá sér heyra um afstöðu
stjórnarvalda til launþega-
samtakanna, var heldur bet-
ur komið annað hljóð í
strokkinn. Nú var það ekki
lengur ámælisvert, að taka
tillit til óska launþega, held-
ur þvert á móti lofsvert og
sjálfsagt. Og alla tíð síðan
hefur hið svonefnda júnísam-
komulag verið fegursta rósin
í hnappagati „Viðreisnarinn-
ar“, djásnið, sem ráðherrarnir
voru stoltari af en nokkrum
öðrum áfrekum á valdaferli
þeirra. En hér var staðið að
verki með öðrum hætti en á
dögum Vinstri stjórnarinnar,
og rás tímans átti eftir að
sanna, að það var engin til-
viljun. Ár eftir ár hafa þessir
sömu aðilar staðið að samn-
ingagerð, en ávalt hefur rík-
isstjórnin hrósað sigri í
þeirri viðureign, en verka-
lýðsforystan samið af sér.
Þegar ríkisstjórnin hóf að
feta sig áfram á þessari
braut lét Morgunblaðið ekki
dragast úr hömlu að benda
mönnum á, að nú væri verð-
bólguvandinn leystur og fólki
væri því óhætt að koma með
sparifé sitt í bankana, án
þess að eiga á hættu að verð-
gildi þess rýrnaði. Þessi
ágæta verðbólgubremsa, sem
launþegaforystan hafði hjálp-
að ríkisstjórninni að smíða,
var sem sé fólgin í því, að
vísitölutryggja lán úr vissum
sjóði, er veitt skyldu efna-
litlum launþegum, er hug
flokks borgarar þá er það
hættulegur misskilningur. Sá
misskilningur hefur því mið-
ur verið ríkjandi hjá þeim
undanfarin ár. Verði þeim
misskilningi viðhaldið, að fólk
sem býr við einhver beztu
fiskimið í heimi geti ekki
og eigi ekki að hafa lífskjör
og aðstöðu, svipað og annars
staðar gerist í landinu munu
þeir ungu menn og konur,
sem nú eiga að erfa landið
ekki kæra sig um búsetu á
þeim stöðum.
Til úrbóta verður að koma
■—- ekki sízt með tilliti til
þeirra átaka sem framundan
eru í landhelgismálinu, þar
sem við verðum að geta sýnt
fram á og sannað fyrir öðr-
um þjóðum að við getum, á
skynsamlegan hátt, fullnýtt
þau fiskimið er þær sækja
nú svo mjög á.
Gera þarf raunhæfa áætl-
un um uppbyggingu og skipu-
lagningu Vestfjarða allra, þá
áætlun á ekki að gera að
einhverju úuplaggi er birtist
og hverfur í óljósri huldu-
þoku. Áætlun á að fram-
kvæma en ekki lofa.
Taka þarf tillit til allra
þeirra þátta er þarf til að
skapa eðlilegt samfélag í
nútíma þjóðfélagi, en ekki sé
verið að taka fyrir hina ein-
stöku þætti er til þess þurfa,
án raunhæfra tengsla hvor
við annan, eins og gert hefur
verið undanfarin ár. Þessi
mál þarf að leysa með fé-
lagshyggju og lýðræði.
Framsóknarflokkurinn hef-
ur sett fram ákveðnar áætl-
anir um byggðarmál og vill
og mun beita sér fyrir að
þær komist í framkvæmd.
Því munu allir, er vilja á-
framhaldandi þróun byggðar
um landið allt fylgja honum
að málum.
Tálknafirði, 23. maí 1971.
Svavar Júlíusson.
hefðu á að koma sér upp
þaki yfir höfuðið. Lánaregl-
um hefur verið breytt oftar
en einu sinni, en frá árinu
1968 hefur verið svo um
hnútana búið, að lánin hækka
sjálfkrafa við hverja kaup-
hækkun, þannig að fyrir
marga lántakendur getur
kauphækkun þýtt hreina
kjaraskerðingu. Það er þvi
ekki að ástæðulausu, að menn
hafa kallað júnísamkomulag-
ið og síðari afbrigði þess
„sjálfvirka kauplækkunar-
samninginn“. Sú lánastofnun
mun ekki til í þessu landi,
sem jafn dýrseld er á lán
sín og Byggingasjóður ríkis-
ins, en raunvextir á lánum
hans frá 1965 munu hafa
numið 11,8% að meðaltali
árlega.
Fáum kemur á óvart, þótt
ríkisstjórnin sé stolt af að
standa að svona fjárplógs-
starfsemi, en hitt svíður
mönnum sárar, að forysta
verkalýðssamtakanna skuli
eiga þátt í að leggja slíkt
þrældómsok á herðar þeirra
manna, sem hún fer með um-
boð fyrir. En hefur þá verka-
lýðsforystan enga afsökun
sér til málsbóta? Af því, sem
nýlega er fram komið er
auðséð að hún hefur eina
afsökun, sem sé þá, að vera
utangátta. Það sanna við-
brögð þeirra Hannibals,
Björns og Eðvarðs við erindi
því, er Þórir Bergsson trygg-
ingastærðfræðingur sendi al-
þingismönnum skömmu fyrir
þinglok um hina fáránlegu
löggjöf um Byggingasjóð
ríkisins.
Þá fyrst er eins og verka-
lýðsforingjarnir vakni upp
við vondan draum og verði
ljóst í einu vetfangi, hvilíkt
óhappaverk þeir hafi unnið.
Brugðu þeir hart við og lýstu
yfir, að samningur sá, sem
þeir sjálfir stóðu að varðandi
lán Húsnæðismálastjórnar
ríkisins hafi „leitt til óþol-
andi misréttis og ranglætis“
og báru síðan fram yfirbóta-
tillögu um að lántakendum
verði endurgreidd sú upphæð,
er þeir hafa greitt umfram
9,5% ársvexti frá 22. nóv.
1964. Og þar með var þeim
Pílatusarþvotti lokið. En
þessir atburðir minna lands-
menn á, að þetta er ekki í
fyrsta skipti, sem verkalýðs-
forystunni verður á í mess-
unni. Meira hafði hún brotið
af sér þegar hún brást
Vinstri stjórninni á örlaga-
stundu, þeirri ríkisstjórn,
sem tók meira tillit til óska
launþega en nokkur önnur
íslenzk stjórnarvöld fyrr og
síðar.
SVAYAR JÖ
Þankar um
byggðamál á
Vestfirðir hafa löngum
verið einangraðir frá öðrum
byggðum á landinu og tor-
sóttir yfirferðar. Kjálkinn er
tengdur við meginlandið með
mjóum fjallshrygg milli
Gilsfjarðar og Bitru. — Sam-
göngur við fjórðunginn og
innan hans voru aðallega á
sjó þar til einangrunin var
að fullu rofin, í lok síðustu
heimsstyrjaldar, þegar sam-
göngur í lofti efldust og stór-
framkvæmdir í vegamálum
gérðu samgöngur á landi
greiðar, með aukinni tækni
og vélvæðingu.
Lífsbarátta Vestfirðinga
hefir verið hörð í gegn um
aldirnar. Landbúnaður og
sjávarútvegur var stundaður
jöfnum höndum, fram á fyrri
hluta þessarar aldar, þegar
stærri útgerð tók að þróast
á þilskipum, vélbátum og
jafnvel togurum. Við þessar
breyttu aðstæður jókst byggð
í þorpum og kauptúnum.
Kjarngott, þróttmikið og
frjótt mannlíf þróaðist á
Vestfjörðum við frumstæð
skilyrði. Mörg skáld, þjóð-
skörungar og þróttmiklir at-
hafnamenn eru runnir upp
úr vestfirzkum jarðvegi og er
óþarft að nefna þar nein
nöfn, svo alkunna sem þetta
er.
Vestfirðingar hafa jafnan
verið veitendur til þjóðar-
heildarinnar og má segja að
þeir hafi verið bjargvættir á
mestu þrengingar- og hörm-
ungartímum hennar.
Þeir búa við fengsæl fiski-
mið og hafa ætíð stundað sjó-
inn með hörku og harðfylgi.
Fugla- og eggjataka í björg-
um var löngum drjúg búbót,
ásamt selveiðum og dúntekju,
einkanlega á Breiðafirði. ■—
Feng úr þessum nægtabrunn-
um deildu þeir svo til annara
landshluta.
Þjóðin hefir því gamla
skuld að gjalda Vestfirðing-
um, sem vonandi verður
greidd á næstu árum.
Þó fiskur sé nú að mestu
horfinn af grunnmiðum,
vegna ofveiði og ágangs er-
lendra veiðiskipa, um ára-
tugi, og hlunnindi í björgum
Það er óverjandi að styðja
slíka óhappamenn til valda
á nokkrum vettvangi.
Finnbogastöðum, 11. maí ’71.
Torfi Guðbrandsson.
atvinnu- og
Vestfjörðum
Svavar Jóhannsson
og skerjum lítið nýtt lengur,
er hlutur Vestfirðinga enn í
þjóðarframleiðslunni, mjög
mikil, miðað við fólksfjölda.
Á síðustu áratugum hefir
fækkað mjög í vestfirzkum
byggðum. Fólkið hefir flutt
brott til þéttbýliskjarnanna á
Suðurlandi. Nú er svo komið,
að jafnvel kauptúnin og þorp-
in við sjávarsíðuna eiga í
vök að verjast.
Hinar hröðu framfarir og
stórkostlegu breytingar, sem
orðið hafa á síðustu áratug-
um, hafa valdið gjörbyltingu
á tilveru þjóðarinnar á svo
stuttum tíma, að hún hefir
jafnvel ekki enn samræmt
lífsviðhorf sín þessum miklu
breytingum. Þjóðin er því
enn að leita jafnvægis. Fólk-
ið hefir flutt úr sveitum og
strjálbýli útí á landi Sífellt
er að myndast meira þéttbýli
á höfuðborgarsvæðinu og
öðrum þéttbýliskjörnum á
Suðurlandi, þar sem afkoman
hefir verið betri. Einkanlega
þó lífsþægindi og skilyrði til
mennta meiri. — Ekkert lát
hefir verið á þessari þróun,
nú síðari árin, og lítið hefir
verið gert til þess að stöðva
hana. Frekar má segja að á-
standið hafi versnað. Aðstöðu
munur til mennta er mikill,
eftir búsetu manna í landinu.
Læknaþjónusta er stopul og
víða engin, á stórum svæðum
í dreifbýlinu, og verri á Vest-
fjörðum en víðast annars
staðar á landinu.
Allar stjórnunarstofnanir
þjóðarinnar eru staðsettar í
Reykjavík, svo og flestar
aðrar þær stofnanir, sem orka
mest á menningarlegt og
efnahagslegt líf þjóðarinnar.
Meðan svo er, er vart að
vænta þess, að þjóðlífið og
byggðin á landinu nái því