Morgunblaðið - 04.02.2010, Blaðsíða 18

18 Umræðan
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 4. FEBRÚAR 2010
STAKSTEINAHÖFUNDUR
Morgunblaðsins leggur í dálki sín-
um í fyrradag út af grein sem ég
ritaði í blað hans um atvinnumál.
Þakka ég honum fyrir að vekja at-
hygli á því starfi sem nú á sér stað
hjá stjórnvöldum í atvinnumálum.
Ekki síst mikilvægi þeirrar
ákvörðunar umhverfisráðherra að
framkvæmdir við Suðvesturlínu
geti farið af stað. Það veit stak-
steinahöfundur hvað skiptir öllu
máli fyrir orkunýtingu á Suð-
urnesjum; byggingu álvers í
Helguvík og gagnavers á Ásbrú,
svo stór dæmi séu tekin. Meining
Mogga er hins vegar sú að önnur
ákvörðun sama ráðherra um að
staðfesta ekki skipulag Þjórs-
árvirkjana geri öll áform í atvinnu-
málum að litlu. Mogga til hug-
arhægðar er bæði rétt og skylt að
leiðrétta þann „misskilning“ Morg-
unblaðsins enda fjarri lagi og alls
óskyld mál. Úrskurður umhverf-
isráðherra vegna Þjórsárvirkjana
hefur engin áhrif á áform Lands-
virkjunar næstu mánuði, að sögn
forstjóra fyrirtækisins. Enda var
búið að taka vænt-
anlega orku Þjórs-
árvirkjana frá fyrir
annað en álver. Hvort
tveggja kemur fram í
frétt Mogga í fyrra-
dag á bls. 2. Þá er
rammaáætlun stjórn-
valda um orkunýtingu
og náttúruvernd
væntanleg og mun
hún skilgreina hvaða
virkjanakosti verður
farið í næstu miss-
erin. Hins vegar vil
ég nota kærkomið
tækifæri til þess að draga fram
nokkar staðreyndir um stöðu og
horfur í atvinnumálum til þess að
vinda enn frekar ofan af „misskiln-
ingi“ Moggans vegna greinar
minnar um atvinnumál og orkunýt-
ingu. Í tölum og upplýsingum frá
iðnaðarráðuneytinu kemur margt
athyglisvert fram um stöðu mála.
Atvinnuleysi hefur sem betur fer
aukist hægar en spáð var en mik-
ilvægt er að undirbúa næstu
áfanga í áætlun um aðgerðir í at-
vinnumálum. Framgangur áætl-
unarinnar um endurreisn efna-
hagslífsins, sem
skapar svigrúm til
hraðari lækkunar
vaxta, afnáms gjald-
eyrishafta í áföngum
og bætt skilyrði til
fjárfestinga, er veiga-
mesta aðgerð stjórn-
valda í atvinnumálum
en bráðaaðgerðir hafa
einnig unnið gegn at-
vinnuleysinu og að
mestu skilað tilætl-
uðum árangri. Þá eru
það vísbendingar um
endurnýjunarmátt at-
vinnulífsins að störfum fjölgar hjá
hátækni- og nýsköpunarfyr-
irtækjum.
Aðgerðir og orkunýting
Jafnframt er það athyglisverð
staðreynd að samkvæmt lauslegri
könnun meðal nokkurra fyrirtækja
auk upplýsinga frá Nýsköp-
unarmiðstöð um fjölda starfa í
frumkvöðlasetrum hafa yfir 500 ný
störf orðið til frá því haustið 2008.
Sama vísbending birtist í vinnu-
markaðskönnun Hagstofu Íslands
en þar fjölgar störfum í sér-
fræðilegri, vísindalegri og tækni-
legri starfsemi um 14% frá 4. árs-
fjórðungi 2008 til 4. ársfjórðungs
2009. Að jafnaði fækkaði störfum
um 5% á sama tíma
Stærstu verkefnin
Í lokin er rétt að varpa ljósi á
raunverulega stöðu mála með yf-
irliti yfir stöðuna:
Gagnaver Verne Holdings á
Reykjanesi
Alþingi er nú með til umfjöll-
unar heimildarlög um gerð fjár-
festingarsamnings vegna uppbygg-
ingar á gagnaveri á Ásbrú við
Reykjanesbæ. Verne Holdings
hafa nýlega fengið til liðs við sig
fjárfestingarsjóðinn Welcome
Trust sem nýjan kjölfestufjárfesti
og vonir eru bundnar við að fram-
kvæmdir hefjist af fullum krafti.
Samkvæmt mati KPMG er áætlað
að um 270 störf verði til tengd
uppbyggingunni og um 250 störf
tengd rekstri gagnaversins.
Búðarhálsvirkjun og Straumsvík
Landsvirkjun undirbýr byggingu
Búðarhálsvirkjunar. Fyrstu und-
irbúningsframkvæmdir hefjast á
næstu vikum en byggingartími
virkjunarinnar er áætlaður þrjú
ár. Bygging hennar skapar um 800
ársverk. Gert er ráð fyrir að orkan
fari til stækkunar álversins í
Straumsvík. Um er að ræða end-
urnýjun framleiðslubúnaðar í nú-
verandi skálum sem eykur fram-
leiðslugetuna um 40 þúsund tonn.
Gert er ráð fyrir að verkið í heild
taki tvö og hálft ár og skapi um
600 ársverk.
Endurbygging Suðvesturlínu
Landsnet undirbýr endurnýjun
raforkukerfisins á Reykjanesi með
uppbyggingu Suðvesturlínu. Takist
að bjóða verkið út þannig að fram-
kvæmdir geti hafist í sumar skap-
ast strax um 45 ársverk en alls
verða ársverkin um 255 á þriggja
ára framkvæmdatíma.
Álver Norðuráls í Helguvík
Áfram um atvinnumál
Eftir Björgvin G. Sigurðsson » Vil ég nota kær-
komið tækifæri til
þess að draga fram
nokkar staðreyndir
um stöðu og horfur í
atvinnumálum
Björgvin G.
Sigurðsson
Handritshöfundur,
handritaráðgjafi, fram-
leiðandi, framleiðslu-
stjóri, leikstjóri, fyrsti,
annar og þriðji aðstoð-
arleikstjóri, tökumaður,
aðstoðartökumaður,
tökustaðastjóri,
hleðslumaður, skrifta,
gripill, ljósameistari,
rafvirki, leikmynda-
hönnuður, leik-
munameistari, klæðir, málari, smið-
ur, búningameistari, saumakona,
búningaaðstoð, förðunarmeistari,
hármeistari, brellumeistari, sendlar,
bílstjórar o.fl, o.fl.
Þessi stöðugildi auk fjölda annarra
eru talin nauðsynleg við gerð einnar
kvikmyndar sem tekur yfirleitt nokk-
ur ár að skrifa og þróa. Tökur geta
síðan tekið allt frá 3-9 mánuði, eft-
irvinnsla og dreifing um eitt til tvö ár.
Hér á Íslandi hefur okkur tekist
þrátt fyrir smæð okkar og þröng skil-
yrði að mennta og þjálfa dágóðan hóp
fólks sem bæði kann og getur gert
kvikmyndir og sjónvarpsefni, kvik-
myndir sem margar hverjar hafa náð
langt á alþjóðavettvangi og borið
hróður okkar víða.
Ekki er óalgengt að hitta fólk sem
þekkir landið og þjóðina af kvik-
myndum einum saman. Kvikmynd
eða sjónvarpsefni getur virkað eins
og olía eða smurning fyrir samskipti
þjóða á milli, hvort sem er í við-
skiptum, stjórnmálum eða menningu.
Oft á tíðum hefur verið talað fjálg-
lega um ásókn erlendra aðila til að
framleiða hér stórmyndir og auglýs-
ingar, og eftir að hafa starfað í tvo
áratugi við greinina hef ég orðið vitni
að stórum hlutum verða til að miklu
leyti fyrir atbeina þess hóps sem hef-
ur borið gæfu til að starfa stöðugt við
kvikmyndagerð á Íslandi.
Kvikmyndagerð er stór virðisauk-
andi atvinnugrein eins og margoft
hefur komið fram og áhrifin koma
víða fram í þjónustu og atvinnulífi.
Það hefur verið sorglegt að upplifa
skilningsleysi og eyðileggingu stjórn-
málamanna á þessari framsæknu
grein á tímum yfirlýsinga um sprota-
fyrirtæki, þekkingariðnað og fram-
sækna grasrót í atvinnulífi.
Ef svo verður sem stefnir, sýnist
mér að íslensk kvikmyndagerð geti
lagst af og ásókn erlendra aðila hér
geti stórminnkað. Einnig að sá
grunnur sem byggður hefur verið í
mannauði muni hverfa að miklu leyti.
Miklu skiptir að þekk-
ingin sé til staðar og
gæði þjónustu mikil.
Eins og við höfum oft
upplifað við stærri
verkefni hér á landi
krefjast þau ekki að-
eins tilfallandi lands-
lags heldur líka þekk-
ingar íslenskra
kvikmyndagerð-
armanna á landinu og
tækninni. Nú þegar
hafa hæfir íslenskir
kvikmyndagerðarmenn og fyrirtæki
hafið starfsemi annars staðar í heim-
inum „flúið land“ eftir að áform
stjórnvalda komu til kastanna. Senni-
lega mun fjármagnið sem fylgir er-
lendum verkefnum og hefur orðið
eftir í landinu, snarminnka þegar
ekki verður hægt að ráða innlent
hæft starfsfólk og nota þau tæki og
tól sem því fylgja.
Mér kemur í hug sagan sem Jodie
sagði í kvikmyndinni „The crying
game“ leikinni af Íslandsvininum
Forrest Whittaker og segir af sporð-
dreka sem er staddur við árbakka og
kemst ekki leiðar sinnar. Skyndilega
sér hann frosk svamla við bakkann
og biður hann um að synda með sig
yfir ána. Froskurinn bregst tregur
við en tekur síðan loforð af drekanum
að stinga ekki á sundinu yfir, auk
þess sem ljóst var að það yrðu enda-
lok þeirra beggja. Á miðri leið finnur
froskurinn nístandi sársauka þegar
sporðdrekinn rekur baneitraðan hal-
ann í bak hans. Drukknandi hrópar
froskurinn, Af hverju í ósköpunum
gastu ekki setið á þér? Sporðdrekinn
svarar: Ég get ekki að því gert, það
er í eðlinu. Síðan drukknuðu báðir.
Er það í eðli íslenska stjórnvalds-
ins að hegða sér eins og sporðdrekinn
sem banar björginni?
Íslensk
kvikmyndagerð
Eftir Eggert
Ketilsson
» Það hefur verið sorg-
legt að upplifa skiln-
ingsleysi og eyðilegg-
ingu stjórnmálamanna á
þessari framsæknu
grein á tímum yfirlýs-
inga um sprotafyrir-
tæki, þekkingariðnað og
framsækna grasrót í
atvinnulífi.
Eggert Ketilsson
Höfundur er leikmyndahönnuður
og brellumeistari.
ÞAÐ er almennt
viðurkennt að Vega-
gerðin okkar er
merkilegt fyrirtæki
sem hefur unnið
margt stórvirkið í
tímans rás í okkar
strjálbýla og fjöllótta
landi. Margir frábær-
ir vegagerðarmenn
hafa komið þar við
sögu, ekki síst hér
fyrir vestan og enn
eru þar að störfum menn sem
skilja að Vegagerðin er þjónustu-
fyrirtæki almennings. Hinn sami
almenningur á samt oft bágt með
að skilja að það eru fjárveitingar
löggjafarvaldsins sem setja mönn-
um stólinn fyrir dyrnar á þeim bæ
sem annars staðar. En það er ekki
alltaf svo að fjárveitingar segi
stopp. Stundum er nefnilega stað-
ið þannig að málum að almenn
skynsemi virðist úti í hafsauga og
skal nú nefnt einfalt
dæmi um það.
Hinn 2. janúar síð-
astliðinn fór mokst-
urstæki á vegum
Vegagerðarinnar upp
á Hrafnseyrarheiði til
að liðka til fyrir snjó-
bíl Ísafjarðarbæjar,
svo hann gæti ekið
eftir veginum ef á
þyrfti að halda, en
snjór hefur verið svo
lítill hér í vetur að
snjóbíll hefur ekki
getað athafnað sig.
Ótrúlegt en satt!
Í ljós kom að snjór var sáralítill
á veginum og kom almenningi
ekki á óvart. En það skipti ekki
máli. Ekki mátti moka nema tann-
arbreidd, rétt fyrir snjóbílinn, því
vegurinn á að vera lokaður sam-
kvæmt almanakinu. Með því að
skilja eftir snjó á helmingi veg-
arins, uppi í vatnsrásinni, hefur
klaki sem var á honum ekki
bráðnað þrátt fyrir eindæma tíð.
Klukkutíma vinna í viðbót hefði
gert það að verkum að vegurinn
væri nú marauður öllum til
ánægju nema Vegagerðinni sem
segir að menn aki á eigin ábyrgð á
vegum sem eigi að vera lokaðir!
En menn hafa svo sem verið að
fara þetta þrátt fyrir að Vega-
gerðin hafi auglýst veginn ýmist
lokaðan eða flughálan. En það má
ekki með nokkru móti láta laga
svona smáagnúa vegna þess að
almanakið blívur.
Vikum, jafnvel mánuðum saman,
með örfáum undantekningum, hef-
ur staðið loft og sjór hér fyrir
vestan eins og sagt er. Vegagerðin
okkar lætur samt nokkra smá-
snjóskafla fara í taugarnar á sér
eins og fyrri daginn. Lok lok og
læs og allt í stáli, sagði Ómar
Vegurinn á að vera lokaður
samkvæmt almanakinu
Eftir Hallgrím
Sveinsson »Má ekki blessað fólk-
ið njóta þess þegar
vel viðrar? Er þetta
hægt, Matthías?
Hallgrímur
Sveinsson
LÍTIÐ sveitarfélag
á höfuðborgarsvæð-
inu hefur und-
anfarnar vikur verið
á milli tannanna á
fólki og í fjölmiðlum
og setið undir stór-
yrðum og sleggju-
dómum. Umræðan
hefur einkennst af
þekkingarskorti og
klisjum. Kannski má
á vissan hátt segja að
það sé ekki skrýtið, því að það
sem einu sinni fer af stað er erfitt
að stoppa.
Eins og flest önnur sveitarfélög
í landinu vorum við með hluta af
lánasafni okkar í erlendri mynt, –
enda voru það þær ráðleggingar
sem sveitarfélög, líkt og ein-
staklingar og fyrirtæki, fengu hjá
lánastofnunum. Á sama hátt og
efnahagshrunið skall af fullum
þunga yfir heimili og fyrirtæki í
landinu skall það einnig af fullum
þunga yfir sveitarfélögin í landinu.
Þau, eins og heimilin
og fyrirtækin voru
vissulega misjafnlega
vel í stakk búin til að
taka við slíku áfalli.
Ungu barnmörgu
sveitarfélagi, sem er
án atvinnulífs og hefur
því ekki aðra tekju-
stofna en skatttekjur
af íbúum sínum, má á
vissan hátt líkja við
unga barnmarga fjöl-
skyldu sem ekki hefur
annað en dag-
vinnulaun á milli
handanna. Slík fjölskylda má ekki
við miklum fjárhagslegum áföllum.
Í efnahagshruninu tapaði sveit-
arfélagið Álftanes um 1.000 millj-
ónum króna, sem er nánast sama
upphæð og árlegar tekjur þess.
Það þarf ekki að hugsa sig lengi
um til að svara því hvernig fer
fyrir fjölskyldu, sem af ein-
hverjum ástæðum tapar því sem
nemur árlegum tekjum hennar!
Hátt hefur verið talað um hina
glæsilegu sundlaug á Álftanesi og
hún sögð hafa „sett sveitarfélagið
Eftir Kristínu Fjólu
Bergþórsdóttur
Kristín Fjóla
Bergþórsdóttir
» Í efnahagshruninu
tapaði sveitarfélagið
Álftanes um 1.000 millj-
ónum króna, sem er
nánast sama upphæð og
árlegar tekjur þess.
á hausinn“ , en bygging hennar
var samþykkt samhljóða í bæj-
arstjórn í desember 2006. Það sem
fyrst og fremst gerir sundlaugina
á Álftanesi frábrugðna öðrum
sundlaugum, og um leið eftirsókn-
arverðari, er hæðin á rennibraut-
inni og öldulaugin, en hún er sú
eina sinnar tegundar á landinu.
Margir kunna eflaust að halda að
það sé einmitt þessi „lúxus“ sem
orsakað hafi vandann á Álftanesi,
og því er rétt að upplýsa það hér
að kostnaður við tæknibúnað öldu-
laugarinnar og hækkun á renni-
brautarturni úr 7 metrum í 10 var
u.þ.b. 15-20 milljónir króna. Að-
dráttaraflið er hins vegar óumdeilt
og gestir sundlaugarinnar í lok
síðasta sumars, eftir að sundlaug-
Stóryrði og sleggjudómar