Morgunblaðið - 04.02.2010, Page 16

16
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 4. FEBRÚAR 2010
Viðtal viðforsætis-ráðherra í
Kastljósi Sjón-
varps breyttist í
undarlega uppá-
komu. Ekkert var
sjálfsagðara en að
hafa slíkt viðtal við Jóhönnu
Sigurðardóttur í tilefni af árs-
afmæli ríkisstjórnar. Þess ut-
an á hún fjölmörgum spurn-
ingum ósvarað. En
áhorfandinn hafði ekki þá til-
finningu að forsætisráðherra
landsins væri mættur í sjón-
varpssal. Þetta hafði fremur
þann brag að fenginn hefði
verið góðkunnur rabbari í
morgunspjall í útvarp. Jó-
hanna fékk að fara með hina
löngu og hefðbundnu lofgerð-
arrollu um hin miklu störf
þeirra Steingríms. Þótt það sé
orðið verulega þreytt efni, en
þó ekki eins þreytt og þau Jó-
hanna og Steingrímur segjast
vera, þá er ekki hægt að finna
að því þótt fréttamaðurinn
leyfði þessu efni að spilast
einu sinni enn. Svona í tilefni
tímamótanna. En engin svör
fengust við neinum spurn-
ingum sem fréttamaðurinn
reyndi að koma fram með þeg-
ar færi gafst.
Þegar spurt var um „skjald-
borgina“ hófst endurflutn-
ingur ræðunnar, sem nýlega
var lokið. Þegar spurt var um
bankana varð Jóhanna Sig-
urðardóttir eins og fjarlæg
vera utan úr bæ og staðfesti
að hún væri oft jafnhissa og
aðrir utan úr bæ. Einhvern
tíma áður hefði Jóhanna Sig-
urðardóttir átt til orð og þau
stór um það siðleysi sem við-
gengst í hinum endurreistu
bönkum. Helst virtist hún
telja að gott væri að gefa
mönnum tugi milljarða í af-
skriftum til að þeir gætu borg-
að ef þeir yrðu seinna dæmd-
ir! Það var erfitt
fyrir þá sem
hlýddu að trúa sín-
um eigin eyrum.
Og þegar reynt
var að spyrja hana
um pukrið sem er
einkenni hennar
ríkisstjórnar sem lofaði
gegnsæi, þá hófst þula um
reglur í tugatali sem væri búið
að setja eða yrðu settar. Það
var ekki um það spurt.
Og ráðherrann sem margoft
er búinn að lýsa Icesave-
samningnum sem góðum
samningi, sem bæri að sam-
þykkja, tilkynnir nú að Svavar
Gestsson hafi ekki ráðið við
verk sitt sem samningamaður
Íslands. Samþykkti hún skip-
un hans á sínum tíma? Og í
hverju fólst hæfnisleysið,
fyrst hann skilaði samningi
sem Steingrímur sagði „glæsi-
legan“ og Jóhanna lagði fyrir
þingið án þess að lesa, því þá
var ekki búið að þýða hann.
Ísland er í varnarstöðu og
forsætisráðherrann kemur í
sjónvarpsþátt, fær rúman
tíma og silkihanska-meðferð,
en á daginn kemur að hún hef-
ur ekkert fram að færa. Eini
fréttapunkturinn var um van-
hæfi Svavars sem samninga-
manns. Og sá fréttapunktur
snýst í rauninni ekki um hann,
heldur um það að þar með
stundi Jóhanna því loks upp
sem hún treystir sér ekki til
að viðurkenna beint: Icesave-
samningurinn er stórgallaður.
Væri hann það ekki þyrfti
ekki að snupra samninga-
manninn.
Stuðningsmönnum ríkis-
stjórnarinnar og sérstaklega
þeim sem styðja Samfylkingu
hlýtur að hafa verið brugðið
eftir að hafa horft á viðtalið
við Jóhönnu Sigurðardóttur
forsætisráðherra.
Það var ekkert sem
benti til að verið
væri að tala við for-
sætisráðherra þjóð-
arinnar}
Kastljóssviðtalið
Það var út affyrir sig gott
framtak hjá Jóni
Bjarnasyni, sjáv-
arútvegs- og land-
búnaðarráðherra,
að láta þýða
spurningar og svör vegna að-
ildarumsóknar Íslands að
Evrópusambandinu. Nú hef-
ur þýðingin vegna landbún-
aðarins verið birt, en sjávar-
0útvegshlutinn verður birtur
eftir nokkrar vikur.
Framtak Jóns leiðir hins
vegar hugann að tvennu.
Annars vegar þeirri skrif-
finnsku og þýðingarkostnaði
sem fylgir Evrópusamband-
inu, en aðeins
þessi fyrsta út-
gáfa af landbún-
aðarhlutanum er
146 blaðsíður.
Hins vegar minnir
þetta á hve van-
hugsað gönuhlaup umsóknin
að ESB er. Umsóknin nýtur
hvorki stuðnings utan þings
né innan, og ekki einu sinni
innan ríkisstjórnarinnar. Hún
er þar að auki kostnaðarsöm,
bæði beint vegna þeirrar
vinnu sem í hana fer, og
óbeint eins og komið hefur í
ljós í Icesave-málinu. Um-
sóknin er í senn slæm hug-
mynd og illa tímasett.
Umsóknin að ESB
er í senn slæm
hugmynd og illa
tímasett }
Gott framtak en slæmt mál S
teinunn Valdís Óskarsdóttir, þing-
maður Samfylkingarinnar, hefur
upplýst þjóðina um að hún horfi á
sjónvarp og sæki þangað hug-
myndir. Einn daginn horfði Stein-
unn Valdís á sjónvarpsstöð og sá yfirheyrslu
yfir Tony Blair, fyrrum forsætisráðherra
Bretlands, um aðdraganda innrásarinnar í
Írak árið 2003. Hún virðist hafa lifað sig mjög
inn í það sem hún sá og steig fram með mikl-
um lúðrablæstri og tilkynnti að brýnt væri að
rannsaka ákvörðun íslensku ríkisstjórn-
arinnar um að styðja innrásina í Írak.
Árið 1999 studdi Samfylkingin loftárásir
NATÓ á Júgóslavíu en þær voru án sam-
þykkis Sameinuðu þjóðanna. Það var siðferði-
lega umdeild ákvörðun en því kýs Steinunn
Valdís sennilega að gleyma. Árið 2003 tóku
forystumenn ríkisstjórnarinnar, Davíð Oddsson og Hall-
dór Ásgrímsson, ákvörðun um að styðja innrásina í Írak
en þar hafði vitfirringurinn Saddam Hussein árum sam-
an dundað við að myrða landsmenn sína og brotið gegn
öllum samþykktum Sameinuðu þjóðanna. Þessi stuðn-
ingur varð gríðarlega umdeildur og olli töluverðri ólgu í
þjóðfélaginu. Í æsingnum gleymdist að þetta var ákvörð-
un sem skipti umheiminn sáralitlu enda einungis um að
ræða yfirlýsingu á pappírsblaði. Íslendingar eiga ekki
eigin her, sendu því ekki hermenn til Íraks til að berjast
og urðu ekki að þola mannfall. Hörðustu andstæðingar
þessarar ákvörðunar íslenskra stjórnvalda töluðu eins og
augu umheimsins mændu ásakandi á Ísland
vegna stuðnings við innrásina. En þessi
stuðningur, sem fólst ekki í neinu nema litlu
já-i á pappír, fór að mestu framhjá umheim-
inum þótt nokkrir erlendir grínistar gerðu
góðlátlegt grín að stuðningi litlu þjóðarinnar
sem á ekki einu sinni her.
Nú er næsta víst að flestallir óska þess að
aldrei hefði komið til innrásar í Írak. En það
er engin ástæða til að kalla íslenska ráða-
menn til ábyrgðar fyrir að hafa stutt á papp-
írsbleðli helstu vinaþjóð Íslendinga, Banda-
ríkin. En þingmaður sem þráir sviðsljósið
æpir á nefnd sem á að ræða gamla ákvörðun.
Þingmaðurinn virðist halda að enn sé góð-
æri á Íslandi og þess vegna hægt að stofna
nefnd um mál sem skiptir ekki lengur nokkru
máli. Það væri nær að þingmaðurinn beindi
þeirri fyrirspurn til ríkisstjórnarinnar hvað hefði orðið
um aðgerðina „sláum skjaldborg um heimilin“. Jafn-
framt ætti þingmaðurinn að leggja til að stofnuð yrði
nefnd til að rannsaka af hverju lítið sem ekkert hefur
orðið úr fögrum loforðum velferðarstjórnarinnar til
hinna skuldsettu þegna. Slík nefnd ætti vitaskuld að
starfa fyrir opnum tjöldum og kalla ráðherra í yf-
irheyrslur þar sem þeir svara fyrir vanrækslusyndir sín-
ar. Beinar útsendingar ættu að sjálfsögðu að vera frá
fundum nefndarinnar. Þjóðin myndi taka slíkri nefnd
fagnandi, enda væri þar verið að fjalla um mál sem skipt-
ir landsmenn öllu máli. kolbrun@mbl.is
Kolbrún
Bergþórsdóttir
Pistill
Erindisleysi Steinunnar Valdísar
Um 12% fyrirtækja
hafa gert áhættumat
FRÉTTASKÝRING
Eftir Egil Ólafsson
egol@mbl.is
M
jög mikið vantar upp
á að íslensk fyrirtæki
hafi uppfyllt ákvæði
reglugerðar sem
leggur þá skyldu á
fyrirtæki að gera áhættumat á vinnu-
stöðvum. Könnun sem VÍS gerði hjá
300 fyrirtækjum á síðasta ári sýndi að
aðeins 12% fyrirtækja væru búin að
gera slíkt mat. Í Danmörku hafa um
75% fyrirtækja látið vinna lögbundið
áhættumat og þetta hlutfall er enn
hærra meðal stærstu fyrirtækjanna.
Leifur Gústafsson, fagstjóri hjá
Vinnueftirlitinu, segir að í þessum
samanburði verði að hafa í huga að
reglugerð um að gera skuli skriflegt
áhættumat á vinnustöðum hafi tekið
gildi árið 2006, en sambærileg reglu-
gerð í Danmörku hafi tekið gildi 13 ár-
um fyrr. Staðan hjá Dönum þremur
árum eftir gildistöku reglugerðar-
innar hafi ekki verið ólík því sem hún
er núna hjá okkur.
Staðan er mismunandi milli vinnu-
staða. Aðeins 6% fyrirtækja sem eru
með innan við 5 starfsmenn höfðu lát-
ið vinna áhættumat, en um 31% fyrir-
tækja með fleiri en 20 starfsmenn
höfðu látið vinna slíkt mat.
Leifur segir að lengi hafi áherslur í
vinnuvernd snúist um eftirlit. Menn
hafi hins vegar áttað sig á því að þrátt
fyrir aukið eftirlit hafi vinnuslysum
ekki fækkað eins og vænst var. Þess
vegna hafi menn á seinni árum verið
að leggja aukna áherslu á forvarnir.
Reglugerð um skipulegt vinnu-
verndarstarf á vinnustöðvum gerir
ráð fyrir að á vinnustöðum eigi að vera
til staðar öryggistrúnaðarkerfi og að
gert sé skriflegt áhættumat. Mark-
miðið er að unnið sé skipulega að því
inni á vinnustöðunum að fækka vinnu-
slysum.
Leifur segir að þarna sé á ferðinni
ný hugsun og það taki tíma að fá fólk
og fyrirtæki til að vinna eftir henni.
Tilgangurinn með áhættumati sé ekki
síst sá að fá fólk til að hugsa um ör-
yggismál og hvar séu mestar líkur á
að slys verði.
Slysum fækkaði eftir hrunið
Árlega þurfa um 9.000 manns að
leita sér aðstoðar vegna vinnuslysa
hér á landi og rannsóknir sýna að enn
fleiri verða fyrir heilsutjóni vegna at-
vinnusjúkdóma. Vinnuslysum fjölgaði
umtalsvert þegar þenslan var sem
mest í hagkerfinu, en hefur síðan
fækkað aftur eftir hrunið. Þar skiptir
verulegu máli sá mikli samdráttur
sem orðið hefur í byggingariðnaði. Þó
er talið að vinnuslys í byggingariðnaði
á hverja vinnustund hafi ekki fækkað
eftir hrunið.
Leifur sagði að tímar þenslu og
sparnaðar væru ekki sérstaklega hag-
stæðir vinnuvernd. Á tímum þenslu
þyrftu hlutirnir að ganga hratt fyrir
sig í fyrirtækjunum og menn gæfu
sér oft ekki tíma til að huga að slysa-
vörnum. Núna þegar fyrirtækin
þyrftu að spara væri viss hætta á að
menn teldu sig ekki hafa efni á að
huga að vinnuvernd. Hann sagði að
margt væri hægt að gera í vinnu-
vernd án þess að það kostaði mikla
peninga. Það væri hægt að gera mikið
í því að stuðla að auknu öryggi á
vinnustöðum ef menn tileinkuðu sér
þá hugsun að nauðsynlegt væri að
huga að forvörnum inni á vinnustöð-
unum.
Morgunblaðið/Heiddi
Eiturefnaslys Rannsóknir á Vesturlöndum benda til þess að 3-4% af lands-
framleiðslu glatast vegna heilsutjóns á vinnustöðum.
Árið 2006 var sett reglugerð um
að vinnustaðir ættu að gera
skriflegt áhættumat. Mikill
minnihluti fyrirtækja hefur lokið
við að gera slíkt mat.
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á slóðinni http://morgunbladid.blog.is/
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjórar:
Davíð Oddsson Haraldur Johannessen
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Útgefandi:
Óskar Magnússon
9000
manns þurfa árlega að
leita sér aðstoðar vegna
vinnuslysa hér á landi.
45-60
milljarðar eru taldir vera
kostnaður þjóðarbúsins
af heilsutjóni á vinnustöð-
um á hverju ári.
12%
fyrirtækja hafa lokið við
gerð lögbundins áhættu-
mats.
5
látast að jafnaði árlega í
vinnuslysum á Íslandi.