Ísfirðingur - 23.04.1975, Síða 5
ISFIRÐINGUR
5
Opið bréf til Björgvins
Framhald af 8. síðu
sínum, rétt upp á hinn gamla
máta.
Nú er hinsvegar dúllað við
að setja upp einhverja staðar-
uppbót á hugmyndaskrána,
jafnt á alla búvöru, í stað
þess að ganga beint að verki,
og hlaupa undir bagga þegar
mest þurfti, en þá er bara vel
að merkja, að kýrnar eru
flestar dauðar, og verða ekki
endurreistar á næstunni, og
sannast hér hið fornkveðna,
að það er hægra að styðja en
reisa. En þar á ofan er það
vitað, að sumir af þeim bænd-
um sem hér urðu fyrir mikl-
um skakkaföllum á kalárun-
um verða annaðhvort dauðir,
og í jörðu grafnir, eða af
eðlilegum ástæðum hættir
búskap, svo að þeir munu af
ellilaunum sínum verða sínar
heykaupaskuldir að gjalda, án
neinna staðaruppbóta á sína
framleiðslu, um leið og þeir
sem fyrst og best komust út
úr erfiðleikunum og á strik
komust í sínum búskap fá
verðauka fyrir sína búskapar-
framleiðslu. Er þó ekki að
þeir séu öfundsverðir, og þá
allra síst þeir, sem í upp-
byggingu húsa eða annara
mannvirkja standa, með þeim
ofboðslega kostnað sem fylgir,
þegar um 100 ær þarf að hafa
í fullum arði, til þess eins að
standa undir fjárhúsbygging-
unni einni saman. Og hvað
skildi þá Hafliði allur þegar
allt hitt væri sett ofan á milli
á Brúnku gömlu?
En þetta var nú kannski
útúrdúr, og svo ég snúi mér
að mjólkinni aftur, þótt ailt
þetta snerti hana, þá skal ég
segja þér það, að mér finnst
sjálft mjólkursamlagið okkar
ekki hafa gert nógu vel við
bændur. Hér hefur útborg-
unarverð til bænda á hinni
svokölluðu sumarmjólk verið
undanfarin ár aðeins 70% af
framleiðsluráðsverði, og það
gilt frá 1. apríl til 1. október
ár hvert, bókstaflega þótt
mjólkin á þessu tímabili á
stundum hafi verið rétt til
neyslu, án nokkurrar teljandi
vinnslu, og verið skákað þar
í því skjóli, að halda sér
þarna til jafns við þau mjólk-
urbú, sem kannske mest af
mjólkinni fer í vinnslu.
Rausnast var þó við á s.l.
aðalfundi að hækka þetta
verð upp í 75%, og tel ég það
enga ofrausn þótt 3/4 hlutar
af kaupinu manns væru borg-
aðir út, og þar af dreginn
flutningskostnaður kr. 1.38 á
lítra en afgangurinn geymdur
langt á annað ár. Heldurðu að
verkafólkinu, já eða kennur-
unum, að ógleymdum þing-
mönnunum, myndi finnast
greiðslumátinn sá arna glæsi-
legur?
Þetta þýðir nú bara það,
góði maður, að ef ég legg
mjólk inn núna í apríl fyrir
kr. 200 þús., þá fæ ég kr. 150
þús. útborgað, en kr. 50 þús.
lána ég það sem eftir er af
þessu ári, eða í 8 mánuði, og
ef eins og var á s.l. ári, 11
mánuði af árinu 1976, eða
samtals í 19 mánuði. Ef ég
hefði nú vetrarmann fyrir kr.
50 þús. á mánuði, kaupi fóður-
bætir sem svarar þessari
mjólkurframieiðslu, sem er
um 2 tonn á kr. 80 þús., og
þann áburð sem einnig svarar
til þess heyfóðurs sem kýrnar
éta þennan mánuð, sem ekki
er of í lagt kr. 30 þús, eða
samt. kr. 160 þús., þá getur
þú nú séð hvað mjólkurfram-
leiðslan er orðin ábatasöm
atvinnugrein. En þrátt fyrir
þessa 75% útborgun, er þá
akkúrat, að við bændur fáum
3 krónur — heilar þrjár krón-
ur — fram yfir helming þess
verðs, sem mjólkurstöðin fær,
ef um sölumjólk er að ræða.
í annan máta er svo tekið
af okkur 3% af brúttóverði
allrar mjólkur í stofnsjóð
Mjólkurstöðvarinnar, og
hvorki meira eða minna er,
að við fáum af því 6% í árs-
vexti, arðsamt fé það. Þeir
kunna karl minn að ávaxta
spariféð sitt bændurnir. í
þriðja máta trónar svo jafn-
aðarmennskan í því hásæti
þessara mála, að minnsta
kosti 3 eða 4 flutningstaxtar
eru á mjólkinni að stöðvar-
vegg. Er okkar taxti Djúp-
manna, að mig minnir, um
það bil helmingi hærri en sá
sem lægstur er. Bændur eru
miklir samvinnumenn, eins og
þú veist og vilja fá oliu, bensín
og alla aðra hluti með jafn-
aðarverði, sem von er, svo
sem frekast má verða, og það
er ekkert eftir til þess að
þessi hugsjón nái algerri
fullkomnun, nema að jafna
flutningskostnaði á mjólkur-
flutningi til Mjólkursamlags
ísfirðinga. En þar er betra
að flana ekki að neinu eða
rasa ekki um ráð fram. En
staðreyndin er einnig sú, að
15% lægra verð hefur verið
borgað fyrir „sumarmjólkina",
þ.e. frá 1. apríl til 1. október
í uppgjöri ársins. En mörgum
finnst að sumarið sé ekki
svona langt hjá okkur. En
víðast á lændi hér mun þó
vera fyrir löngu, að jafnaðar-
verð er á mjólkurflutningi.
En ég held n.l., að þegar
hver einasta mjólkurlögg
selst upp svo að segja daglega
og engar vinnslubirgðir safn-
ast, ættu engin vandræði að
vera, að borga bændum
annaðhvort hærra verð fyrir
mjólkina strax, eða borga
afganginn af mjólkurverðinu
minnsta kosti tvisvar á ári,
þ.e. í júlí og um áramót. Ég
held að afkoma bændanna hér
sé ekki það góð, að þeir hafi
ráð á því, að lána frá 15-25%
af verði afurða sinna lang-
tímum saman. Að kalla
afganginn af verði mjólkur
og kjötafurða uppbætur, er
algert hugtakabrengl, því upp-
bætur, svo sem þær voru
upphaflega skilgreindar, hafa
ekki komið hér á þessar vörur
í áraraðir, en mikið frekar,
og jafnvel oftast nær í langan
tíma, að vantað hefur upp á
grundvallarverðið stórar fjár-
hæðir.
En ofan á þetta kemur svo
rúsínan í pylsuendanum, að
bændur hér, í gegn um mjólk-
urstöðina, eru látnir kaupa í
stórum stíl, fyrir hundruð
þúsunda króna, mjólk og
mjólkurvörur til að láta aðra
versla með. Borga sjálfir fl.
kostnað á þessa sölumjólk
innan af flugvelli, og aftur
fl. kostnað á hana vestur um
firði, útí Hnífsdal, Bolungar-
vík og Súðavík, og taka á
sig alla rýrnun, sem alltaf er
nokkuð mikil á þessari vöru,
og draga svo þennan kostnað
frá verði þeirra fáu mjólkur-
potta, sem við framleiðum
sjálfir á mjólkurfélagssvæð-
inu.
Ég held, að það sem ég
hefi minnst á hér að framan,
verki ekki sem örfun eða afl-
gjafi á bændur að leggja sig
fram um aukna mjólkurfram-
leiðslu, og nokkuð betur hefði
mátt í stakkinn búa, til að
halda í horfinu. Hitt er svo
ekki síður ljóst, að slæmir
vegir og samgönguerfiðleikar
hafa sitt að segja. Það vita
þeir best, sem í þessu standa.
Um niðurlag greinar þinnar
get ég verið fáorður, þótt sárt
finnist mér að jafn skýr og
greindur maður og þú ert,
skulir trúa því, að þjóðinni
sé óhagkvæmt að greiða
útflutningsbætur á landbún-
aðarvörur. Veistu ekki maður,
að ríkið fær miklu meira í
tekjur af þedm gjaldeyris-
viðskiptum sem útfluttar
landbúnaðarvörur skapa, en
svarar því, sem það greiðir
í útfl.bætur miðað við að
ekkert væri flutt út af búvöru.
Já, og skapar meira að segja
með útfluttri búvöru gjaldeyri
fyrir öllum fóðurbætinum líka.
Hitt máttu ekki minnast á,
jafn skeleggur baráttumaður
og þú hefur alla tíð verið
verkalýðsstéttunum til handa,
að niðurgreiðslurnar séu
styrkur til bænda. Þar fara
stjórnvöldin nefnilega í kring
um ykkur, eins og kötturinn
í kring um heita grautinn.
Þið látið nefnilega spila með
ykkur. Niðurgreiðslurnar eru
þeirrar náttúru, að það væri
vel hægt að nota þær til að
gefa fólkinu vöruna alla, eða
svo til, bara að taka meira
af þvi í skatta í staðinn, bæði
beina og óbeina. Þá þyrfti
heldur ekki að borga nema
nokkrar krónur á tímann á
eftir. Þá færi líka útgerðin
að bera sig.
Þetta er n.l. hringavitleysa,
sem farið er aftan að fólkinu
með og í kring um það, og
svo kalla fínir menn þetta
hagstjórnartæki. En svona
tæki er miklu líkara tæki því
sem notað var í gamla daga,
og spunnið var á hi'ossliár, og
kallað vitlausasnælda. Eða
heldur þú að bændum væri
ekki nákvæmlega sama þótt
fólkið hefði 1000 krónur á
tímann, og borgaði vöru
þeirra óniðurgreidda eins og
hún kostaði fullu verði? Ég
veit reyndar að þú veist þetta
manna best, Björgvin minn,
og kannske ekki nema von að
þér ofbjóði hringavitleysan í
stjórnkerfinu, og það gerir nú
fleirum.
En mannstu nokkuð eftir
annari atvinnustétt, sem sótti
um innflutningsleyfi á sælgæti
fyrir 109 milljónir króna
þegar innflutningur á því var
gefinn frjáls. Reyndar fengu
þeir nú ekki alveg leyfi fyrir
svo miklu í það skiptið. En
þeir fluttu bara ekkert út í
staðinn, ekki einu sinni ullar-
reyfi eða skinnbleðil, og það
minntist ekki nokkur sála á
að þeir væru að eyða gjald-
eyri fyrir fánýta hluti, svo
sem eins og fóðurbæti og
annað fyrir bænduma, enda
sjálfsagt ekki eins mikill
hagnaður af því að selja
mélið, þó það sé nú komið á
40 þúsund krónur tonnið. En
mikið er það misjafnt, Björg-
vin minn, hvað fólkið tekur
þetta misjafnlega nærri sér,
hvernig farið er með þetta
dýrmæta guil, sem við köllum
gjaldeyri, að vilja heldur1
borga útlendingum kaup fyrir
að sauma á sig föt, og dönsk-
um bændum fyrir að mjólka
kýr og fóðra féð, en að gera
þetta í landinu okkar sjálf.
Já, og éta bara gottið sem
við búum til sjálfir.
Jæja vinur, þetta er nú
orðið lengra en í upphafi átti
að vera. En það er nú svona,
þegar sjaldan er skrifað, þá
tínist alltaf eitthvað til. En
vel máttu vita, að við bændur
berum til þín hlýjan hug
fyrir liðsyrði þín í okkar garð.
En misskilninginn hljótum
við að fyrirgefa á þeim
alkunnu forsendum: Að skýst
þótt skýrir séu.
Með bestu kveðju
Jens í Kaldalóni.
Mikið af vörum fyrirliggjandi á gamia verðinu.
Óskum starfsfólki okkar og viðskiptavinum,
sem og öllum Vestfirðingum
Gleðilegs sumars
og þökkum samskiptin á liðnum vetri.
Jón Fr. Einorsson
Byggingaþjónustan, Bolungarvík
Vélsmiðjn Tnlknijorðnr hí.
TÁLKNAFIRÐI
önnumsl alls konar viGgerðir á vélum og
bifreiSum, einnig nýsmíSi.
GLEÐILEGT SUMAR
Þökkum viöslciptin á liönum velri.
Aivörun
Þar sem verulegar og kostnaðarsamar
skemmdir urðu á skólahúsnæði Barna- ..
skóla ísafjarðar á s.l. sumri vegna
knattleikja — (handbolta/fótbolta)
— barna og unglinga á leikvelli skólans,
og með tilvísan til þess, að nú þegar er
búið að valda verulegu tjóni af sömu
sökum, er athygli foreldra og annarra
aðila vakin á því, að öll slík afnot af
leikveíli skólans, — þ.e. handbolti/fót-
bolti — eru.
strnnglegn bönnnð
FRÆÐSLURÁÐ ÍSAFJARÐAR